Quintanilla del Olmo

Quintanilla del Olmo
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Zamora
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Quintanilla del Olmo ^(es)	Carlos Peláez San Román
Nome oficial	Quintanilla del Olmo (es)[1]
Códigu postal	49638
Xeografía
Coordenaes	41°54′18″N 5°24′23″W / 41.905111°N 5.406486°O / 41.905111; -5.406486
Quintanilla del Olmo Quintanilla del Olmo (España)
Superficie	12.71 km²
Altitú	691 m[2]
Llenda con	Villalpando y Prado ^(es)
Demografía
Población	45 hab. (2023) - 16 homes (2019) - 16 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Zamora
Densidá	3,54 hab/km²

Quintanilla del Olmo ye un conceyu español de la provincia de Zamora, na comunidá autónoma de Castiella y Llión.

Pertenez a la histórica contorna de Tierra de Campos. El 24 de xineru celebra la festividá de San Babilés y el 1 de mayu la tradicional romería al vecín conceyu de Prado. Parte del so términu municipal intégrase dientro de la ZEPA Penillanuras-Campos Sur.

Topónimu

Quintanilla ye un topónimu bien común en ciertes partes del norte d'España que de la mesma dio orixe a un apellíu, estendíu per España y Hispanoamérica. Una quinta designaba primeramente "la quinta parte de la producción que l'arrendador (llamáu quinteru) apurría al dueñu d'una finca"; más tarde aplicóse la denominación de quinta a esa mesma finca rústica o granxa y na actualidá acabó significando "finca de recréu". Deriváu de "quinta" ye la pallabra quintana, primeramente colos mesmos significaos qu'aquella; pero ye de suponer que, al dir creciendo tales "quintanas", pasaríen a ser sinónimas d'aldega. Quintanilla nun ye más qu'un deriváu de quintana, polo que tien el mesmu significáu etimolóxicu que aldehuela. El determinativo "del Olmo" referir al llamera común, tamién conocíu na zona como negrucu.

Historia

Tres la invasión musulmana y la posterior apaición del Reinu de Llión, Alfonsu III decidió empecipiar la so repoblación trayendo gasconos y xentes del norte, foramontanos, y del sur, mozárabes, que pueblen los ermos y dan-yos nome. El nome significa “granxa pequeña”. El llugar foi propiedá de Pedro Peláez, del séquitu del rei Fernandu II de Llión, venceyáu al monesteriu de San Salvador de Villacet, fundáu polos sos antepasaos.^[3]

Nel sieglu XIV Quintanilla pasó a manes de los Fernández de Velasco, duques de Frías, pasando por esti fechu a depender de Burgos nel votu en Cortes dende'l sieglu XV, al integrar la denomada Provincia de les Tierres del Condestable, magar n'otros ámbitos siguió dependiendo del Notariu Mayor del Reinu de Llión.^[4]

Tres la perda de la condestabilía de los Velasco en 1711, Quintanilla xunto al restu de la Tierra de Villalpando dexó de pertenecer al territoriu conocíu como Provincia de les Tierres del Condestable, pasando a faelo de Llión, en que la so provincia apaez integráu en 1786 nel mapa de Tomás López tituláu Mapa xeográficu d'una parte de la provincia de Llión.^[5]

Finalmente, cola creación de les actuales provincies en 1833, Quintanilla del Olmo quedó adscritu primeramente nel partíu xudicial de Medina de Rioseco, na provincia de Valladolid,^[6] magar tres les reclamaciones de los conceyos del área villalpandina, quedó dafechu integráu a partir de 1858 de la provincia de Zamora, dientro ésta de la Rexón Lleonesa.^[7]

Demografía

Con una población nel añu 2016 según l'INE de 32 habitantes tratar del conceyu menos pobláu de la provincia de Zamora.

Gráfica d'evolución demográfica de Quintanilla del Olmo ente 1900 y 2017

Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia.

Patrimoniu

• Ilesia parroquial de San Babilés. Cuenta con una interesante portada gótica con arcu escarzano con florones nes enjutas, enmarcáu por pináculos cortaos y ocultos pola bóveda del pórticu. Hasta empiezos del sieglu XX tuvo un pervalible retablu góticu hispanu-flamencu con notables pintures, treslladáu a la Catedral de Llión, siendo sustituyíu por un impresionante retablu barrocu procedente de la derruida ilesia de San Llorienzo de Villalpando.

• Ermita del Cristu de la Lluz. Ye un senciellu edificiu de tapial y lladriyu qu'alluga un pervalible retablu apocayá restauráu.

