Fuentelviejo
 Fuentelviejo | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||
| Provincia |  provincia de Guadalaxara | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcaldesa de Fuentelviejo (es)  | María del Mar García Vázquez | ||
| Nome oficial | Fuentelviejo (es)[1] | ||
| Códigu postal |
19144 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 40°31′33″N 2°59′01″W / 40.525833333333°N 2.9836111111111°O | ||
  Fuentelviejo Fuentelviejo (España)  | |||
| Superficie | 13 km² | ||
| Altitú | 884 m | ||
| Llenda con | Tendilla, Moratilla de los Meleros, Renera y Armuña de Tajuña | ||
| Demografía | |||
| Población |
56 hab. (2024) - 25 homes (2019) - 21 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Guadalaxara | ||
| Densidá | 4,31 hab/km² | ||
 | |||
Fuentelviejo ye un conceyu español de la provincia de Guadalaxara, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Tien una superficie de 12,88 km² con una población de 70 habitantes (INE 2015) y una densidá de 4,11 hab/km².
Situación y monumentos
[editar | editar la fonte]La población ta emplazada sobre un formosu balcón natural nel vértiz del pandorial alcarreñu y la vega del regueru Prá o de Tendilla, afluente del ríu Tajuña. Xusto debaxo de la población remanez un manantial que goció de fama pola calidá de les sos agües y ye más que probable orixe del nome de la villa.
Atiesta'l so términu municipal coles villes de Tendilla, Moratilla de los Meleros, Renera, Armuña de Tajuña y Romanones.
- Tien una ilesia parroquial dedicada a San Miguel Arcánxel, construyida en fases a lo llargo de tol sieglu XVI. Pal añu 1552, unu de los sos clérigos, llamáu Juan Vázquez, llogró'l permisu del arzobispu de Toledo, Juan Martínez Xilizu, pa fundar a les sos espenses la capiya de Santa Marta, qu'entá se caltién nel llau del evanxeliu. En 1572 trabayaba inda na construcción del templu, en calidá d'arquiteutu, el maestru cántabru Francisco de Naveda. Y en ceremonia multitudinaria celebrada'l 17 d'ochobre de 1595, don Diego de la Calzada, obispu de Salónica, consagró la campana mayor del templu y dio per concluyíes obrar ante los entós alcaldes ordinarios de la villa: Juan Lorenzo y Pedro Calvo.
- La plaza Mayor ta dedicada al inxenieru de camino Luis Sierra Piquera, quien hacia 1950 construyó la carretera d'accesu dende l'empalme de Tendilla. Dispón la plaza d'antiguu frontón pa xuegu de pelota y delles cases blasonadas que pertenecieron a dos families adineraes y con ramificaciones de fidalguía: los Ramírez de Arellano y los Baquero de Lirueña. Nuna d'elles, sumida apocayá, celebróse'l 13 de mayu de 1824 la llacuada de les bodes de Mariano Pardo López, natural d'Aranzueque y la fuentelviejera María Juana González de Aledo, heredera de los Ramírez de Arellano y tan relevante qu'actuó de testigu nella don José Nomdedeu, Brigadier del Reximientu de Caballería de los Llanceros del Rei y antiguu llugarteniente de L'Encerriscáu y amigu de la familia de la novia dende les sos numberoses estancies en Fuentelviejo mientres la guerra contra los franceses. Hasta que la epidemia de grafiosis de 1982 ensugar, en metá d'esta plaza tuvo plantáu más de cinco siglos un xigantescu y maxestosa llamera. Tan grande yera que práuticamente ocupaba col so copa tola so estensión. Güei un nuevu pinu, llantáu nel mesmu llugar, caltién viva la señardosa estampa d'aquel.
- Hasta bien avanzáu'l sieglu XIX dispunxo d'un afamáu hospital de pelegrinos que xestionaba'l conceyu. Funcionaba yá a finales del sieglu XVII, según los llibros calteníos, pero probablemente la so fundación hai que remontala al sieglu XVI.
- Nel términu municipal, anque daqué alloñada del cascu históricu, tópase la ermita de San Roque, que yá esistía a principios del sieglu XIII y ye una de les más antigües de toa La Alcarria, según consta nes escritures calteníes. Dende'l puexu onde se topa acolúmbrense perfectamente los valles del Tajuña, del Ungría y del Prá. Llegaes a metá d'agostu les fiestes patronales, los paisanos baxen dende esta ermita una pequeña imaxe del santu galu a la ilesia parroquial, y nun la vuelven xubir a la ermita, de nuevu en procesión, hasta metá del mes de setiembre.
- Tamién foi importante na Edá Media la ermita de San Juan Degolláu, que dependió dende'l sieglu XV de los monxos jerónimos de Santa Ana de Tendilla, anque foi derruida en 1569 y llevada piedra a piedra a la vecina Moratilla de los Meleros y namái queda'l topónimu de Valdesanjuan, onde s'allugó.
