Hans Christian Andersen

Hans Christian Andersen
Etatsråd ^(es) 1867 -
Vida
Nacimientu	Odense[1], 2 d'abril de 1805[2]
Nacionalidá	Reinu de Dinamarca [3] Reinu de Dinamarca y Noruega
Residencia	Dinamarca Hans Christian Andersen's Childhood Home ^(en) Slagelse Helsingør Kong Hans' Vingård ^(en) Rolighed (Østerbro) ^(en)
Llingua materna	danés
Muerte	Rolighed (Østerbro) ^(en) , 4 d'agostu de 1875[2] (70 años)
Sepultura	Cementerio de Assistens ^(es) [4]
Causa de la muerte	cáncer hepáticu
Familia
Padre	Hans Andersen
Madre	Anne Marie Andersdatter
Casáu con	ensin valor
Hermanos/es	Karen Marie Andersen[5]
Estudios
Estudios	Universidá de Copenḥague Slagelse Gymnasium ^(en) (1822 - 1826)
Llingües falaes	danés[6]
Oficiu	escritor, poeta, novelista, escritor de lliteratura infantil, autobiógrafu, dramaturgu, periodista, viaxeru, papercut artist ^(en) , autor, realizador, Fairy tale teller ^(en) , llibretista
Llugares de trabayu	Copenḥague
Trabayos destacaos	The Improvisatore ^(en) The Fairy Tale of My Life ^(en) El coríu feu Pulgarcita ^(es) La reina de las nieves ^(es) El soldadito de plomo ^(es) La pequeña cerillera ^(es) La serenina El traje nuevo del emperador ^(es) La princesa y el guisante ^(es) Ole Lukøje ^(es) La doncella de hielo ^(es) Svinedrengen El yesquero ^(es)
Premios	ver Orde de l'Águila Colorada de tercer clas Premio Prometheus en la categoría Hall of Fame Orden de la Estrella Polar [7] profesor  (1851) [8] Decoration of the Cross of Honour of the Dannebrog  (1858) [8] Orde bávara de Maximilianu para la Ciencia y les Artes  (1859) Knight Grand Officer of the Order of the Dannebrog  (1875) [8] Golden Paintbrush  (1976) [9] Lektorix  (2005)
Influyencies	William Shakespeare
Movimientu	romanticismu
Xéneru artísticu	cuentu de fades
Creencies
Relixón	luteranismu
IMDb	nm0026153

Hans Christian Andersen (2 d'abril de 1805, Odense – 4 d'agostu de 1875, Rolighed (Østerbro) ^(en) ) foi un poeta y escritor danés, autor de munchos cuentos de fades que se convirtieren yá en clásicos de la lliteratura universal, como El coríu feu, El traxe nuevu del emperador, La Reina de les Nieves, La Serenina, Pulgarcita, El soldadín de plomu o La princesa l'arbeyu. Ta consideráu como ún de los protagonistes del Sieglu d'Oru de la lliteratura danesa. El so bayurosu trabayu alcuéntrase tornáu a más de 150 idiomes y sirviera d'inspiración pa películes, obres de teatru y musicales, ballets y series y películes d'animación.

Vida

Primeros años y educación

Hans Christian Andersen nació na llocalidá danesa d'Odense, el día 2 d'abril de 1805.^[10]

So pá, nomáu tamién Hans Andersen (1782-1816), yera un zapateru y lliteratu ensin recursos económicos, aunque ye probable que la so familia tuviera rellaciones d'estaya comercial o llaboral cola familia real danesa (lo que fadría que'l propiu rei Frederick VI s'interesara pola educación del mozu Hans). So ma yera Anne Marie Andersdatter (ca. 1775-1833), una llavandera alcohólica, que sirviera d'inspiración al llabor del fíu durante tola so vida (dedicaos a ella va ser La vendedora de fósforos). La precariedá de la situación económica familiar fai que Hans tenga que dir a una "escuela pa probes" y que, años más tarde, tenga que dexalo pa trabayar d'aprendiz d'un texedor, primero, y d'un xastre, dempués. Va ser so pá quien-y pase'l gustu pola lliteratura, al traviés de les comedies de Holberg.