Mancomunidá del Raso de Villalpando

Quintanilla forma parte de la Mancomunidá Intermunicipal del Raso de Villalpando xunto con otros dolce conceyos de la la Tierra de Campos de la provincia de Zamora. Esti consorciu de conceyos, a pesar de que se autodenomina mancomunidá, nun tien tal naturaleza, consistiendo la so finalidá na esplotación del monte públicu denomináu'l "Raso de Villalpando", esti postreru declaráu nel añu 2000 d'utilidá pública.^[8]

El monte del "Raso de Villalpando" asítiase nel términu municipal de Villalpando y tien una superficie total de 1.654 hectárees de les cualos 90 pertenecen a enclavaos. Tien calter patrimonial y aprovechamientu comunal, tando consorciado col númberu d'Repartu 3028. Les bases del Consorciu, ente'l Patrimoniu Forestal del Estáu y la Mancomunidá de Raso de Villalpando fueron aprobaes con fecha 13 de febreru de 1948, anque los sos oríxenes remontar a finales del sieglu X o principios del sieglu XI por donación de los reis lleoneses, posiblemente Alfonsu V, a Villalpando, por aquella dómina cabeza del alfoz, y a les aldegues del mesmu.^[9]

Dende un puntu de vista botánicu, tratar d'un monte pobláu por especies como'l pinus pinea y pinus pinaster, anque tamién esisten rodales de pinus nigra. Tópase presente'l quercus rotundifolia y de manera bien aisllada crataegus monogyna, cistus ladaniferus y populifolius según chamaespartium tridentatum.

Fiestes

Quintanilla del Olmo festexa al santu titular, San Babilés el 24 de xineru. Coles mesmes, en Selmana Santa, el día de Vienres Santu pela nueche pásiase la imaxe del Santu Cristu de la Lluz peles cais del pueblu, ente les fogueres qu'encienden los cofrades a la puerta de les sos cases.

El 1 de mayu los vecinos de Quintanilla del Olmo confraternizan colos de la llocalidá vecina de Prado, saliendo simultáneamente (11 de la mañana) dos tales procesiones dende les respeutives parroquies, hasta les de los sos vecinos, no que se conoz popularmente como “La Rogativa”. Cuando s'atopen, a mediu camín, los alcaldes intercambien los sos vares de mandu.

Fíos pernomaos

• José González Torices, escritor, poeta y dramaturgu.

Ver tamién

• Llista de conceyos de Zamora

Referencies

1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
2. URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/quintanilla-del-olmo-id49169.
3. Adri Palombares: Quintanilla del Olmo
4. Salgado Fuentes, Carlos Javier (2016). Universidá de Salamanca: La evolución de la identidad regional en los territorios del antiguo Reino de León (Salamanca, Zamora y León) (en castellanu), páx. 146-147. «pasó en dicha centuria a manes de los Velasco por una suerte d'enllaces matrimoniales, que los sos titulares a partir de 1473 tomaron el títulu de Condestables de Castiella, polo que'l Señoríu de Villalpando quedó amestáu a l'alministración de los Velasco en Burgos, onde taben el gruesu de les sos posesiones. D'esta miente, Villalpando pasó a depender pal votu en Cortes, nel sieglu XV, de Burgos, anque na Provincia de les Tierres del Condestable, dientro de la cual había una separación alministrativa ente los territorios lleoneses (la Tierra de Villalpando) y los castellanos (el restu), habiendo una receptoría menor pa cada conxuntu. Amás, hai que señalar el fechu de qu'una serie de documentos del sieglu XVI, calteníos nel Archivu de la Real Chancillería de Valladolid, acótennos la adscripción territorial de Villalpando y les llocalidaes del so Señoríu al Reinu de Llión nesti periodu, al depender de la Notaría Mayor de Llión, en llugar de la de Castiella na que quedaben circunscritos los territorios castellanos del Condestable»
5. López, Tomás (1786). Biblioteca Dixital Real Academia de la Historia: Mapa xeográficu d'una parte de la Provincia de Llión (en castellanu).
6. «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
7. Salgado Fuentes, Carlos Javier (2016). Universidá de Salamanca: La evolución de la identidad regional en los territorios del antiguo Reino de León (Salamanca, Zamora y León) (en castellanu), páx. 147-148. «na división de Javier de Burgos de 1833, la Tierra de Villalpando foi adscrita a la provincia de Valladolid, que formaba parte de Castiella la Vieya, fechu que provocó que les llocalidaes de la Tierra de Villalpando solicitaren, pola so pertenencia histórica al Reinu de Llión, la so incorporación a la provincia de Zamora, fechu que se retrasó hasta 1858, en que s'integraron na mesma, volviendo con ello de manera oficial al Reinu de Llión.»
8. ORDE de 12 de xunetu de 2000, de la Conseyería de Mediu Ambiente, sobre la declaración d'utilidá pública ya inclusión nel Catálogu de Montes d'Utilidá Pública de la provincia de Zamora , del monte públicu «Rasos de Villalpando», númberu 3028 del Repartu propiedá de Mancomunidá de Raso de Villalpando,nel términu municipal de Villalpando. Expte.: ZA-I.O.P.-97/00.
9. “El Rasu” de Villa y Tierra, resume del trabayu d'investigación histórica ellaboráu por Ramón López González