Empire State Building

Empire State Building
Llugar Históricu de los EE.XX.
edificiu d'oficines, Rascacielos y atraición turística
Llocalización
País	Estaos Xuníos
Estaos	Nueva York
Ciudá	Nueva York
Borough	Manhattan
Direición	Quinta Avenida, 351 Calle 34 ^(es) , 20
Coordenaes	40°44′54″N 73°59′07″W / 40.7483°N 73.9853°O / 40.7483; -73.9853
Empire State Building Empire State Building (los EE.XX.)
Historia y usu
Construcción	17 marzu 1930 - 11 abril 1931
Primer piedra	22 xineru 1930
Ceremonia de inauguración ^(es)	1r mayu 1931
Accidente aereu	28 xunetu 1945
Dueñu	Empire State Realty Trust ^(en)
Orixe del nome	Empire State ^(en)
Usu	Oficina
Arquiteutura
Arquiteutu/a	Shreve, Lamb & Harmon ^(es)
Inxenieru d'estructures	Homer G. Balcom
Materiales	aceru, caliar, Lladriyu y Cementu
Estilu	arquiteutura art déco
Altor	453 m 1500 ft
Pisos	102
Soterraños	1
Superficie	2 248 355 ft²
Costu	40 948 900 $
Ascensores	73
Patrimoniu
NRHP	82001192
Instalaciones
Formáu por	plataforma de observación ^(es) , torreta de telecomunicaciones ^(es) , Lobby (sala) y retail area ^(en)
Web oficial

L'Empire State Building ye un rascacielos de 102 plantes asitiáu nel Midtown Manhattan, na ciudá d'Estaos Xuníos de Nueva York, nel cruce de la Quinta Avenida (5th Avenue) cola Cai 34 (34th Street). Tien un altor de 381 m (1.250 pies) edificaos, que son 443,2 m (1.454 pies) si contamos l'altor de la antena que tien nel so cumal. El so nome vién-y del alcuñu del estáu de Nueva York, que ye conocíu como l'estáu del imperiu (empire state). Foi l'edificiu más altu del mundu demientres cuarenta años, dende qu'acabó la so construcción en 1931 hasta qu'acabaron les obres de la torre norte del World Trade Center en 1971. Cuando esta y la so torre ximielga foron valtaes por un atentáu terrorista el 11 de setiembre de 2001 l'Empire State foi otra vuelta el más altu de la ciudá. Y foilo hasta que lu sobrepasó, el 30 d'abril de 2012, el One World Trade Center^[1], entá en construcción nel solar dexáu poles torres del World Trade Center orixinal. Anguaño l'edificiu ye'l terceru completáu más altu de los Estaos Xuníos, dempués de la Willis Tower de Chicago y del Trump International Hotel and Tower, asitiáu tamién en Chicago, y el ventenu segundu mayor del mundu.

L'Empire State convirtióse col tiempu nun iconu cultural del so país. Ta diseñáu n'estilu Art Decó y ye consideráu, pola Sociedá Americana d'Inxenieros Civiles, una de les siete maravíes del mundu modernu. L'edificiu, y tamién l'interior de la so planta baxa, al nivel de la cai, tán protexíos poles lleis municipal y federal^[2][3], y foi consideráu la obra arquitectónica más popular de los Estaos Xuníos en 2007 nuna encuesta fecha pol Institutu Americanu d'Arquiteutos.

Construcción y diseñu

L'Empire State Building foi diseñáu por William F. Lamb, del despachu d'arquiteutos Shreve, Lamb y Harmon. Los planos del edificiu foron fechos en malpenes dos selmanes, usando como base pa ellos los diseños anteriores pa los edificios Reynolds Building^[4] (Winston-Salem, Carolina del Norte) y Carew Tower^[5] (Cincinnati, Ohio).

La escavación del solar entamó'l 22 de xineru de 1930, y púnxose la primer piedra del edificiu el 17 de marzu d'esi añu, día de San Patriciu. Na so construcción trabayaron 3.400 obreros, la mayoría emigrantes europeos; sicasí, había tamién cientos de trabayadores de la etnia mohawk, llegaos munchos d'ellos de la reserva Kahnawake, cerca Montreal (Canadá). Cinco d'ellos, acordies coles cifres oficiales, morrieron demientres la obra, qu'acabó'l 1 de mayu de 1931, cuando'l nietu del ex-gobernador del estáu y presidente de la compañia Empire State, Inc., Alfred E. Smith, cortó la cinta. Les semeyes del fotógrafu Lewis Wickes Hine permiten documentar la construcción del edificiu, pero tamién son un testimoniu pervaloratible de la vida cotidiana de los trabayadores d'aquella dómina^[6].

Un trabayador atornillando una viga demientres la construcción del edificiu. A la mandrecha, el Chrysler Building.

La construcción desarrollose nún momentu nel que había una competición xabaz na ciudá por ver quién construyía l'edificiu más altu del mundu. Los otros dos candidatos (los edificios 40 Wall Street y Chrysler Building) yá taben construyéndose cuando entamaron los trabayos nel Empire State. Los dos tuvieron l'honor de ser l'edificiu más altu del mundu menos d'un añu, una y bones l'Empire State sobrepasolos cuando les obres acabaron, 410 díes dempués de qu'entamaran. La construcción, proyectada pa 18 meses, acabose en quince, y con un coste menor del esperáu pola influencia de la Gran Depresión nos sueldos del personal y el preciu de los materiales. Al final, la obra costó 24,7 millones de dólares de la época (equivalentes a 372,8 millones de dólares de 2012) en cuenta de los 43 estimaos. L'edificiu inauguróse'l 1 de mayu de 1931, nuna ceremonia na que'l presidente de los Estaos Xuníos Herbert Hoover prendió les lluces del edificiu calcando un botón dende Washington DC. Por coincidencies del destín la primer vegada que se prendieron les lluces del cumal del edificiu, al añu siguiente, foi pa señalar la victoria de Franklin D. Roosevelt sobre Hoover nes eleiciones presidenciales de payares de 1932.

L'apertura del edificiu coincidió cola Gran Depresión, lo que fizo que munches de les sos oficines quedaran valeres nos primeros tiempos. Esa baxa ocupación viose agravada pola llocalización del edificiu. La Cai 34 nun quedaba mui a mano p'aportar a ella en tresporte públicu, porque les estaciones de ferrocarril Grand Central Terminal y Penn Station taben daqué alloñaes. La so situación más averada a elles fizo qu'otros edificios, como'l Chrysler Building, nun tuvieran esti problema. La falta d'ocupación del edificiu fizo que fora conocíu, nesos primeros años, como l'Empty State Building (edificiu vacíu del estáu, nun xuegu de pallabres difícil de tornar al asturianu); dafechamente, nel so primer añu d'apertura sacose tantu beneficiu (dos millones de dólares) de les entraes de la xente que xubía a los miradores como del alquiler de les oficines. L'edificiu nun foi rentable hasta 1950, y fízose perfamosu al añu siguiente, cuando foi vendíu por 51 millones de dólares, el mayor preciu pagáu hasta entonces por un únicu edificiu.

Skyline del Midtown Manhattan dende'l mirador del Empire State Building

Arquiteutura

L'Empire State Building tien un altor de 381 m (1.250 m) nel so pisu 102, que ta coronáu por una aguya o pináculu de 62 m (203 pies), lo que-y da un altor total de 443,09 m. L'edificiu tien 85 plantes d'espaciu comercial y d'oficines, con una estensión de 200.500 m². P'arriba d'ellos, nel pisu 86, hai un mirador interior y esterior. Los 16 pisos restantes son los de la so torre d'estilu Art Decó, que ta coronada por otru mirador na planta 102. Perriba d'ella ta la aguya, na que hai colocaes delles antenes de comunicaciones y un pararrayos nel cumal.

L'aguya del Empire State Building

L'Empire State foi'l primer edificiu en tener más de cien pisos. Tien 6.500 ventanes y 73 ascensores, y hai 1.860 escalones dende'l nivel de la cai hasta'l pisu 102. Tien una estensión total de 257.211 m², y l'área de la so base ye de 8.094 m². Más de mil empreses tienen la sede nel edificiu, que tien un códigu postal propiu (10118). En 2007 trabayaben nelli 21.000 persones, lo que facía d'esti edificiu el segundu nel que más xente trabayaba nel país, dempués del Pentágonu. Nel edificiu hai 113 km de tuberíes, 760 km de cable llétricu y unos 9.000 caños.

Los edificios más altos de Nueva York (l'Empire State ye'l segundu pela manzorga

El vestíbulu ye una obra maestra del estilu Art Decó, con paredes cubiertes de planches de granitu y mármol y adornos n'aceru inosidable. La so decoración inclúi xigantescos medallones de bronce n'honor de los artesanos que ficeron l'edificiu, y tamién un mosaicu de metal nel qu'apaez l'edificiu representáu como'l centru del universu. La fachada ye de piedra caliar d'Indiana y granitu, y tien dellos retranqueos pa compensar la distorsión óptica de los sos 102 pisos d'altor.

