Navas de San Juan

Navas de San Juan
Alministración
País	España
Autonomía	Andalucía
Provincia	provincia de Xaén
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Navas de San Juan	Joaquín Requena Requena
Nome oficial	Navas de San Juan (es)
Códigu postal	23240
Xeografía
Coordenaes	38°11′01″N 3°18′50″W / 38.1836°N 3.3138°O
	Navas de San Juan Navas de San Juan (España)
Superficie	175 km²
Altitú	654 m
Llenda con	Aldeaquemada, Santisteban del Puerto, Sabiote, Úbeda, Arquillos y Vilches
Demografía
Población	4427 hab. (2023); - 2260 homes (2019); - 2257 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Xaén
Densidá	25,3 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	navasdesanjuan.es

Navas de San Juan ye un conceyu español de la provincia de Xaén, Andalucía, con una población de 4.597 habitantes (INE 2016). Ye'l conceyu de mayor población de la contorna d'El Condáu. Pol so términu municipal escurre los ríos Guadalimar, Guadalén y Guarrizas

El patrón d'esti conceyu ye San Xuan Bautista que les sos fiestes celebrar ente los díes 24 y 29 de xunu. La patrona ye la Virxe de la Estrella que la so romería celebrar nel so santuariu los díes 1, 2 y 3 de mayu.

Historia

Edá Antigua

A mediaos del II mileniu e. C. el territoriu que güei ocupa Navas de San Juan yá presentaba ocupación humana, como atestigüan los asentamientos de Castellón y la Talaya.

Pero nun ye hasta la etapa íbera, probablemente por una colonización promovida dende'l gran centru íberu de Cástulo, en redol al Sieglu IV e. C. cuando se funda'l pueblu.

En dómina romana convertir en puntu importante nel camín ente Cástulo y Ilugo, como amuesa l'apaición de dos miliarios dientro del términu municipal. Na redolada de Navas de San Juan allugábase una mansio, Ad Morum, que foi alto nel Camín de Aníbal.

Nel so territoriu abondaron les esplotaciones agropecuaries tipo villa, de les qu'hasta la fecha inventariáronse siete, ente elles L'Aceru o'l Cuetu Prior.

Edá Media

En tiempos d'Al-Ándalus Navas de San Juan sería una alquería o pequeña población integrada dientro del distritu alministrativu de Sant Astiban o pueblu de comerciantes. Los musulmanes construyeron un castiellu, del que tan solo nos llegaron delles fotografíes, y que darréu foi reformáu polos cristianos. Nel so términu hai restos d'otres estructures fortificaes como'l castiellu de Ero y la torre del homenaxe alredor de la cual edificóse l'actual Santuariu de Santa María de la Estrella.

Les tierres de Navas de San Juan fueron conquistaes por Fernandu III de Castiella en 1226 ya integraes nes tierres de realengu, so la xurisdicción de Santisteban. En 1254 el rei Alfonsu X el Sabiu donaba Santisteban al Conceyu d'Úbeda. En 1285 el rei Sancho IV de Llión y Castiella convertía de nuevu a Santisteban colos sos términos en villa de realengu.

Nel sieglu XIV, Navas de San Juan y Castellar formaron, por privilexu real, el señoríu de Santisteban, apurríu por Enrique II de Castiella a Men Rodríguez Benavides. En 1473 Enrique IV de Castiella convertir en condáu, concediéndo-y a don Diego Sánchez de Benavides el títulu de conde de Santisteban.

Edá Moderna

En 1793 Felipe V d'España alza'l títulu a ducáu y otorgar a la Casa de Medinaceli. La vinculación con Santisteban del Puertu mientres la Edá Moderna concluyó en 1802 cola concesión per parte de Carlos IV d'España del privilexu de villazgo.

S. XX

A mediaos de sieglu, como nel restu d'Andalucía, el pueblu sufre los efeutos de la emigración masiva del campu a les grandes ciudaes perdiendo un 25% de la so población ente 1940 y 1975. En 1946 foi escoyíu'l alcalde, Mateo Luis Pérez Rodríguez pal cargu de procurador en Cortes na II Llexislatura de les Cortes Españoles (1946-1949), representando a los Conceyos d'esta provincia. Foi reelixíu por unanimidá pa la III Llexislatura.

Monumentos y llugares d'interés

A principios del sieglu XX entá coronaba'l pueblu'l castiellu de la llocalidá pero foi derruido y agora nun se caltién nada d'él. Podemos atopar dellos restos romanos d'asentamientos y calzaes nel términu municipal.

La Ilesia de San Xuan Bautista foi construyida ente'l Sieglu XVI y el Sieglu XVIII, y presenta una portada d'estilu manierista y una torre del Sieglu XVII. La Ermita de la Virxe de la Estrella llevantóse tamién nel mesmu periodu que la ilesia del pueblu sobre una fortificación medieval de la que se caltién la Torre del Homenaxe, declarada Monumentu Históricu.

