Patrice Lumumba | |||
---|---|---|---|
24 xunu 1960 - 14 setiembre 1960 ← ensin valor - Joseph Ileo → | |||
Vida | |||
Nacimientu | Katako-Kombe (es) , 2 de xunetu de 1925[1] | ||
Nacionalidá | República d'El Congu (Léopoldville) | ||
Grupu étnicu | afrobrasileños (es) | ||
Muerte | Lubumbashi, 17 de xineru de 1961[1] (35 años) | ||
Causa de la muerte | ejecución por arma de fuego (es) | ||
Familia | |||
Casáu con | Pauline Opango | ||
Fíos/es | |||
Estudios | |||
Llingües falaes | francés[2] | ||
Oficiu | políticu, revolucionariu | ||
Premios |
ver
| ||
Serviciu militar | |||
Lluchó en | Crisis del Congo (es) | ||
Creencies | |||
Relixón | Ilesia Católica | ||
Partíu políticu |
Movimientu Nacional Congolés (dende 9 ochobre 1958) Partido Liberal Belga (es) (de 1955 a 1958) | ||
IMDb | nm0525978 | ||
Patrice Émery Lumumba (2 de xunetu de 1925, Katako-Kombe (es) – 17 de xineru de 1961, Lubumbashi) foi un líder anticolonialista y nacionalista congolés, el primeru n'ocupar el cargu de Primer Ministru de la República Democrática d'El Congu ente xunu y setiembre de 1960, tres la independencia d'esti Estáu de la tutela belga. Derrocáu del so cargu de Primer Ministru en 1960, foi asesináu en 1961. Nomáu héroe nacional en 1966.
Patrice Lumumba nació nel territoriu de Katako-Kombe nel Sankuru, nel Congo Belga (actual República Democrática d'El Congu). Estudió na escuela católica de los misioneros y más tarde, brillante estudiante, nuna escuela protestante dirixida por suecos. Trabayó como emplegáu d'oficina nuna sociedá minera de la provincia de Kivu del Sur hasta 1945, dempués como periodista en Léopoldville (güei Kinxasa) y Stanleyville (Kisangani), periodu mientres el cual escribió en dellos periódicos.
En setiembre de 1954 recibe la so carta «de matriculáu», honor raramente concedíu pola alministración belga a dalgunos negros (apenes 200 de los 13 millones d'habitantes de la dómina).
En 1955 crea una asociación llamada APIC (Asociación del Personal Indíxena de la Colonia) y va tener la ocasión d'entrevistase col rei Balduino I de Bélxica en viaxe pol Congo, sobre la situación de los congoleses.
El ministru del Congo de la dómina, Auguste Buisseret, quier faer evolucionar al Congo y desenvolver una enseñanza pública. Lumumba afiliar al Partíu Lliberal con otros notables congoleses y con dellos d'ellos, allega a Bélxica por invitación del Primer Ministru.
En 1957, ye encarceláu mientres un añu por causa de un asuntu de malversación de corréu perteneciente a un européu (miembru d'AMORC). Lliberáu anticipadamente, retoma les sos actividaes polítiques y conviértese en direutor de ventes d'una cervecería.
El gobiernu belga entama delles midíes de lliberalización: los sindicatos y partíos políticos van ser autorizaos.
En 1958, con ocasión de la esposición universal, dellos congoleses son convidaos a Bélxica. Indignaos pola imaxe degradante del so pueblu qu'amuesa la esposición, Lumumba y dellos compañeros políticos aumenten los contactos colos círculos anticolonialistes. Tres la so torna al Congo, crea'l Movimientu Nacional Congolés (MNC), en Léopoldville (actual Kinshasa), el 5 d'ochobre de 1958, y con tal nome, participa na Conferencia Panafricana d'Accra. Consigue entamar una xunta pa dar cuenta de dicha conferencia mientres la cual reivindica la independencia delantre de más de 10 000 persones.
Primeros pleitos políticos n'ochobre de 1959: el MNC y otros partíos independentistes entamen una xunta en Stanleyville (actual Kisangani). A pesar de cuntar con un fuerte respaldu popular, les autoridaes belgues intenten detener a Lumumba, produciéndose un motín que se cobra 30 muertos.
Lumumba ye arrestáu dellos díes más tarde, xulgáu en xineru de 1960 y condergáu a seis meses de prisión el 21 de xineru.
Coles mesmes les autoridaes belgues entamen xuntes colos independentistes nes cualos participa finalmente Lumumba, que ye lliberáu de facto el 26 de xineru. De manera sorpresiva, Bélxica concede al Congo la independencia, fecha efectiva'l 30 de xunu de 1960, realizando Lumumba un duru discursu nel que condergaba les tropelías cometíes polos belgues. Sicasí la concesión de la independencia ye dada solu si'l Congo herieda la delda esterna de Bélxica, colo cual esti nuevu país naz empeñáu y teniendo que devolver un préstamu qu'enxamás recibió, lo cual fundir dende'l so entamu nuna crisis económica.
El MNC y los sos aliaos ganen les eleiciones entamaes en mayu y, el 23 de xunu de 1960, Patrice Émery Lumumba convertir nel primer Primer Ministru del Congo independiente.
Yá que bona parte de l'alministración y de los cuadros del exércitu caltiénse belga, Lumumba decreta la africanización del exércitu.
La provincia de Katanga, dirixida por Moïse Kapenda Tschombe, declara la so independencia, col sofitu de Bélxica, interesada nos sos ricos xacimientos mineros. A pesar de la intervención de Naciones Xuníes, y la negativa norteamericano y belga, Lumumba llogra sofitu de la XRSS, y el conflictu enfóscase.
