Maimónides | |||
---|---|---|---|
1171 - 1204 - Abraham ben Moisés ben Maimón (es) → | |||
Vida | |||
Nacimientu | Córdoba[1], 30 de marzu de 1138[2] | ||
Nacionalidá | Al-Ándalus [3] | ||
Muerte | El Cairu[4], 13 d'avientu de 1204[5] (66 años) | ||
Sepultura | Tiberias | ||
Familia | |||
Padre | Maimon ben Yossef HaDayan | ||
Fíos/es | |||
Estudios | |||
Estudios | Universidá de Qarawiyyin | ||
Llingües falaes |
hebréu[6] árabe[7] | ||
Alumnu de |
Maimon ben Yossef HaDayan (es) Yehuda Ha-Cohen Ibn Susan (en) | ||
Oficiu | filósofu, médicu-escritor, rabín, astrónomu, Dayan (es) , escritor, médicu | ||
Trabayos destacaos |
Mishné Torá (es) Guía de los Perplejos (es) Pirush Hamishnayot (es) Epístola a Yemen (es) Sefer Hamitzvot (es) Hakdamot HaRambam (en) Treatise in Eight Chapters (en) Treatise on logic (en) | ||
Influyencies | Avicena, Al-Farabi (es) , Avempace, Aristóteles y Averroes | ||
Creencies | |||
Relixón | xudaísmu | ||
Moshé ben Maimón o Musa ibn Maymun (en hebréu: משה בן מימון, y n'árabe, موسى بن ميمون), tamién llamáu dende'l Renacimientu Maimónides ("fíu de Maimon") o RaMBaM (el acrónimu de les sos iniciales n'hebréu, hebréu: רמב"ם), conocíu ente los cristianos como Rabí Moisés l'Exipciu (30 de marzu de 1138, Córdoba – 13 d'avientu de 1204, El Cairu), foi un médicu, rabín y teólogu xudíu d'al-Ándalus de la Edá Media. Tuvo importancia como filósofu nel pensamientu medieval.
Nació en Córdoba el 30 de marzu de 1138,[8] nel senu d'una distinguida familia, per vía paterna, de xueces rabínicos, estudiosos y dirixentes comuñales, documentada dende'l sieglu X y que pretendía baxar del Rabí Yehudá hai-Nasí, de la segunda metá del sieglu II, redactor de la Mishná. La so familia materna, otra manera, yera d'humilde condición; la so madre, que morrió al da-y a lluz, yera la fía d'un carniceru; y el so padre volvió casase. Yera ésti un eruditu formáu en Lucena por Rabí Yosef hai-Leví ibn Migash. Empecipió yá de pequeñu los sos estudios bíblicos y talmúdicos na ciudá de Córdoba, pero en 1148 una fola de fanatismu almohade fizo que la so familia tuviera qu'aparentar la so conversión al Islam y camudar de cutiu de residencia por al-Ándalus. Vivió na ciudá d'Almería, onde dio abellu na so casa al so maestru Averroes, hasta treslladase en 1160 colos sos fíos a Fez.[9] Ellí moró mientres namái cinco años, por cuenta de la intolerancia almohade que-yos obligó a exiliase, primero mientres unos meses, en Palestina y finalmente n'Exiptu. Maimónides moró ellí'l restu de la so vida xunto a la so familia, na ciudá d'Alexandría y dempués en Fustat (güei El Cairu, Exiptu), onde se ganó la vida exerciendo la medicina na corte del visir Saladín, y depués na del visir al-Fadl, fíu mayor de Saladino. Con esti oficiu llogró una gran fama y almiración popular. En 1177 foi nomáu dirixente de la comunidá xudía d'Exiptu. Morrió n'A el-Fustat el 13 d'avientu de 1204. Darréu la so tumba foi treslladada a Tiberíades, nel actual Israel.
La so fama na cultura europea deber a la so obra filosófica. Anque ésta fuera bien aldericada pol xudaísmu, ente otres razones pol so fuerte oposición al misticismu de los cabalistes y la so influencia aristotélica, considérase-y la mayor figura posbíblica (según el proverbiu "De Moisés a Moisés nun hubo otru Moisés"). En ciertos ámbitos más conservadores llegóse-y a considerar herexe de la so relixón, cuantimás, por ser el responsable de convencer a los caraístas d'estremase de les sos práutiques orixinales, y averándolos al xudaísmu rabínicu.
Foi bien conocíu polos sos coetaneos como médicu, dexando una importante buelga na tradición popular qu'amuesa a Maimónides, sobremanera, como un médicu a quien s'atribúin milagros que-y alcen al nivel de santu, un sabiu xuez y un rabín.
Na so mocedá escribió poesíes relixoses y una epístola n'árabe.
