Peltophorum dubium | ||
---|---|---|
Clasificación científica | ||
Reinu: | Plantae | |
Subreinu: | Tracheobionta | |
División: | Fanerógama Magnoliophyta | |
Clas: | Magnoliopsida | |
Orde: | Fabales | |
Familia: | Fabaceae | |
Subfamilia: | Caesalpinioideae | |
Tribu: | Caesalpinieae | |
Xéneru: | Peltophorum | |
Especie: |
P. dubium (Spreng.) Taub. | |
Consultes | ||
Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
World Flora Online | World Flora online | |
[editar datos en Wikidata] |
Peltophorum dubium ye un árbol de la familia Leguminosae, subfamilia Caesalpinioideae. Na Arxentina y el Paraguái ye denomináu comúnmente yvyrá-pytá, ibirá puitá guazú, o ibirapitá, nel Uruguái llamar árbol de Artigas, y en Brasil cana-fístula.
Ye inerme, de xamasca caedizo, fuste más o menos rectu, y notable floriamientu branizu mariella. Algama un altor de 20 a 40 m.
Tien la ritidoma (corteza): rugosa color gris castañal; xamasca: verde escuru brillante, caducu. Les fueyes: compuestes, bipinnaes, grandes, 7-16 yugaes. Foliolos numberosos con nervadura central. Peciolaes de 7 a 25 pares de pinas, de 4 a 10 cm de llargu, les que lleven de 20 a 30 pares de foliolos caúna, elípticu oblongo de 5 a 8 mm de llargu y 2 a 3 mm d'anchu con base asimétrica y ápiz mucronáu, de consistencia coriácea discolores pálidos na cara inferior, verde escuros y brillantes na cimera. Los sos axustes conxuguen folioses fueyes compuestes (de 5-13). Les flores de 2 cm de diámetru, dispuestes en grandes panojas terminales. Corola de pétalos mariellos bien vistosos. Floria pel branu y principios de seronda. Frutu: ye una llegume samaroide, indehiscente, chata, coriácea, con aspeutu de sámara, color castañu. Les granes son cilíndriques, de testa dura.
La madera: ye duro y pesada (con pesu específicu ente 0,85 y 0,9), de albura color ocre a rosáu. El durámen de castañal arrosada a castañu violáceo, de formosu veteáu espigáu, bien demarcáu pola disposición irregular de los elementos vasculares, bultables debíu al color castañu sobre'l texíu fibroso que ye llisu y de color castañu claru. La testura ye mediana y heteroxénea y el granu oblicuu a enxareyáu, presenta porosidá difusa; en corte radial denota un nidiu xaspiáu, tien los aniellos demarcaos, amás de depósitos gomosos nos vasos y cristales de oxalato, zarrando un colorante coloráu. Tien numberoses aplicaciones en carpintería polo xeneral y construcciones rurales ya hidráuliques pola so resistencia al mugor y l'abertal, marcos de puertes y ventanes, pisos, postes, carroceríes, moblería y ebanistería. La corteza tien taninos, escelente pa curtir pieles fines en cuantes que les fueyes, frutos y raigaños utilizar en medicina popular.
Alcuéntrase nel centru, sur, y sureste del Brasil, nel sureste de Bolivia, nel centru y este de Paraguái, nel noroeste del Uruguái, y nel nordeste de l'Arxentina.
Habita en selves tropicales y subtropicales de la Provincia fitoxeográfica Paranaense, tantu en selva continua como nes veres de ríos y de regueros n'ambientes de selves marxinales o en galería, gracies a les cualos llogra cuntar con poblaciones en zones con precipitaciones menores a los sos requerimientos, por casu nel chaco Oriental y na so distribución austral: el noroeste del Uruguái y el nordeste de la provincia arxentina d'Entre Ríos.
N'aveníes de Buenos Aires y de Montevidéu ve formar grandes grupos, siendo unu de los árboles de zones templaes que pueden vivir en climes templaos, de los exemplares más grandes. Nun sería apoderáu pa cais pos aislláu crez con muncho altor y esgazar y cai con facilidad ante nubes airoses; si ser pa parques cuando se-y esixe competencia.
N'Arxentina y Paraguái, ye denomináu comúnmente ibirapitá, ibirá puitá guazú, o yvyrá-pytá. El nome aniciar na denominación en idioma guaraní, nel cual ibirá ye 'árbol' o 'madera', puitá ye 'colorada', y guazú ye 'grande'; en xunto sería: 'gran árbol de madera acoloratao'.
N'idioma portugués, en Brasil, llamar: cana-fístula, nome tamién emplegáu na Arxentina, especialmente nes rexones cercana a esi país.
Nel Uruguái llamar, amás de ibira pitá, árbol de Artigas, en rellación al prócer oriental José Artigas, que se exiló nel Paraguái hasta la so muerte. Na so casa nesi país, recuérdase-y en rellatos tomando mate so un frondoso exemplar d'esta especie. Refuérzase dichu nome al habitar esta especie nel Uruguái especialmente nes riberes del Ríu Uruguái y los sos afluentes na costa norte, departamentos de Artigas, Saltu y Paysandú.
Peltophorum dubium describióse por (Spreng.) Taub. y espublizóse en Die Natürlichen Pflanzenfamilien 3(3): 176. 1892.[1]
Brasilettia adnata (Griseb.) Kuntze
Wikispecies tien un artículu sobre Peltophorum dubium. |