En setiembre de 1960, el presidente Joseph Kasa-Vubu destitúi a Lumumba y a los ministros nacionalistes nun actu de dudosa llegalidá. Lumumba declara entós que se va caltener nel cargu. Por iniciativa so, el parllamentu trata de destitutir al presidente Kasa-Vubu. Lumumba foi puestu so arrestu domiciliariu, y tropes de la ONX encargar de protexelo.
Tres un golpe d'Estáu sofitáu pol presidente Kasa-Vubu, el coronel Joseph Désiré Mobutu toma'l poder. N'avientu de 1960, Lumumba escapar de la capital pa intentar tomar Stanleyville, rexón onde cuenta con numberosos siguidores. Sicasí, los esbirros de Mobutu síguen-y la pista y la ONX negar a dar nueva proteición al safáu dempués de safase d'ella.
La CIA por aciu «Aición Executiva» ordena'l so asesinatu, pa favorecer los intereses de les multinacionales estauxunidenses. L'axente de la CIA nel Congo ye l'espía Frank Carlucci[3][4] Lumumba ye arrestáu mientres pasaba'l ríu Sankuru en Mweka y unviáu al campamentu militar de Thysville por orde de Mobutu.
El 17 de xineru de 1961, Lumumba, Mpolo y Okito son conducíos n'avión a Elisabethville, en Katanga, y apurríos a les autoridaes llocales.
Van Ser executaos esa mesma tarde en presencia de Tshombe, Munongo, Kimba, dirixentes del Estáu de Katanga y axentes d'espionaxe belgues y norteamericanos. A otru día, fáense sumir los restos de les víctimes. Dellos de los sos siguidores van ser executaos nos díes que siguen, al paecer cola participación de militares o mercenarios belgues.[5]
La desapaición de Lumumba foi bien llamentada pol Movimientu de Países Ensin Alliniar, incluyendo a unu de los sos verdugos, el xeneral Mobutu, que lo noma héroe nacional en 1966. La torna d'Exiptu de la so muyer Pauline y de los sos fíos foi consideráu como un acontecimientu nacional.
Foi, hasta les eleiciones realizaes en 2006, l'únicu dirixente políticu llibremente escoyíu de la RDC.
Especulóse nel so día largamente sobre'l papel de les potencies occidentales polo xeneral y de los Estaos Xuníos en particular na muerte de Lumumba, so la sida de que cabría tarrecer una deriva del Congo Belga escontra la XRSS. N'efeutu Lumumba, que siempres negó ser comunista reconociéndose namái como nacionalista del so país, fixo llamamientos a los soviéticos mientres la Guerra de Katanga al nun responder los EE.XX., nin la ONX a los sos pidimientos d'ayuda militar pa poner fin a la guerra civil. La CIA y el gobiernu belga dieron ayuda financiera y téunica a los opositores de Lumumba y suministraron armes a Mobutu.
"Los llazos de la CIA con Mobutu remontar a 1960, l'añu en que la CIA entamó l'asesinatu de Lumumba. Un cable del 25 d'agostu de 1960 al xefe de la estación de la CIA del entós Direutor de la Central d'Intelixencia, Allen Dulles, señalaba que "la destitución de Lumumba tien de ser un oxetivu primordial y urxente y que, so les presentes condiciones, tendría de ser una prioridá fundamental de la nuesa aición tapada". Primero que pudiera concretase'l plan de la CIA, Lumumba foi asesináu por otru grupu de siguidores de Mobutu".[6]
Naquellos años (1965), el Che Guevara topar con un grupu de cubanos y congoleses, principalmente; como sofitu de Cuba al movimientu de lliberación nacional, llamáu por mesmu Ernesto a los combatientes congoleses "Los freedom fighters", que resultaría en terrible fracasu, por cuenta de la poca conciencia y disciplina africana pola lliberación del so país y los sos malos tratos escontra los otros nativos, faciendo que'l sofitu llabrador fuera bien tenue. La CIA al decatase de la presencia de los cubanos, una y bones la manufactura de delles partes de la so ropa topada llevaba la etiqueta "Fechu en Cuba", unvió sofitu mercenariu, con cubanos disidentes y austriacos, amás d'aviones de combate y armamentu.
El gobiernu belga reconoció en 2002 la so responsabilidá nos acontecimientos que conducieron a la muerte de Lumumba:
"A la lluz de los criterios aplicaos güei, dellos miembros del gobiernu d'entós y dellos representantes belgues de la dómina tienen una parte irrefugable de responsabilidá nos acontecimientos que conducieron a la muerte de Patrice Lumumba. El gobiernu envalora por tantu que tien de presentar a la familia de Lumumba y al pueblu congolés el so fondu y sinceru pesar y les sos escuses pol dolor que-yos foi infligido por tal apatía y fría neutralidá".[7]
Pela so parte, Estaos Xuníos, al traviés del so Departamentu d'Estáu, reconoció la so implicación nel derrocamientu y asesinatu de Lumumba en xineru de 2014 cola publicación d'un nuevu volume de la hestoria de la so diplomacia, qu'incluyía numberosa documentación sobre les sos actividaes secretes.[8] El nuevu volume recibe'l nome de: Foreign Relations of the United States (FRUS), Volume XXII, Congo, 1960-1968.[8]
L'asesinatu de Lumumba,[], de Ludo de Witte, Editorial Crítica, Barcelona, 2003. Traducción de María José Furió.