Lluis XI de Francia | |||
---|---|---|---|
31 xunetu 1461 - 8 setiembre 1483 ← Carlos VII de Francia - Carlos VIII de Francia → | |||
Vida | |||
Nacimientu | Bourges, 3 de xunetu de 1423[1] | ||
Nacionalidá | Francia | ||
Muerte | Château de Plessis-lez-Tours (en) , 30 d'agostu de 1483[1] (60 años) | ||
Sepultura | Basilica of Our Lady, Cléry (en) | ||
Causa de la muerte | accidente vascular cerebral | ||
Familia | |||
Padre | Carlos VII de Francia | ||
Madre | María d'Anjou | ||
Casáu con |
Margarita Estuardo (es) (1436 – 1445)[2] Carlota de Saboya (1451 – 1483)[3] | ||
Pareyes |
Félizé Regnard Marguerite de Sassenage | ||
Fíos/es | |||
Hermanos/es | |||
Pueblu | Dinastía Valois (es) | ||
Estudios | |||
Llingües falaes | francés medio (es) | ||
Oficiu | políticu | ||
Premios | |||
Creencies | |||
Relixón | Ilesia Católica | ||
Lluis XI de Francia, moteyáu el Prudente y monarca absolutista (3 de xunetu de 1423, Bourges – 30 d'agostu de 1483, Château de Plessis-lez-Tours (en) ), rei de Francia ente 1461 y 1483. Tola so aición política emponer a l'afirmación de l'autoridá del monarca frente a los derechos de la nobleza y el cleru derivaos de privilexos feudales; al tomar parte activa na construcción d'una monarquía autoritaria, centralista y absoluta, ganóse la enemistá de parte de la nobleza tradicional.
Mientres la so infancia foi criáu por Catalina de Isle-Bouchard. El 24 de xunu de 1436, a la edá de 13 años, casóse con Margarita Estuardo, quien cuntaba con 11 años y yera fía de Xacobu I d'Escocia. Dende esi momentu Luis empezó a tener más pesu políticu. Viaxó a Lyon (Vienne) pa recibir el xuramentu de llealtá de los sos habitantes. En febreru y mayu de 1437 visitó la provincia de Languedoc y dirixó ensin ayuda reconquistar de les fortaleces ingleses de Velay. Acompañáu pol so padre, realiza una entrada triunfal en París, apenes reconquistáu pol Condestable Arturo de Richemont.
En mayu de 1439, Carlos VII nomar Llugarteniente Xeneral en Languedoc. Luis pudo escoyer personalmente a los sos conseyeros y capitanes. N'avientu d'esi mesmu añu foi tresferíu a Poitou, esta vegada ensin poder decisoriu. En febreru del añu siguiente, tres un alcuentru con Xuan II Duque de Alençon, xunir a la Praguerie, revuelta de los grandes señores que s'atopaben insatisfechos, que taba compuesta polos Condes Jean de Dunois, el Mariscal La Fayette y Jorge de la Trémoille. La rebelión del Delfín puede esplicase pola falta de responsabilidá a la que lo sometió'l so padre, quien constatara los efeutos desastrosos de los herederos del tronu a la unidá de los reinos. La so oposición foi rápido reprimida, Luis tuvo que faer un actu de sumisión en Cusset y apurrir otres garantíes pa caltener la so Delfinado.
En 1441 Luis retoma la llucha contra les faiciones ingleses y borgoñesas, comandando al Exércitu Real na Batalla de Pontoise y dos años más tarde condució una campaña contra Xuan IV d'Armagnac, un gran vasallu rebalbu. En 1444 recibe l'encargu de sacar del reinu a les compañíes de soldaos mercenarios (los armañaques o Écorcheurs, degolladores) que se quedaren ensin soldada y que vivíen del pillaje, y dirixóse a Alsacia y Suiza. El 26 d'agostu d'esi mesmu añu tomó parte na Batalla del Birs a les puertes de Basilea, na que foi aniquiláu un contingente de confederaos que saliera al so alcuentru. El Delfín axustó'l Tratáu d'Ensisheim que llevó a la paz el 26 de setiembre d'esi mesmu añu. Por esto foi compensáu col nomamientu de Proteutor del El Condao Venaissin.
