Esti artículu necesita wikificase. |
Muhammad ibn Yūsuf o Sidi Mohammed ben Yúsef, más conocíu como Mohammed V (n'árabe, محمد الخامس, Muḥammad al-Jālos mios) (Fez, 10 d'agostu de 1909 - Rabat, 26 de febreru de 1961). Mohammed V foi'l sultán de Marruecos dende 1927 hasta 1953, y darréu ente 1955 y 1957, y depués rei dende 1957 hasta 1961. “El padre de la independencia”[4] llogró conciliar les fuercies estremaes del nacionalismu marroquino y ayudó a formar una unidá alredor del tronu.[5]
Mohammed ben Yúsuf, el fíu del sultán Moulay Yúsef, yera miembru de la Dinastía alauí.[6]
De la so infancia y mocedá, pasaes na agobiante atmósfera de los palacios de Fez y Meknes, l'historiador francés Charles-André Julien fai un trupu diagnósticu nel so llibru Le Maroc face aux impérialismes: "Marxináu pol so padre, fechu de menos polos sos dos hermanos mayores y duramente maltratau pol toupoderosu chambelán, sumáu a una salú fráxil, nun conoció la bondá humana más que na persona del so modestu pero fiel preceptor arxelín Mohamed Ma'meri". El so calter tuvo, pos, marcáu por esta infancia dura que-y produció un "rensía contenida" poles humildaciones que tuvo de sufrir.[7]
Mohammed ben Yussef foi'l tercer fíu de Muley Yusuf, sultán dende'l 13 d'agostu de 1912 dempués del so hermanu Moulay Hafid. El verdaderu socesor al tronu yera'l primoxénitu Muley Idriss, yá califa de Marrakech, que se convirtió nel presuntu herederu al que sofitaben "el xeneral Mougin, direutor del gabinete militar del residente xeneral Jules Steeg, l'astutu direutor del protocolu imperial y de la cancillería, Kaddour ben Ghabrit y sobremanera el so maestru, l'entamador y ambiciosu chambelán Thami Ababou".[8] Sicasí, nun foi Idriss sinón Mohammed qu'asocedió al so padre'l 18 de payares de 1927, a la edá de 17 años, en desterciu de los sos dos hermanos mayores, por influencia de les autoridaes franceses que gobernaben parte del país en réxime de protectoráu y que preferíen un candidatu que creíen dondu.[9][10]
El 16 de mayu de 1930, el sultán robló'l Dahir bereber, un proyeutu de los funcionarios franceses de la residencia xeneral de Rabat. L'oxetivu del Dahir yera que les rexones berberéfonas teníen de rexise poles sos propies “Yemaas” (coleutividaes rurales) conforme a dereches consuetudinario tribal conocíu pol “Aorf” (costume o tradición) y que tenía de ser alministráu en llingua francesa por tribunales “ad hoc” competentes en materia personal, mobiliaria ya inmobiliaria y animaos por oficiales del Exércitu francés. Esto suponía l'abolición neses rexones de la xusticia cheránica, la desapaición de les instituciones islámiques, la eliminación del idioma árabe y la prohibición de la enseñanza del Corán.
El pueblu marroquín reaccionó con protestes por aciu oraciones y recitaciones nes mezquites - que fueron prohibíes poles autoridaes franceses - y manifestaciones nes cais, reprimíes pola intervención de la policía y l'exércitu francés. El 8 d'abril de 1934 Sidi Mohammed promulgó un Dahir pa derogar les disposiciones esenciales del Dahir bereber del 16 de mayu de 1930 colo que satisfaía una de les aspiraciones del so pueblu; desautorizaba la midida adoptada pol gobiernu francés cuatro años tras y demostraba que taba decidíu a intervenir personalmente nos asuntos públicos.[11] El sultán simpatizaría col movimientu nacionalista dende 1934, convencíu de que sirvía l'interés dinásticu.[12]
Mientres la Segunda Guerra Mundial, el sultán y dellos nacionalistes en llibertá punxéronse al llau de Francia y de los sos aliaos. El día 3 de setiembre de 1939, Sidi Mohammed dirixir al pueblu con estes pallabres: “Ye necesariu que'l pueblu marroquín s'una a la causa común, poniendo a la disposición de Francia tantu los nuesos recursos humanos como los nuesos recursos materiales”.[13] El sultán negar a roblar cuatro Dahires antisemites presentaos pol réxime de Vichy.[12] Anque'l sultán nun los robló, los xudíos sufrieron discriminación per llei en rellación col exerciciu del oficiu, l'allugamientu de les sos viviendes, racionamientu y detención en campos.[14]
Nuna cena celebrada'l día 22 de xineru de 1943 mientres la Conferencia de Anfa, que tuvo llugar pela rodiada de Casablanca, Mohammed recibió la promesa d'un Marruecos independiente, per parte del presidente norteamericanu Roosevelt. El 14 de febreru d'esi mesmu añu, el Frente patrióticu del nacionalismu marroquino na zona norte esixía por aciu un manifiestu presentáu a les autoridaes españoles, la independencia y la llibre disposición de los marroquinos del so propiu destín. De magar, el monarca sofitó al movimientu nacionalista.[15]
El segundu manifiestu d'independencia que daría nacencia al partíu del Istiqlal, foi redactáu polos nacionalistes el 11 de xineru de 1944 y robláu por 58 personalidaes marroquines.[16] El 10 d'abril de 1947 Mohammed V mientres un discursu históricu celebráu en Tánger, fixo proclames independentistes. Empezó'l so discursu na plaza del Zoco Grande, faciendo menciones al testu sagráu y exhortaciones a la fe. Dicía que, como sultán, sentíase responsable de recuperar la gloria pasada, en referencia a la educación y la creación d'escueles p'asegurar que les moces pueden desenvolver les sos virtúes. El sultán tamién fixo referencies a la unión ente pueblos árabes y musulmanes, la Lliga sabia” (en referencia a la Lliga Árabe), que tuviera como oxetivu la unificación del Machreq y Magreb.