Ensin embargu, Andersen nunca tuvo arguyosu de la so familia de nacencia y cuéntase cómo, cuando va inaugurar el muséu na so casa natal, refúgalo comentando que "yo nun naciere nuna choza" ("jeg er ikke født i sådan en rønne")^[11]

Con 14 años, muerre'l pá y marcha pa Copenḥague. Hans destaca n'Odense, tanto nel coru la ilesia como nel propiu teatru, pola so voz de soprano y acéutenlu nel Det kgl. Teaters Syngeskole (Real Teatru Escuela de Canto) danés al llegar a la capital. Por embargu, la voz camúda-y bien llueu y despídenlu. Será nesti momentu cuando, por conseyu d'Edvard Collin, un compañeru del coru que lu estimaba como poeta, Hans escomience a tomar en serio'l so llabor lliterariu. Pa ello contará col patronazgu de delles personalidaes del momentu: el señor Siboni, direutor del Det kgl. Teaters Syngeskole, que-y costeará estudios de cantu y d'alemán; el señor Jonas Collin, direutor del Det kgl. Teater (Teatru Real), pá d'Edvard, unvíalu a la Escuela de Gramática Slagelse, siendo'l supervisor de los sos tutores y cubriendo-y tolos gastos; el baillarín C. Dahlén, pol cual estudiará na Hofteatrets Danseskole (Escuela de Danza Hofteatrets); y el propiu rei Frederick VI, que-y concederá la beca ”vorde en nyttig borger" ("en favor del ciudadanu útil"), ayuda que xestionará Collin.

Edá adulta

Dempués de varios llibretos dramáticos que-y fueron rechazaos polos teatros daneses, Hans Cristian Andersen consigue que'l "Kjøbenhavnsposten"-y espublice'l poema Det døende Barn (El neñu moribundu), el día 25 de setiembre de 1827. Va ser l'impulsu definitivu. Dende ehí, tolos sos escritos algamarán l'ésitu, como l'obteníu col rellatu En Fodreise fra Holmens Canal til East Point på Amager (Caminata dende la canal de Holden hasta la Punta Este d'Amager).

Nesi intre, Andersen namórase de Riborg, la hermana del so compañeru de facultá Christian Voigt. Por embargu, ella prométese con otru home y Hans cai nuna fondera depresión que lu llevara a pensar suicidase. La nota de suicidiu acompañaralu tola so vida nuna pequeña bolsa de cueru, y va ser alcontrada dempués de la so muerte. Hans nun va retomar la idea de casase nunca más, pese a caltener contautos con delles muyeres perconocíes (Henriette Wulff, fía d'un comandante de la marina; Sophie Ørsted, fía del descubridor del electromagnetismu Hans Christian Ørsted; o Jenny Lind, cantante a la que bautizó como "el ruiseñor suecu". Esti celibatu valió p'argumentar la lleenda de la homosexualidá del escritor.

1831 va ser un añu especial na so vida. Per un llau, espublízase'l primer llibru de so de poemes; per otru, el rei da-y una ayuda pa que viaxe al estranxeru. Dende esi momentu, Hans va convertise nun viaxeru empederníu, percorriendo buena parte de la xeografía europea y conociendo a les personalidaes lliteraries y polítiques más importantes de la dómina. Esti primer viaxe llevaralu a Alemaña, Suiza y Roma y a conocer al poeta Chamisso.

En 1835, asoleya la so primer novela, Improvisatoren (L'Improvisador), y los primer entrega de los sos Eventyr, cuentos de fades.

Lliga les espublizaciones de les sos noveles y obres dramátiques con más viaxes, qu'acabarán por ser espeyaos en llibros de viaxes: En Digters Bazar (Un poeta nel bazar), de 1842, onde fala del so viaxe al Mediterraneu oriental; Et Besøg i Portugal 1866 (Un viaxe a Portugal 1866) y I Spanien (En España), onde cuenta la so estancia na Península Ibérica y Marruecos a principios de la década de los 60; I Sverieg (En Suecia), falando de los sos numberosos viaxes a Escandinavia.

Equí alcontramos una estaya política dientro les motivaciones artístiques d'Andersen: el so profundu sentimientu escandinavu. Mientres la so estancia en Suecia en 1837 déxase influyir pol sentimientu penescandinavu de la sociedá sueca del momentu y comprométese a escribir un poema que valga d'hermanamientu pa los pueblos suecu, noruegu y danés. El poema Jeg er en Skandinav (Soi un escandinavu) va ver la lluz en xunetu de 1837, como lletra pa un himnu que s'asoleyará en 1840 con música d'Otto Lindblat^[12]. Tamién ye l'autor del himnu oficiosu de Dinamarca, I Danmark er jeg født (Dinamarca onde yo naciere)[1].