Mentanto, dende 1437, recibía una pensión real de 21.000 llibres. Cabo añader les subvenciones concedíes polos estaos nos que cobraba pol usu de la carretera. Sicasí, quedóse insatisfechu cola so situación. Sentíase atayáu, yá que se retirara la Praguerie del Delfinado. En 1446, dempués de conspirar contra Agnes Sorel y Pierre de Breze (favoritu del Rei), foi espulsáu de la corte y abellugóse nos sos dominios.
Furiosu, Carlos VII llevantó un exércitu pa colar contra'l Delfinado y Saboya. Luis, sicasí, llogró axustar una tregua col so padre, lo que nun-y torgar orquestar una campaña de llevantos en contra del rei, acusándolo de disoluto. Como midida de procuru, unvió delles embaxaes al so padre pa xustificase. Carlos VII nun se dexó embullar y unvió a Antoine de Chabannes a la cabeza d'un exércitu pa quitar el Delfinado. El 30 d'agostu de 1446, Luis fuxe al Francu Condáu y dempués a Lovaina, na rexón de Borgoña. Foi bien recibíu, y n'ochobre, Felipe III de Borgoña rínde-y homenaxe.
Esi mesmu añu muerre la so esposa, Margarita. Luis, provecíu por tener un herederu, casóse'l 2 de febreru de 1451 con Carlota de Saboya, fía de Luis de Saboya, quien tenía daquella ocho años. La princesa traxo consigo una enorme dote de 200.000 escudos, de los cualos 12.000 yeren n'efeutivu. Sicasí, Luis ver en dificultaes pa cobrar la suma completa. Xunto cola firma del matrimoniu, Luis y el Duque de Saboya fixeron un pactu d'alianza esclusiva, coles mesmes el Delfín aprovechó'l sofitu del Papa pa entemetese nes eleiciones episcopales. Esto, sumáu a les dificultaes que yá travesaba col so padre, llevó a que la so rellación col rei fuera ambigua y llena d'intrigues.
Dende 1456 a 1461 Luis vivió na corte de Felipe III de Borgoña, onde se-y conocía como "L'Araña" pola so capacidá de texer combalechadures en contra de los sos enemigos. El 22 de xunetu, Carlos VII morrió en Mehun-sur-Yèvre. Foi coronáu en Reims el 3 de setiembre y fai la so entrada en París recién el 30 d'agostu.
Una vegada convertíu en Rei'l so principal adversariu foi Carlos el Temerariu, quien yera socesor de Felipe III de Borgoña.
La so primer aición como rei foi la d'encargase del problema de socesión d'Aragón. El conflictu españó en 1458 tres la muerte d'Alfonso V, el tronu yera apostáu pol hermanu del difuntu Xuan II d'Aragón y el so propiu fíu Carlos de Viana. Esti postreru foi atopáu muertu en setiembre de 1461, lo que fai españar una guerra civil ente Xuan II y les ciudaessobremanera Barcelona. Lluis XI trató d'aliase colos Condaos de Cataluña, pero Xuan II ufiérta-y los territorios catalanes de Rosellón y Cerdaña en cuenta del so sofitu.
El 15 de xunetu de 1459 naz el so primer fíu Joaquín, quien finó al poco tiempu, la so segunda fía, Ana nació en 1461 quien se casaría con Pedro II de Borbón. La so tercer fía, Juana , nació en 1464 y al poco tiempu rescampló que la pequeña yera deforme. Por esto decidió casala rápido col so primu alloñáu Lluis d'Orleans, futuru Lluis XII de Francia como estratexa pa torgar qu'esti primu que yera una competencia pal tronu, tuviera descendientes que se convirtieren n'amenaza.[6]
Pa llindar el poder de l'aristocracia francesa intentó favorecer a la pequeña nobleza y a la burguesía.
En Francia, en marzu de 1465, formóse la Lliga del Bien Públicu, bien similar a la Praguerie empecipiáu por Carlos, duque de Berry, quien esixía más poder. El detonante foi un incidente colos borgoñeses: en 1463 Luis decidió recuperar les ciudaes de Somme que fueren cedíes al ducáu de Borgoña nel Tratáu d'Arras de 1435 pa compensar l'asesinatu de Xuan I de Borgoña. Esta noticia resultó nuna viva hostilidá per parte de la corte de Borgoña.