Sobre les sos conocencies en medicina escribió un bon númberu de trataos, como'l que dedicó al sultán Saladino, el Tratáu sobre los venenos y los sos antídotos l'añu 1199, al fíu del sultán, Al-Fadl, Guía de la bona salú (1198) y la Esplicación de les alteraciones (1200).
Les sos obres mayores de tema rabínica (talmúdico) son dos: un comentariu n'árabe de la Mishná, El Luminar (1168), tamién tituláu Llibru de la elucidación, y la Segunda llei o Repetición de la llei del añu 1180, que constitúi la so obra magna y consiste nuna amplia y minuciosa escoyeta por materies de toles lleis y normes relixoses y xurídiques de la vida xudía (esto ye, del Talmud).
Estes obres tuvieron muncha fama y otorgar numberosos discípulos. Tamién ye autor d'obres filosófiques de gran pesu nel pensamientu medieval, escrites mientres los últimos años de la so vida, como'l Tratáu sobre la resurrección de los muertos (1191).
La Guía de perplexos (1190), incorreutamente moteyada Guía de los esquiciaos, ye la clave del so pensamientu filosóficu y exerció una fuerte influencia en círculos tanto xudíos como cristianos y sobremanera escolásticos.
Nella establez una conciliación ente la fe y la razón empobinada a quien bazcuyen ente les enseñances de la relixón xudía y les doctrines de la filosofía aristotélica qu'entós imperaban, demostrando que nun hai contradicción nos puntos en que fe y razón paecen oponese.[9] Esto ye, una conciliación ente'l sentíu lliteral de les escritures y les verdaes racionales, allegando a la interpretación alegórica en casos de conflictu.
Foi asina que surdieron discutinios per parte de "antimaimonistas" —básicamente, per parte d'un grupu de musulmanes que pretendíen una llectura lliteral del Corán, los mutallajim— que lo tacharon de racionalista. A pesar d'ello foi una obra bien comentada y de gran influencia nel mundu musulmán y l'escolástica cristiana, por casu en Santu Tomás d'Aquino.
Como xudíu en territoriu islámicu tuvo una vasta formación en dambes cultures: la tradicional xudía y l'árabe profana (coles sos incorporaciones de la griega), a partir de les enseñances del so eruditu padre Maimum, polo qu'escribió obres tantu n'hebréu como n'árabe, nuna prosa que se caracteriza sobremanera pola sistematización y la claridá espositiva.
De Maimónides surde'l movimientu intelectual xudaicu de los sieglos XIII y XIV que s'estendió per España y el sur de Francia. Partidariu del realismu teolóxicu aportó a consideráu precursor de les idees de Spinoza, pero filosóficamente nun se-y considera bien orixinal por siguir básicamente a Aristóteles, estremándose d'él en puntos que paecen contradictorios a les creencies y tradiciones xudíes. Poro, el so calter ye conciliador.
Nel testu de Mishné Torá amestar col correr de los años numberosos errores como va ser, nel testu de cada preceptu, nes sos divisiones o en comentarios. Les razones de los errores son de trescripción, que quedaron fixos nel testu. Ediciones nes cualos dalgunos de los trescriptores “corrixeron” el testu según el so entendimientu y la censura de la Ilesia en ciertes naciones europees (Hashkenaz) qu'alterió toles referencies a ella y a los sos puntos de vista (por casu nes rellaciones matrimoniales) del testu orixinal. Si amestamos a esto'l fechu de que'l mesmu Maimónides corrixó'l testu en delles oportunidaes, atoparemos con que'l testu actual nun representa l'orixinal escritu por Maimónides.
Col propósitu de resolver el testu correcto y exacto, ye necesariu basase en manuscritos y ediciones exactes, que nun fueron influyíes polos trescriptores nin pola censura. En numberoses oportunidaes les versiones incorreutes fueron la causa d'interrogantes sobre les pallabres de Maimónides na so obra El Códigu de Maimónides, y en cuanto resolvióse l'error nel testu les interrogantes pasaron a ser irrelevantes.
Dende mediaos del sieglu XX hanse impresu cuatro ediciones científiques de la obra:
La edición que presenta les versiones basaes en manuscritos ensin nengún comentariu, con numberosos índices y nun únicu tomu (1000 páxines), foi editada por “Yeshivat Or VeYeshua”.[12] La edición presenta la versión exacto y revisao del testu basada na edición del Rabín Iosef Kapaj ya inclúi les diferencies de versiones más importantes respectu de les ediciones más renombraes.
Nel marcu del Proyeutu Mishne Tora (El Códigu de Maimónides)” de la Yeshivat Or VeYeshua, ta entamada la edición d'una versión de bolsu, comentada según distintes obres de Maimónides. Hasta'l momentu foi editáu'l Llibru de la Conocencia.
En Guía de perplexos alcuéntrase tol so pensamientu filosóficu. Les idees que bien probablemente influyeron a Alfonso de la Torre na Visión deleitable son: