Marc Chagall (en yidis מארק שאגאל, Moishe Segal; en rusu Марк Захарович Шагал, Mark Zajárovich Shagal; Vítebsk, Imperiu Rusu, 7 de xunetu de 1887 - Saint-Paul de Venci, Francia, 28 de marzu de 1985) foi un pintor francés d'orixe bielorrusu.
Nació en Vítebsk (Bielorrusia) y yera el mayor de nueve hermanos provenientes d'una familia de xudíos. El so nome natal foi Moishe Segal (Мойше Сегал) o Movsha Jatskélevich Shagálov (Мовшa Хацкелевич Шагалов). El nome de la so madre yera Felga-Ita. Foi unu de los más importantes artistes del vanguardismu y n'el so trabayu atopen resonancies de fantasíes y suaños.
En 1907, Marc Chagall camudar a San Petersburgu, onde se venceyó a la escuela de la Sociedá de Patrocinadores del Arte y llugar nel qu'estudió so la tutoría de Nikolái Roerich. Ente 1909 y 1911 estudió na escuela de Elizaveta Zvántseva so la tutoría de Léon Bakst. Tres de faese conocíu como artista dexó San Petersburgu, Rusia, pa xunise a un grupu d'artistes que s'atopaben nel Barriu de Montparnasse, en París, Francia. En 1914 tornó a Vítebsk pa casase cola so prometida, Bella Rosenfeld a quien conociera en 1909. Al empezar la Primer Guerra Mundial, Chagall permaneció nel so pueblu natal. En 1915 casóse con Bella y el siguiente añu tuvieron una fía a la que llamaron Día.
Chagall volveríase un participante activu na Revolución rusa de 1917, polo que foi nomáu Comisariu d'Arte pa la rexón de Vítebsk, onde fundó la Escuela d'Arte de Vítebsk (fr:École artistique de Vitebsk) en 1919. Sicasí, por cuenta de la carga burocrática del puestu de direutor na Escuela y a les desavenencies con Kazimir Malévich, profesor de la Escuela, camudar a Moscú en 1920 y depués a París en 1923.
Cola ocupación alemana de Francia mientres la Segunda Guerra Mundial y la deportación de los xudíos a los campos d'estermín nazis, Marc Chagall tuvo qu'abandonar París. Cola ayuda del periodista estauxunidense Varian Fry, camudar a la Villa Air-Bel en Marsella primero que Fry ayudáralu a escapar de Francia, al traviés d'España y Portugal. En 1941, los Chagall instalar n'Estaos Xuníos.
Dalgunos de los sos trabayos más importantes son L'aldega y yo (1911), El violinista verde (1923-1924, Muséu Guggenheim, Nueva York), El cumpleaños (1915), Soledá (1933, Muséu de Tel Aviv). Los cuadros de Chagall llegar a vender por más de 6 millones de dólares, y tamién les sos litografíes algamaron un considerable valor.
Hai de solliñar la so estancia na Costa Brava, concretamente na llocalidá de Tusa de Mar, onde pasó un par de branos, en 1933 y 1934. Anguaño caltiénse nel Muséu Municipal de Tusa de Mar, la célebre obra titulada El violinista celeste.
En 1964, por encargu de Charles de Gaulle, Marc Chagall pintó'l techu de la Ópera de París. En 1977, foi condecoráu cola orde de Lexón d'Honor de Francia.
En 1981, recibió'l Premiu de la Fundación Wolf de les Artes de Xerusalén.
Morrió a la edá de 97 años y ta soterráu nel pueblu de Saint-Paul de Venci, cerca de Niza, xunto a la so esposa Valentina Bródskaya (Vava) y el so cuñáu.
Los sos trabayos pueden atopase na Ópera de París, na Plaza del Primer Bancu Nacional nel centru de Chicago, na Metropolitan Opera House de Nueva York, na catedral de Reims (Francia), na catedral de Fraumünster en Zúrich (Suiza) y na ilesia de San Esteban en Mainz (Alemaña). El muséu que lleva'l so nome en Vítebsk foi fundáu en 1997 nel edificiu onde habitó la so familia. Dichu muséu solo tien copies del so trabayu, pos mientres los tiempos soviéticos foi consideráu persona non prestosa y nun s'axuntaron exemplares de les sos obres.
En 1978, el pintor hispanu-arxentín Enrique Sobisch realiza con gran ésitu, en Buenos Aires, una esposición de más de 100 obres n'homenaxe a Chagall, qu'este estima personalmente.
La editorial barcelonesa Cantil publicó en 2004 el so llibru de memories,[13] escritu orixinalmente en rusu y publicáu en París en 1931 en traducción de la so esposa, Bella Chagall.
Tradicionalmente pocu conocíu pol coleicionismu español, Chagall cunta agora con una relevante presencia n'España, principalmente pola apertura del Muséu Thyssen-Bornemisza en Madrid (cuatro oleos, fechaos ente 1913 y la década de los 30). Amás de la citada pintura en Tusa de Mar, hai otros trés: un bodegón de flores (Galicia, coleición de Novacaixagalicia) y la pintura Homme Fleurie (1976), nel Muséu Universidá de Navarra, en Pamplona.
Otru bodegón de flores caltener en Madrid, nel Palaciu de Liria (Coleición de la Casa d'Alba) hasta que foi puyáu en Londres.
Marc Chagall inspirar nes costumes de la vida en Bielorrusia ya interpretó munchos temes bíbliques, reflexando asina'l so heriedu xudíu. Nos años 1960 y 1970 arreyar en grandes proyeutos destinaos n'espacios públicos o n'importantes edificios civiles y relixosos.
La obra de Chagall ta coneutada con distintes corrientes del arte moderno. Formó parte de les vanguardies parisines que precedieron la Primer Guerra Mundial. Sicasí, la so obra quédase siempres nes llendes d'estos movimientos y enclinos emerxentes, incluyendo'l cubismu y el fovismo. Tuvo bien conectáu cola Escuela de París y los sos esponentes, como Amedeo Modigliani.
Nes sos obres abonden les referencies a la so niñez, entá al preciu d'evitar les problemátiques esperiencies que dempués vivió. Les sos obres comuniquen la felicidá y l'optimismu a aquellos que les reparen por aciu intensos y vívidos colores. Chagall gustaba d'asitiase a sigo mesmu, dacuando xunto cola so muyer, como observador del mundu, un mundu de colores vistu al traviés d'un vitral. Munchos consideren que La crucifixón blanca (y los sos ricos ya intrigantes detalles) ye una denuncia del réxime de Stalin, del holocaustu nazi y de tola opresión contra los xudíos. Chagall cultivó mientres más d'ochenta años un arte inspiráu nel amor, les alcordances, les tradiciones rusu y xudíu, los acontecimientos históricos o los finxos artísticos de los que foi testigu y, en munches ocasiones, protagonista.
Dientro del mundu del cine, cabo señalar como'l direutor de cine Hayao Miyazaki, na so película Kiki's Delivery Service (1989), realiza una escena con reminiscencies de la obra de Marc Chagall.[14]