Fiestes patronales
[editar | editar la fonte]Dedicaes dende tiempu inmemorial a San Roque, celebrar ente 14 y 19 d'agostu. Inclúin encierre y trepa de toros dende l'añu 1944, siendo entós alcalde, Juan Antonio Lorenzo Lorenzo.
Tamién se celebra la Cruz de Mayu y d'antiguo San Miguel Arcánxel, declaráu patrón perpetuu de la villa por alcuerdu alcanzáu en conceyu abiertu'l 5 de mayu de 1658, siendo entós alcaldes ordinarios, Gaspar Sánchez Díaz y Juan Pérez Martínez.
Evolución histórica
[editar | editar la fonte]Hai restos arqueolóxicos prerromanos tremaos pela redolada de la paraxa del cuetu del Olivillo. Ellí subsiste l'enorme sarcófagu de piedra con forma de preselbe, al qu'una antigua lleenda recoyida a metá del sieglu XVII por Francisco de Torres, atribúi que dio de beber al caballu d'Alvar Fáñez de Minaya y al que munchos autores emplazan, ensin fundamentu, na vecina Romanones.
Fuentelviejo cuntó con muncha más población nel pasáu: 180 vecinos y 2 clérigos (más de 600 habitantes) tenía en 1591 (censu de los Millones de Felipe II). Pero la peste bubónica segó la vida de 187 persones ente xunetu y ochobre de 1599 y la villa nun se recuperó. Pal añu 1712 el censu de Campoflorido contabiliza 15 vecinos, que s'ampliaron a 73 vecinos (aprox. 300 habitantes) en marzu de 1752, según fixeron constar Isidoro Despiertu Moreno y Diego Pérez Sánchez, alcaldes ordinarios, a los funcionarios del censu del marqués de la Ensenada.
En marzu de 1428 esta, entós, aldega foi esgazada del alfoz de Guadalaxara pol rei Xuan II de Castiella y donada a la so hermana la infanta doña Catalina. Al añu siguiente'l rei recuperó'l dominiu sobre ella, p'apurri-y lo'l 18 d'agostu de 1430 al so cortesanu, Íñigo López de Mendoza, más conocíu por marqués de Santillana. A la muerte d'este en 1458, heredó los sos términos el so segundu fíu, el primer conde de Tendilla y, dende entós condes de Tendilla y, los sos herederos, los marqueses de Mondéjar seríen los señores de la villa hasta que les Cortes de Cádiz derogaron los señoríos feudales en 1811.
La so cofradería relixosa más antigua, la de San Xuan Bautista, data siquier de 1536, aceptando les sos constituciones don Gaspar de Quiroga, arzobispu de Toledo'l 8 de febreru de 1580. Otra cofradería católica de la villa, la de La nuesa Señora de la Estrella, fundada'l 8 d'avientu de 1665 y que'l so primer prioste foi Gabriel Ramírez de Arellano, algamó notoriedá na contorna al sufragar l'entierru de María, neña de 7 años y fía natural del conde de Tendilla, don José Ibáñez de Segovia y Mendoza, finada en Fuentelviejo el 5 de febreru de 1691.
Na guerra de la Independencia, a partir del branu de 1809, la partida guerrillera de Juan Martín Díez L'Encerriscáu frecuentó la villa y utilizar sistemáticamente como base pa controlar los movimientos de tropes franceses, dáu'l so allugamientu privilexáu qu'apodera la carretera Guadalaxara-Cuenca al so pasu por trés valles.
Nació nesta villa'l 31 d'avientu de 1885 don Nicolás Baquero Moreno, clérigu relevante en Guadalaxara, asesináu na so prisión provincial tres los bombardeos d'aquella ciudá pola aviación alemana'l 6 d'avientu de 1936. Tamién foi asesináu, cerca de Guadalaxara, de primeres d'aquella guerra'l párrocu titular de San Miguel, Constantino Sánchez Sánchez, natural de la vecina Armuña de Tajuña.
Fuentelviejo y la lliteratura
[editar | editar la fonte]Esta villa tien l'honor de ser incluyida en dos obres d'altu valor lliterariu, dambes debíes a la pluma de don Camilo José Cela: Viaxe a la Alcarria y Segundu viaxe a la Alcarria. Dambes menciones, deriven de la presencia física del autor poles sos cais en xunu de 1946 y en xunu de 1985, respeutivamente.
Demografía
[editar | editar la fonte]| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2013 | 2015 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 76 | 81 | 57 | 60 | 59 | 41 | 70 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Asociación cultural La Llamera (2001) Cantares y poemes en Fuentelviejo.
- Cela, Camilo José (1947) Viaxe a la Alcarria.
- Cela, Camilo José (1986) Segundu viaxe a la Alcarria.
- Polo Lorenzo, José Miguel (2004) Historia de Armuña de Tajuña.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Fuentelviejo.
Datos: Q1654328- Multimedia: Fuentelviejo