El sultán siguió'l discursu aportunando nos derechos llexítimos del pueblu marroquín, que teníen de ser llegales y teníen que tar sofitaos pola llei. Dixo tamién querer asegurar, xunto con otres fuercies, la renacencia del país y asitialo ente los pueblos más evolucionaos. Nesti contestu, señaló sobre'l destín de Tánger lo siguiente: “La conferencia qu'hai d'ocupase del nuevu Estatutu de Tánger va tener llugar puestu. Tenemos la esperanza de que la voz marroquina va ser nella oyida pa defender los sos derechos.” Cerró la so intervención con un llamamientu a los funcionarios públicos, por qu'aseguren y protexan los derechos civiles y relixosos del pueblu. La frase final de reconocencia a Francia nel so discursu, que fuera incluyida pola Residencia, foi omitida por Mohamed V, provocando tensión coles autoridaes franceses.[17]
En 1947, el xeneral Alphonse Juin toma midíes drástiques y lleva a cabu una campaña llena de llevantos contra Sidi Mohamed; dempués de que'l sultán s'hubo dirixíu al presidente de la República francesa pa espresa-y los cambeos que tienen de producise en Marruecos. El día 31 d'ochobre de 1947, Sidi Mohammed apurre un memorándum onde refugaba toa clase de reformes tomaes dientro del protectoráu y pidía la revisión del tratáu de Fez del 30 de marzu de 1912.
Les tensiones remataron na década de los 1950. Los franceses aliáronse entós con elementos tradicionalistes como El Glaoui, Pacha de Marrakech en contra d'otros líderes como les élites nacionalista y reformista del Istiqlal.[18] El 26 de xineru de 1951, el presidente xeneral Juin va esixir a Sidi Mohammed que denuncie al Partíu del Istiqlal, despida a los miembros del gabinete real constituyíu por él mesmu, y ruempa colos sos collaboradores nacionalistes. El sultán ye acusáu de deteriorar la situación mientres los disturbios en Casablanca, a finales del añu 1952; fechos que se produxeren dempués d'unes manifestaciones pacífiques, en solidaridá col pueblu tunecín, dempués del asesinatu del dirixente sindicalista Ferhat Hachad. Coles mesmes, la prensa colonialista pidía la destitución ya inclusive l'encarcelamientu del monarca y la execución del príncipe herederu. Y tantu el Partíu del Istiqlal, como'l Partíu Comunista Marroquín fueron declaraos illegales y los sos dirixentes y afiliaos, acusaos d'atentar contra la seguridá del Estáu, fueron deteníos, torturaos y encarcelaos.[19]
El 20 d'agostu de 1953, a pesar de l'atayante oposición emitida dende París, los franceses destituyeron al sultán, quien se negaba a abdicar del so tronu. Finalmente, les autoridaes franceses nomaron como nuevu sultán de Marruecos, a Mohammed ben Arafa y forzaron al exiliu a Mohammed V, quien s'abellugó en Córcega y Madagascar, mientres la resistencia nacionalista diba reforzándose. La inseguridá y el terrorismu aumentaron por tou Marruecos. Los franceses reaccionaron con represión y violencia, pero acabaron axustando colos nacionalistes y el Sultán depuestu y almitiendo la so torna del exiliu. El Glaoui va vese obligáu a pidir el perdón de Mohamed V.[18]
Ben Arafa dimite'l 1 d'ochobre de 1955 y el 31 d'ochobre de 1955 el sultán vuelve a Francia. El 1 de payares, el rei llega a Villacoublay, onde ye recibíu polos miembros del Conseyu del Tronu. Ellí dan empiezu unes conversaciones históriques que van terminar el 6 de payares con una declaración común francu-marroquín qu'anuncia “negociaciones destinaes a faer que Marruecos apuerte a la condición d'Estáu independiente, xuníu a Francia polos venceyos permanentes d'una interdependencia llibremente consentida y definida”.[20]
