La Ribera

La Ribera
flag of Ribera de Arriba ^(en)
Alministración
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	Provincia d'Asturies
Partíu xudicial	Uviéu
Tipu d'entidá	conceyu
Capital	Soto Ribera
Alcalde de La Ribera	José Ramón García Saiz
Nome oficial	Ribera de Arriba (es)
Nome llocal	Ribera de Arriba (es)
Xeografía
Coordenaes	43°18′17″N 5°54′38″W / 43.3046°N 5.9105°O / 43.3046; -5.9105
Superficie	21,98 km²
Llenda con	Uviéu, Mieres, Morcín y Santo Adriano
Altitú media	648 m
Demografía
Población	1857 hab. (2023)
Densidá	84,49 hab/km²
Viviendes	844 (2011)
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
ayto-riberadearriba.es

La Ribera^[1] ye un conceyu d'Asturies. Ta asitiáu na zona central d'Asturies, y llenda al norte y al este col conceyu d'Uviéu, al sur colos de Mieres y Morcín y al oeste col de Santo Adriano.

Historia

Por mor de la fertilidá y les condiciones d'habitabilidá que presentaben les tierres del conceyu, dende tiempos prehistóricos, el conceyu tuvo permanentemente pobláu. D'esta miente foron afayaos varios esquicios históricos del paleolíticu como los atopaos a la vera de Sardín, o los xacimientos de les cueves del Requexu en Ferreros onde s'afayaron materiales de la dómina magdaleniense, o los de la cueva d'Entrecueves, onde apaecieron signos de pintures asemeyaes a otros como los de la cueva'l Buxu.

Afayáronse tamién esquicios d'allugamientos castrenses, anque nun se pudo precisar a qué dómina correspuenden al nun ser escavaos hasta'l momentu. Estos castros foron llocalizaos en La Corona, cerca de Picu Llanza, n'El Picu Castiello, n'El Picu Les Pedreres, y n'El Cueto cerca de Sardín.

Les primeres noticies documentaes del conceyu apaecen nel añu 857, cuando Ordoñu I cede al obispáu d'Uviéu'l templu de San Pedro de Ferreros asina como terrenos de Palombar, Perera y Vegalencia. Donaciones feches darréu otórguen-y cásique tol territoriu al poder eclesiásticu. Dientro de les donaciones feches rescampla la de la reina Urraca en 1112 como estima pola aida emprestada pol Obispu Pelayo na so llucha escontra'l so home Alfonso'l Batallador. La dote algamaba un estensu territoriu qu'aportaba hasta un lugar llamáu Sopeña cerca de Caces. Esta dote foi la base que tomó la ilesia pa la so potestá sobre'l conceyu fasta'l sieglu XVI, en que perdió esos derechos. Los terrenos de La Ribera siempre foron pervaloraos poles instituciones y la nobleza d'Uviéu.

El poder de la mitra foi abusivu demientres tiempu abondu, faciendo cobrar en 1214, baxo orde del obispu Xuan un impuestu pol abuse y esfrute de la tierra de Teyego. Demientres la dependencia del Obispáu, ésti treslladaba'l poder de la zona a varios nobles y tenentes que teníen el poder alministrativu del conceyu. Ún de los más destacaos foi Gutierre González de Quirós.

Yá en 1537, Uviéu unvió un riestru de diputaos pa la reconocencia del territoriu de La Ribera col envís de mérca-ylo a la mitra p'anexonalu al so territoriu. Esta operación nun cuayó nunca, siendo yá en 1579, gracies a la desamortización fecha pol rei Felipe II cuando la xente de La Ribera mercó tolos terrenos del conceyu, formando ún independiente.

El conceyu quedó encadarmáu en cuatro parroquies de gran importancia a la hora d'elixir los cargos municipales. Estes parroquies yeren les que vienen darréu: la de Palombar, la de Güeñu y Ferreros, y la de Soto, primero; y a lo cabero, la de Teyego y la de Fresnéu y Sardín. Cada 1 de marzu, aconceyaben en La Barquera a orielles del Nalón y procedíen a la eleición de los cargos. Los xueces yeren escoyíos por una sola división que correspondía por turnu, direutamente y cola mayoría de votos.

El sieglu XIX traxo con él la construcción de la primer ponte de piedra sobre'l ríu Caudal, ameyorando les comunicaciones ente les orielles del ríu, percorríes hasta esi momentu en barca. La guerra d'Independencia escontra la invasión francesa tien como fechu más destacáu'l llevantamientu popular escontra les tropes invasores, provocando una marcha en manifestación hasta Uviéu pa pidir a l'audiencia l'apoyu de la insurrección. Nes guerres Carlistes, el conceyu foi testigu en 1836 de la derrota de les partíes gubernamentales comandaes pol xeneral Pardiñes, a manes del batayón de Gómez, baxo órdenes del Brigadier Bóveda.

Yá nel sieglu XX, el primer asocedíu importante foi la Guerra Civil, lluchando La Ribera nel bandu republicanu, hasta la derrota d'esti en 1937. Pasada la difícil posguerra, el conceyu foi adulces iguándose de tanta contienda y adautándose a la modernidá.

Parroquies

Nᵘ	Nome	Superficie (km²)	% superficie La Ribera	Población	% población La Ribera	Densidá (hab./km²)
1	Ferreros	4,32	19,6519,65%	808, 819	43 555,1443 555,14%	Error d'espresión: Caráuter de puntuación "," non reconocíu.
2	Palombar		n/d	161	8,678,67%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
3	Perera		n/d	342	18,4218,42%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
4	Soto Ribera		n/d	379	20,4120,41%	Error d'espresión: Operador round inesperáu
5	Teyego		n/d	181	9,759,75%	Error d'espresión: Operador round inesperáu

Demografía

Economía

Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2010)

	Númberu de trabayadores	Tantu por cientu
TOTAL	622	100
Agricultura, ganadería y pesca	13	2,09
Industria	218	35,05
Construcción	30	4,82
Servicios	361	58,04
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Usos del suelu del conceyu (añu 2010)

Usu	Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu	0,16
Praderíes	9,41
Terrenu forestal	7,06
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)	5,35
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Carauterístiques del sector primariu (añu 2010)

Ganaderíes de bovín	47
Cabeces de ganáu bovín	410
Cabeces de ganáu ovín	201
Cabeces de ganáu cabrín	13
Ganaderos con cuota llechera	1
Quilos de cuota llechera	50.067
Metros cúbicos de madera valtao	0
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Ver tamién

• Pa ver otros sitios col mesmu nome: La Ribera (dixebra)

Referencies

1. «Espediente colos topónimos oficiales de La Ribera». BOPA.

Enllaces esternos

• (castellán) Páxina del Ayuntamientu
• (castellán) Federación Asturiana de Conceyos