El Conceyu ta fecháu a finales del Sieglu XIX, destaca la so portada de lladriyu con reló y espadaña con campanariu y la so galería del segundu pisu. Tamién a finales del Sieglu XIX construyóse l'Asilu de Santa Sara y San Fructuoso d'estilu eclécticu y con decoración modernista y de la edá media.

Folclor y costumes

Son típicos "Los Mayos", una xota dedicada a la patrona que tien mesmu baille. Ye un baille heredáu de güeles a nietes y que se lleven a cabu nos díes de romería. Son representaes con traxe típicu (falda con mandil, camisa blanca, pañuelu na cabeza o llazu, emulando a la muyer aceitunera).

Fiestes llocales

1,2 y 3 de mayu - Romería de la Virxe de la Estrella. Declarada d'interés turísticu en 1984^[2] realízase alredor de la ermita de la patrona asitiada a unos 5 quilómetros del pueblu y lleven a la Virxe de la Estrella al pueblu y del pueblu a la Ermita.

23-29 de xunu - Fiestes de San Xuan. Una selmana de festexos que se celebren dende 1808 n'honor del patrón del pueblu, San Xuan Bautista, del que los naveros tán arguyosos.

Primer fin de selmana d'agostu - Fiestes del Emigrante. Fiesta de tres díes creada orixinalmente por que pudiera ser esfrutada polos que viven fora del pueblu y nun pudieron asistir a les fiestes de San Xuan. Ye por eso que se reproduz a pequeña escala y de forma concentrada, tou lo qu'arrodia a les fiestes patronales.

Economía

Básase principalmente nel cultivu de la olivar. La pequeña actividá ganadera del pueblu centrar nel ganáu bovino, vacunu, porcín o avícola. Otra importante fonte de recursos son les feries ambulantes qu'apurren gran parte de los puestos de trabayu mientres la dómina braniza.

Clima

Mes	Media	Ene	Feb	Mar	Abr	May	Jun	Jul	Ago	Sep	Oct	Nov	Dic
Temperatura máximo media (°C)	21,3	10,8	13,6	17,2	18,9	23,2	29,2	33,8	33,2	28,2	21,1	14,9	11,4
Temperatura mínimo media (°C)	8,2	0,6	1,8	3,6	5,8	9,7	14,2	17,1	16,8	13,4	8,7	4,1	2,2
Temperatura medio (°C)	14,6	5,6	7,8	10,4	12,4	16,3	21,5	25,2	25,0	20,6	14,8	9,6	6,7
Agües (mm)	5,2	6	5	5	8	7	5	1	1	3	6	7	8
Fonte: eltiempo7.com (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

Gastronomía de Navas de San Juan

Ta influyida pola gastronomía manchega por cuenta de la so proximidá xeográfica, asina son platos habituales del pueblu'l pistu, cocíu, llegumes o les farrapes. Aun así tien recetes típiques del pueblu sobremanera en postres y dulces tales como los periconos, Pites en lleche o farrapes duces y polles en lleche. Otros platos que podemos atopar son pataques a lo probe y al ajillo, fabones, espárragos, alcaparras, migues, gazpachu, salmorejo, ochios, escabeche, flamenquines, espinaques, ajoharina, lechepájaro, atascaburros o perdiz escabechada. Destaquen tamién los calandrajos y la pipirrana según los sos embutíos como gatafu, morciella, tocín...

Fauna

Ye bien variable y podemos atopar esguiles coloraos y comunes, foinos, coneyos, llebres, venaos, abubillas, curuxes, uxos, martalenes, furones, culiebres... Nes sierres próximes como la llomba'l pinu, la carnicera y munches más. Ye posible atopar utres lleonaes, utres negres, frangüesos, águiles imperiales, xabalinos, corzos, águiles reales peñerines... Hai que destacar la presencia del llobu cerval ibéricu que campea pol términu,la mayoría son exemplares asitiaos nel valle del ríu Guarrizas.

Deportes

El pueblu cunta dende 1987, con un club de fútbol, que ye'l club representativu de la llocalidá, el CD Navas, club qu'anguaño milita na Segunda División Andaluza de Xaén. El club cunta con unos 700 socios, el color principal de les equipación ye de color mariellu y azul.

Referencies

↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
↑ BOE. «Concesión del títulu de Fiesta d'Interés Turísticu a la Romería de la Virxe de la Estrella de Navas de San Juan.». Consultáu'l 13 d'ochobre de 2016.

Enllaces esternos

[4aa567f4760d292d0ff63887ec8a7625a1eb7407-1] Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.

[2] BOE. «Concesión del títulu de Fiesta d'Interés Turísticu a la Romería de la Virxe de la Estrella de Navas de San Juan.». Consultáu'l 13 d'ochobre de 2016.

[1]

[2]