Foi completáu en un añu y 45 díes y tenía, orixinalmente, 64 ascensores, que tán allugaos nel centru de la estructura. A ellos se-y añadieron otros nueve posteriormente. Los orixinales, que dan serviciu a trabayadores y visitantes, xuben en menos d'un minutu a la planta 80, na que hai una tienda de regalos y una esposición que cuenta como foi la construcción del edificiu. Dende ellí los visitantes, per escalera o notru ascensor, xuben al mirador, esterior y interior, de la planta 86. Pesa unes 340.000 tonelaes, y ta recubiertu esteriormente por planches de piedra caliar trayíes d'Indiana.

Iluminación

En 1964 añadiéronse-y al edificiu una serie de focos p'allumar el cumal del edificiu pela noche, con colores variables en función de la época del añu y de determinaes festividaes y acontecimientos: día de San Patriciu, Navidá, 4 de xunetu (día de la independencia d'Estaos Xuníos), 14 de xunetu (fiesta nacional francesa)... Asina, dempués de la muerte de l'actriz Fay Wray, que protagonizara la película King Kong, que fizo famosu al edificiu nel mundu enteru, l'edificiu quedó en completa escuridá quince minutos en señal de llutu. Dempués del atentáu del 11 de setiembre de 2001 tuvo encesu dellos meses namái nos colores de la bandera d'Estaos Xuníos (blancu, colloráu y azul), y allumó la ciudá de púrpura y oru (los colores reales de Sabela II d'Inglaterra) el 4 de xunu de 2002, p'agradecé-y a la reina inglesa el so apoyu a los Estaos Xuníos dempués de los atentaos del 11-S. L'edificiu ye ilumináu tamién, los díes que hai partíu, colos colores de los equipos deportivos de la ciudá: naranxa, azul y blanco pa los New York Knicks; colloráu, azul y blanco pa los New York Rangers..., y con un color mariellu (como'l de les pelotes de tenis) mentantu se celebra'l US Open d'esi deporte, a finales d'agostu y primeros de setiembre.

En 2012 los focos del edificiu foron sustituyíos por dispositivos LED, lo que permite iluminar l'edificiu con 16 millones de colores en cuenta de los nueve que había primero. Asina, la CNN usó'l cumal del edificiu como marcador de la eleición presidencial del 6 de payares de 2012. Cuando Barack Obama algamó los 270 votos eleutorales que necesitaba pa ser reelixíu les lluces punxéronse azules (color tradicional del Partíu Demócrata), y hubieren sío colloraes de tener ganao Mitt Romney^[7] .

Galería de semeyes

• 
  Vista del Empire State dende Nueva Jersey
• 
  Iluminación navideña en verde y colloráu (imaxe tomada dende'l mirador del GE Building)
• 
  Mural cola estampa del edificiu allugada na planta baxa
• 
  Decoración Art decó de los ascensores
• 
  Iluminación con lluces marielles y colloraes pa celebrar, el 1 d'ochobre de 2009, el 60 aniversariu de la República Popular China
• 
  L'Empire State al atapecer
• 
  Ilumináu en mariellu pa promocionar la salida en videu de The Simpsons Movie
• 
  Ilumináu n'azul p'anunciar la victoria de Barack Obama nes eleiciones de 2012

Referencies

1. «Yá ye oficial: el 1 WTC yá ye l'edificiu más altu de la ciudá». NY Daily News (30 d'abril de 2012). Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
2. Pitts, Carolyn (26 d'abril de 1985). «Empire State Building» (PDF). Documentu de nominación del edificiu pa que pasara a tar protexíu por ser un edificiu históricu (National Historic Landmark). National Park Service. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
3. «L'Empire State Building. Siete fotos del so esterior y del interior de la so planta baxa (1978)» (PDF). Rexistru nacional de llugares históricos (National Register of Historic Places Inventory). National Park Service (26 d'abril de 1985). Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
4. «Reynolds Building». Emporis.com. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
5. «Carew Tower». Waymarking.com. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
6. «Lewis Wickes Hine: La construcción del Empire State Building, 1930–31 (Coleición fotográfica de la Biblioteca Pública de Nueva York)». Catalog.nypl.org. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de febreru de 2009. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
7. «L'Empire State s'ilumina p'anunciar el resultáu eleutoral». New York Daily News. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Empire State Building.
• (n'inglés) (castellán) (en francés) Páxina web oficial del Empire State Building
• (n'inglés) L'Empire State Building na web Skyscraperpage.com
• (n'inglés) L'Empire State Building na web Emporis.com
• (n'inglés) Modelu dixital en 3D del edificiu en Google 3D Warehouse Archiváu 2012-05-24 en Wayback Machine