Una de les pasiones d'Anderser yera la de sirvir de modelu fotográficu, polo qu'esisten numberosos retratos del autor, casi siempre n'espacios abiertos y cola mirada ausente, mui al gustu del romanticismu de la dómina. Pero, amás del gocie estéticu, usaba estes semeyes como postales pa los sos collacios mientres los sos viaxes y como tarxetes de visita.

Ricu y famosu, Hans Christian Andersen morrería mientres dormía na casa de la familia Melchior en Copenḥague, a la edá de 70 años. Los sos restos descansen nel Assistens Kirkegård (Cementeriu d'Asistentes) de la capital danesa.

Obra

Obres dramátiques

Mulatten, Originalt romantisk Drama i fem Akter (Mulatu, drama románticu orixinal en cinco actos), 1840.

Maurerpigen, Original Tragedi i fem Akter (Mora, tragexia orixinal en cinco actos), 1840.

Cuentos

ABC-Bogen (Llibru del ABC)

Alferne paa Heden (Elfos de la salú)

“Alt paa sin rette Plads” (Cada cosa nel so sitiu)

Anne Lisbeth

Barnet i Graven (El neñu na tumba)

Bedstemoder (Güela

Bispen paa Børglum og hans Frænde (L'obispu de Borglum y el so pariente)

Boghveden (Alfalfa)

Børnesnak (Pelea de guaḥes)

Dandse, dandse Dukke min! (¡Bailla, bailla mio muñeca!)

Danske Folkesagn (Cuentu popular danés)

De blaae Bjerge (La montaña azul)

De røde Skoe (Les zapatielles coloraes)

De smaa Grønne (El pequeñu verde)

De vilde Svaner (Los cisnes xabaces)

De Vises Steen (La piedra filosofal)

“Deilig!” (¡Guapísimu!)

Den fattige Kone og den lille Canariefugl (La probe y el canariu)

Den flyvende Kuffert (El troncu qu'esnalaba)

Den gamle Gadeløgte (La farola vieya)

Den gamle Gravsteen (La llábana vieya)

Den gamle Gud lever endnu (El Dios vieyu vive índa)

Den gamle Kirkeklokke (El vieyu campanariu)

Den grimme Ælling (El coríu feu)

Den lille Havfrue (La serenina)

Den lille Idas Blomster (Les flores de la pequeña Ida)

Den lille Pige med Svovlstikkerne (La vendedora de fósforos)

Den lykkelige Familie (La familia feliz)

Den onde Fyrste (El príncipe encantáu)

Den sidste Perle (La última perlla)

Den standhaftige Tinsoldat (El soldadín de plomu)

Den store Søslange (La gran serpiente de mar)

Den stumme Bog (El llibru mudu)

Den uartige Dreng (El guaḥe traviesu)

"Der er Forskjel!" ("¡Hai una diferencia!")

Det er ganske vist! (¡Ye verdá!)

Det gamle Egetræes sidste Drøm (El caberu sueñu del antiguu carbayu)

Det gamle Huus (La casa vieya)

Det nye Aarhundredes Musa (La diosa del nuevu sieglu)

Det Utroligste (Lo más increyible)

Dryaden

Dykker-Klokken (Campana de buzu)

Dynd-Kongens Datter (La fía'l rei)

Dødningen (Pantasma)

Een og tredivte Aften (31 nueches)

Elverhøi

En Historie (Una historia)

En Historie fra Klitterne (Una historia de les dunes)

En Rose fra Homers Grav (Una rosa na tumba d'Homeru)

Engelen (Ánxel)

Et Billede fra Castelsvolden (Semeya de Castelsvolden)

Et Blad fra Himlen (Una fueya del cielu)

Et Børneeventyr (Una aventura de neños)

Et godt Humeur (De buen humor)

Et Stykke Perlesnor (Un puñáu de perlles)

Fem fra en Ærtebælg (La flor del arbeyu)

Flaskehalsen (El cuellu botella)

Flipperne (El cuellu la camisa)

Flyttedagen (Día de mudanza)

Folkesangens Fugl (Cuentos populares d'aves)

Fra et Vindue i Vartou (Dende una ventana en Vartou)

Fugl Phønix (L'ave fénix)

Fyrtøiet (La caxa yesca)

Gartneren og Herskabet (El xardineru y la familia noble)