Finalmente, el gobiernu francés axustó con Mohammed V el so regresu'l 16 de payares de 1955. Un ensame recibió al so sultán con entusiasmu en Marruecos. La independencia de Marruecos reconoz el 2 de mayu de 1956, y el tratáu de Fez del 30 de marzu de 1912 pasa a considerase obsoleto, reunificando los antiguos protectoraos de Francia y d'España, según l'enclave internacional de Tánger (1956).[21] Nel so discursu del 7 de marzu de 1956 en Rabat, el sultán dixo:[22]
“Pueblu fiel: Sabéis que Francia reconoció la nuesa independencia y que les negociaciones prosiguen ente'l so Gobiernu y el Nuesu pa determinar los llazos de la interdependencia ente los dos Estaos, ensin qu'en tal interdependencia esistía acabamientu de la nuesa independencia o atentáu dalgunu contra la nuesa dignidá, sinón tou lo contrario: va ser la manifestación mesma de tal independencia y tal personalidá y dignidá marroquines.”Mohammed V
Esti discursu acaba con un llamamientu d'enfotu escontra la so persona:[23]
“Tenéi fe en Dios y arrexuntáivos alredor del vuesu Tronu y de un Rei que consagró la so vida a la defensa de los vuesos intereses, a la salvaguardia de la vuesa dignidá y que quier faer de vós un pueblu llibre de la miseria, la inorancia, la enfermedá y la molición y que dea la imaxe d'una sociedá sana, feliz, potente, próspera y gloriosa.”Mohammed V
Ben Yussef sabía que l'entusiasmu menguaría rápido y que'l pulsu col Movimientu Nacional sería llargu y difícil. Pa reconciliase cola clase social y los señores feudales, Mohammed V perdonó al bajá Glaui. El rei quería instaurar en Marruecos un réxime democráticu nel marcu d'una monarquía constitucional, basada na separación de poderes.[24]
Una vegada llograda la independencia de Marruecos del protectoráu francés, lo prioritario yera recuperar aquelles zones del país que se topaben so control español, col fin de completar la reunificación del Reinu.[25]
El 4 d'abril de 1956 Mohamed V va viaxar a Madrid onde robló un tratáu que punxo fin al Protectoráu español na zona norte. En 1957, Mohammed ben Yúsef pasó a llamase rei y empezó a trabayar pa consolidar la independencia del país. Primero producióse l'anexón de Cabu Juby (franxa norte d'El Sáḥara español, 1958) y la retirada de les últimes tropes franceses y españoles (1961).[26] A lo último, y una vegada sumíu'l protectoráu español, Marruecos quedó reunificado.[27]
P'asegurar l'aselu y l'orde, el fíu del rei Mulay Hassan toma les riendes de les Fuercies Armaes Reales (FAR), creaes a finales de marzu de 1956. En febreru de 1958, l'Exércitu de Lliberación de Marruecos (ELM) ye disueltu y pasa a ser integráu dientro del FAR. Coles mesmes, ente los grandes partíos del Istiqlal y el "Partíu Democráticu y de la Independencia (PDI)" produzse una llucha de poder,[28] na cual el rei tien qu'intervenir como mediador, en determinaos momentos.[29] El 26 de febreru de 1961, Mohammed V muerre de forma repentina por causa de problemes cardiacos. Y ye'l so fíu Hassan II quien-y asocede nel tronu.[18] Sobre la so popularidá ente'l pueblu marroquín, el periodista Ignace Dalle diz: “Anque les sos debilidaes y les sos llendes yeren conocíos per un pequeñu círculu d'allegaos, la so popularidá siguía siendo grande ente los marroquinos, que namái víen el llau bonable del personaxe ya inoraben les sos zones escures.”[30][31]
Gran Cruz de la Lexón d'Honor de la República Francesa -1927
Predecesor: Mulay Yúsuf |
Sultán de Marruecos 1927 - 1953 |
Socesor: Mohammed Ben Arafa |
Predecesor: Mohammed Ben Arafa |
Sultán de Marruecos 1955 - 1957 |
Socesor: Títulu escastáu |
Predecesor: Nuevu títulu |
Rei de Marruecos 1957 - 1961 |
Socesor: Hassan II |