Francisco II de Bretaña, Xuan II de Borbón y Xuan V d'Armagnac aliar con Borgoña. El descontentu nun se llindó a los grandes vasallos, la presión fiscal amontóse sustancialmente dempués del problema de Somme. Lluis XI pidiera préstamos del cleru, obligó a les instituciones relixoses a apurrir un inventariu de los sos bienes, según a les universidaes privaes y los cuerpos d'arqueros y ballesteros de París.
En contra de la Lliga del Bien Públicu, el soberanu condució personalmente una gran ofensiva. Dempués de la cayida de Moulins los borgoñonos sometiéronse. Lluis XI volvió a París amenaciando a bretones y borgoñonos. Enfrentáronse nuevamente en batalla en Montlhéry el 16 de xunetu de 1465, nun alcuentru confuso y sangriento en que tuvo que replegase en París que foi asediada. El monarca axustó una paz na que nun concedía nenguna reforma al Estáu pero concedía'l gobiernu de Normandía al so hermanu, ésti sicasí, nun llegó a tomar posesión del gobiernu y tien de retirase. El 10 de setiembre de 1468 nel Tratáu d'Ancenis, Carlos y Francisco II roblaron la paz rompiendo con Borgoña.
Carlos el Temerariu propunxo pola so cuenta al soberanu francés una negociación y convidó a Luis al so Castiellu de Péronne. Mientres les conversaciones preliminares Liexa remontar al dominiu de Borgoña y rescamplaba que l'exércitu real taba infiltrado na revuelta. Carlos, furiosu, remontar contra'l rei amenaciándolo direutamente, el soberanu so presión viose obligáu a roblar un tratáu que-y yera desventayosu y sofitar a Borgoña en contra de Liexa y vela amburar el 30 d'ochobre de 1468. Amás tuvo que prometer la donación de Champaña-Ardenes. Una vegada que partió, Luis refutó el tratáu y concédelu a Carlos solamente la Guyena, provincia faía poco pacificada y bien malo de gobernar.
Luis aliar col rei Eduardu IV d'Inglaterra p'amenorgar el poder de los grande vasallos. En 1472, Carlos el Temerariu invadió nuevamente la Picardía pero foi deteníu en Beauvais por Juana Hachette. En 1477 al morrer Carlos, Luis intentó apoderase de les sos posesiones, pero atopar con que Maximiliano I d'Habsburgu, maríu de la fía de Carlos, María de Borgoña, reclamara l'heriedu pa sigo.
Ente 1480 y 1481 estendió les sos posesiones amestando'l Ducáu d'Anjou, Maine, Provenza, ente otres rexones. En 1482 Luis llogró recuperar Picardía y Borgoña gracies al Tratáu d'Arras. Pa llograr consolidar el poder de la monarquía sirvióse, cuando yera necesariu, de cualquier preséu que-y resultara útil, asina sía la corrupción, diplomacia, intrigues, traición y la guerra.
Carecióse gravemente y nun tuvo resultancies positives a los numberosos tratamientos a los que foi sometíu polos médicos de la corte, y al oyer de la gran santidá y capacidá milagrosa de San Francisco de Paula, pidió-y al santu que lu visitara. Al negase'l santu, a quien nun-y gustaba alloñar de la so tierra, el rei ruéga-y al Papa Sixto IV, sabiendo que San Francisco nun podría desobedecerle al Supremu Pontífiz. El santu allega a la orde del so superior, pero la so visita nun traxo consigo la salú física del soberanu, sinón la espiritual. El rei Luis píde-y antes de morrer qu'empunxera tamién los pasos del so fíu Carlos, herederu al tronu.
Lluis XI espandió les bases del absolutismu en Francia y coles mesmes promovió la industria y el comerciu, amontando la riqueza del país. A la so muerte dexó'l país coles sos fronteres bien similares a les que presenta anguaño.
Asoceder el so fíu Carlos VIII de Francia.
Luis casar en primeres nupcias en 1436 con Margarita Estuardo fía de Xacobu I d'Escocia, con quien nun tuvo fíos.
Al quedar vilbu, casóse'l 14 de payares de 1451 con Carlota de Saboya, fía de Luis de Saboya, con quien tuvo ocho fíos:
Predecesor: Carlos VII |
Rei de Francia 1461 – 1483 |
Socesor: Carlos VIII |