Gjemt er ikke glemt (Lo oculto nun s'escaez)

Grantræet (L'abetu)

Gudfaders Billedbog (Retratu del padrín)

Guldskat (El tesoru doráu)

Gaaseurten (Margarita)

Herrebladene

Historien om en Moder (Historia d'una má)

Hjertesorg (Dolorosa)

Holger Danske (Holger, el danés)

“Hun duede ikke” ("Ella nun sabía ná")

Hurtigløberne (Corredores rápidos)

Hvad Fatter gjør, det er altid det Rigtige (Lo que fai'l vieyu, bien fechu tá)

Hvad gamle Johanne fortalte ('Lo que la vieya Johanne contó)

Hvad hele Familien sagde (Lo que tola familia diz)

Hvad man kan hitte paa (Lo qu'ún pue pensar)

Hvad Tidselen oplevede (Lo que vio'l cardu)

Hvem var den Lykkeligste? (¿Quién fue'l más feliz?)

Hyldemoer (Madre Xabugu)

Hyrdinden og Skorsteensfejeren (La pastora y el deshollinador)

Hønse-Grethes Familie (Los pitos de Grethe)

Hørren (Llinu)

I Andegaarden (Nel xardín de los patos)

I Børnestuen (Na sala los neños)

Ib og lille Christine (Ib y la pequeña Cristina)

Iisjomfruen (La doncella de xelu)

Jødepigen (La xudía)

Kartoflerne (Les patates)

Keiserens nye Klæder (El traxe nuevu del emperador)

Kjærestefolkene (Queríu pueblu)

Klods-Hans (El torpe Hans)

Klokkedybet (El carrillón)

Klokken (Campana)

Kometen (Cometa)

Krøblingen (El lisiáu)

Laserne (Los rayos de lluz)

Lille Claus og store Claus (El pqueñu Claus y el gran Claus)

Lille Tuk (El pequeñu Puk)

Loppen og Professoren (La pulga y el profesor)

Lygtemændene ere i Byen, sagde Mosekonen (Los homes tan na ciudá, dixo la muyer del pantanu)

Lykken kan ligge i en Pind (')

Lykkens Kalosker (Los chanclos de la suerte)

Lysene (Les lluces)

“Man siger -”! (¡Ellos dicen...!)

Marionetspilleren (Los titiriteros)

Metalsvinet (El gochu metálicu)

Moster (Tía)

Nabofamilierne (Les families vecines)

Nattergalen (El ruiseñor)

Nissen hos Spekhøkeren (Nissen na tienda de comestibles)

Nissen og Madamen (Nissen y la madame)

“Noget” ("Dalgo")

Oldefa'er

Ole Lukøie (L'home d'arena)

Om Aartusinder (Milenta años)

Paradisets Have (Xardín del Parayisu)

Pebersvendens Nathue (Copa de llicenciatura)

Peiter, Peter og Peer (Peiter, Peter y Peer)

Pen og Blækhuus (Pluma y tinteru)

Pengegrisen (Dineru puercu)

Pigen, som traadte paa Brødet (La moza que pisare'l pan)

Portnerens Søn (Los fíos de Portner)

Portnøglen (La puerta clave)

Prindsessen paa Ærten (La princesa y l'arbeyu)

Psychen (Psique)

Paa den yderste Dag (Nel últimu día)

Qvæk

Reisekammeraten (Compañeru de viaxe)

Rosen-Alfen (Rosen-duende)

Skarnbassen (Escarabayu)

Skriveren (El secretariu)

Skrubtudsen (Sapu)

Skyggen (Solombra)

Sneedronningen. Et Eventyr i syv Historier (La Reina les Ñeves. Un cuentu en siete capítulos)

Sneemanden (L'home de ñeve)

Sneglen og Rosenhækken (El caracol y el rosal)

Solskins-Historier (Histories del sol)

Sommerfuglen (Mariposa)

Sommergjækken

Springfyrene (Puentes)

“Spørg Amagermo'er”! ("¡Entrúguei a Agermo'er!")

