Llingües maskogui | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Sureste d'Estaos Xuníos | |
Países | Estaos Xuníos d'América | |
Falantes | ~17.400 (Años 1990) | |
Filiación xenética | macro-golfu (?) | |
Subdivisiones |
Muskogui oriental Muskogui occidental | |
ISO 639-3 | mus[1] | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües maskogui o muskogi o muscoguí (nome transcripto n'inglés como Muskogee; y Maskoki) constitúin una familia de llingües indíxenes americanes. Inda 4.300 de los 20.000 maskoki (creek) y seminoles en Oklahoma, Alabama y Florida falen maskoki. El códigu d'idioma según ISO 639-3 ye mus.
El grupu llingüísticu de les llingües muskoki estremar en dos subgrupos (ente parentesís el númberu averáu de falantes cola fecha de la estimación):
Anguaño esiste abonda documentación sobre la llingua y ellaboráronse llistes llargues de cognados que dexaron reconstruyir el sistema fonolóxicu del proto-muskogui con un grau d'enfotu eleváu.[11][12] L'inventariu consonánticu vien dau por:
Llabial | Alveolar | Palatal | Velar | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Central | Llateral | Plana | Labializada | |||
Oclusives | *p | *t | *k | *kʷ | ||
Africaes | *ts | *tʃ | ||||
Fricatives | *s | *ɬ | *ʃ | *x | *xʷ | |
Nasales | *m | *n | ||||
Aproximantes | *l | *j | *w | |||
Otres | *θ |
Los nomes o sustantivos nes llingües muskoki xeneralmente exhiben acentu léxicu. Igualmente los sustantivos suelen presentar casu morfolóxicu qu'estrema siquier un casu nominativu d'un casu oblicuu. Les categoríes de xéneru y númberu son secundaries.
Los verbos presenten un sistema complexu d'ablaut, onde la forma del raigañu camuda d'alcuerdu sobremanera col valor del aspeutu gramatical y dacuando según el tiempu gramatical o'l manera gramatical. Los verbos marquen la persona (siendo la marca de tercer persona nula) axente y paciente.
Los numberales en distintes llingües muuskogui son:[13]
GLOSA | Oriental | Occidental | PROTO- MUSKOGUI | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Alabama | Koasati | Mikasuki | Maskoki | Choctaw | Chikasaw | ||
'1' | čáffàːka | čaffáːkan | ɬáàmen | hámkin | əčəffə | čáffa | *čáffa-(ːkan) |
'2' | tòklo | tóklon | toklan | hokkôːlin | tokᵊlo | toklo | *tóklo-(n) |
'3' | tótčìːna | toččíːnan | točyːnan | toččîːnin | toččɪːna | toččíʔna | *totčíːna-(n) |
'4' | óstàːka | ostáːkan | šéetaːken | ôːstin | oštə | ošta | *óšta-(ːkan) |
'5' | táɬɬàːpi __ |
__ cahappáːkan |
__ čahkeːpan |
__ čahkîːpin |
taːɬɬaːpɪ __ |
taɬɬáʔpi __ |
*taɬɬáːpi-(n) *čahkiːpi-(n) |
'6' | hánnàali __ |
hannáːlin __ |
__ yːpaːken |
__ iːpâːkin |
hənnaːlɪ __ |
hannáʔli __ |
*hannáːli *iːpaːkin |
'7' | ontòklo | ontóklon | kolapaːken | kolapâːkin | õtokᵊlo | ontoklo | *on-tóklo-(n) |
'8' | ontótčìːna | ontoččíːnan | tošatapaːken | činapâːkin | õtoččɪːnə | ontoččíʔna | *on-tóklo-(n) |
'9' | čákkàːli | čakkáːlin | ošnapaːken | ostapâːkin | čaːkkaːlɪ | čakkáʔli | *on-totčíːna-(n) |
'10' | pókkòːli | pokkóːlin | pokoːlen | páːlin | poːkkoːlɪ | pokkóʔli | *pokkóːli |