Stoppenaalen (Coser)

Storkene (Cigüeñes)

Stormen flytter Skilt (La tormenta camuda los lletreros)

Suppe paa en Pølsepind (Sopa de salchicha nun palu)

Svanereden (Ñeru de cisne)

Svinedrengen (El gocheru)

Svinene (Gochos)

Sølvskillingen (El chelín de plata)

Talismanen (Talismás)

Tante Tandpine (El dolor de mueles de la tía)

Temperamenterne (Temperamentu)

Theepotten (Tetera)

To Brødre (Dos hermanos)

To Jomfruer (Dos vírxenes)

Tolv med Posten (Los doce de Posten)

Tommelise (Pulgarctia)

Taarnvægteren Ole

Ugedagene (Díes de la selmana)

Under Piletræet (Embaxo'l sauce)

Urbanus (Urbanu)

Vanddraaben (Gota d'agua)

Ved det yderste Hav (Nes islles esteriores)

Veirmøllen

Venskabs-Pagten (Vínculu d'amistá)

Verdens deiligste Rose (La rosa más guapa'l mundu)

Vinden fortæller om Valdemar Daae og hans Døttre (Lo que'l vientu cuenta so Valdemar Daae y les sos fíes)

Vor gamle Skolemester (El vieyu mayestru escuela de nós)

Vænø og Glænø (Vænø y Glænø)

Æblet (Mazana)

“Ærens Tornevei” (Espinosu camín del honor)

Aarets Historie (Historia d'un añu)

Poemes

Barn Jesus i en Krybbe laae (El neñu Xesús nun pesebre llaicu)

“Danmark, mit Fædreland” (Dinamarca, la mio tierra natal)

Det døende Barn (El neñu moribundu)

Hvor Skoven dog er frisk og stor (Cuando, por embargu, la viesca ye grande y fresca)

Jeg har en Angst som aldrig før (Tengo un miéu como nunca nun enantes)

Jylland — Jylland mellem tvende Have (Jylland - Jylland ente los xardinos ximielgos)

Konen med Æggene (Muyer colos güevos)

Moderen med Barnet (Madre y fíu)

Rolighed

Autobiografíes

Das Märchen meines Lebens ohne Dichtung (La historia de la mio vida ensin poesía), 1847.

Mit Livs Eventyr (La historia de mio vida), 1855.

The Story of My Life (La historia de mio vida), 1871.

Levnedsbog (Autobigrafía), póstuma, 1929.

Llibros de viaxes

En Digters Bazar (Un poeta nel bazar)

Et Besøg i Portugal 1866(Una visita a Portugal 1866)

I Spanien (N'España)

I Sverrig (En Suecia)

Skyggebilleder af en Reise til Harzen, det sachsiske Schweitz etc. etc., i Sommeren 1831 (Instantanies d'un viaxe a la rexón de Harz, la Suiza saxona, etc. etc., nel branu de 1831)

Noveles

At være eller ikke være (Ser o no ser)

De to Baronesser (Les dos baroneses)

Improvisatoren (Improvisador)

Kun en Spillemand (Solo un violinista)

Lykke-Peer

O. T.

Referencies

1. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
2. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
3. Afirmao en: KulturNav. Identificador KulturNav: 98efcf81-d60d-44fa-b26c-c4f342ca7a85. Data d'espublización: 12 febreru 2016. Data de consulta: 27 febreru 2016. Llingua de la obra o nome: inglés.
4. Identificador Find a Grave: 4956.
5. URL de la referencia: https://forfatterweb.dk/oversigt/andersen-h-c/zhcandersen01.
6. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
7. URL de la referencia: https://finlandabroad.fi/web/swe/ajankohtaista/-/asset_publisher/TV8iYvdcF3tq/content/pohjantahden-ritarikunnan-kunniamerkki-leif-tengstromille/384951. Data de consulta: 30 setiembre 2023.
8. Afirmao en: Dansk Biografisk Leksikon, 3rd edition. Dansk Biografisk Leksikon ID: H.C._Andersen. Data de consulta: 23 setiembre 2022. Llingua de la obra o nome: danés. Data d'espublización: sieglu XX.
9. URL de la referencia: https://www.hebban.nl/het-gouden-penseel.
10. «Hans Christian Andersen - Books and Biography». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-05-20.
11. «Centenariu del muséu H.C. Andersens, Museos de la ciudá d'Odense». Archiváu dende l'orixinal, el 2010-11-08.
12. Andersen y la música:Jeg er en Skandinav

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Hans Christian Andersen.
• Hans Christian Andersen na Internet Movie Database (n'inglés)
• Hans Christian Andersen na Internet Broadway Database (n'inglés)
• «Hans Christian Andersen». en Find a Grave. (n'inglés)
• Obres de Hans Christian Andersen nel Proyeutu Gutenberg