Sayalonga
 Sayalonga | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Andalucía | ||
| Provincia |  provincia de Málaga | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Sayalonga (es)  | Antonio Jesús Pérez González | ||
| Nome oficial | Sayalonga (es)[1] | ||
| Códigu postal |
29752 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 36°47′53″N 4°00′43″W / 36.798055555556°N 4.0119444444444°O | ||
  Sayalonga Sayalonga (España)  | |||
| Superficie | 18 km² | ||
| Altitú | 359 m | ||
| Llenda con | Algarrobo, Arenas, Canillas de Albaida, Árchez, Cómpeta, Torrox y Vélez-Málaga | ||
| Demografía | |||
| Población |
1647 hab. (2023) - 863 homes (2019) - 818 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.1% de provincia de Málaga | ||
| Densidá | 91,5 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| Llocalidaes hermaniaes |
Piaggine (es) | ||
| sayalonga.es | |||
 | |||
.svg){kind=small}
Sayalonga ye un conceyu español de la provincia de Málaga, Andalucía, allugáu na contorna de l'Axarquía. Dientro del so términu municipal atópase la pedanía de Corumbela, que cunta con unos 300 habitantes.
La población de Sayalonga nos últimos años ye la siguiente:
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 |
|---|---|---|---|
| 1.568 | 1.512 | 1.505 | 1.628 |
Historia
[editar | editar la fonte]Dende va sieglos les distintes civilizaciones pasaron y dexaron la so buelga nel conceyu. Dende l'home prehistóricu, del qu'esisten delles muertes pasando polos romanos, árabes, etc.
Los Romanos cultivaron en Sayalonga productos de güerta, aprovechando pa ello la cercanía del ríu y el so clima. Emplegaron unes terraces presistentes xunto al ríu, que seique sían de diseñu Feniciu. La cencellez d'esta idea oldea cola utilidá que tienen y el papel que desempeñen, pos sirven al empar pa caltener l'agua del riego y que dure más tiempu según pa prevenir la desertización que puede causar l'arrastre de tierres poles agües intenses.
Ye de reseñar el minarete árabe de Corumbela, construyíu nel Sieglu XII, y que ta nun estáu de perfectu caltenimientu.
De Corumbela foi'l Rei de Málaga Bisma I, un rei ilustráu al que siempres-y gustaba tar arrodiáu d'artistes, so que'l so mandatu terminar de construyir la Alcazaba quedando tal que la conocemos.
Una caña d'una calzada romana pasaba xunto a lo que güei se conoz como Ventorrillo del Barcal. Esta calzada yera la que dende Málaga diba hasta Almuñecar, vía conocida como "Vía de Antonino". Esti camín xubía peles tierres de Sayalonga pa llegar a Granada travesando'l Parque Natural de les Sierres de Tejeda, Almijara y Alhama.
Pero, sicasí, la civilización que más buelga dexó en Sayalonga ye la árabe. Frutu de la so presencia en Sayalonga mientres más de 900 años ye'l cascu urbanu y munches construcciones, que la so estampa ye la del clásicu pueblu árabe, con cais seles y angostes, y de fachaes blanques.
Ente otres cais, ye destacable el Caleyón de la Alcuza, que mide tan solo 50 cm pel so llau más estrechu. Atópase en plenu centru del cascu históricu, xunto a la Ilesia y l'Oficina de Turismu.
Ente les muertes más importantes de los árabes atopa'l mesmu Ventorrillo del Barcal, un barcal con capacidá p'almacenar más de noventa mil llitros.
Al pie de esti barcal atopen les ruines del pobláu árabe de Batahiz, trubiecu de poetes como Mohamed Al-Hasni, poeta de gran importancia na Málaga árabe.
Yá en dómina cristiana, el monumentu más importante de Sayalonga ye'l campusantu redondu, únicu n'España nel so estilu y de gran valor arquiteutónicu. Puede trate en tola so estensión dende'l conocíu como "Mirador del Campusantu". Na redoma del mesmu atopa'l Centru d'Interpretación del Campusantu Redondo, nel que se caltién un llibru de visites onde se convida a los visitantes a dexar constancia del so pasu pola llocalidá.
Monumentos y llugares d'interés
[editar | editar la fonte]- Ilesia de Santa Catalina: esta ilesia foi construyida nel sieglu XVI sobre lo que fuera l'antigua mezquita, y probablemente nel mesmu llugar onde s'allugó un templu romanu. El so estilu ye mudéxar, destacando la so torre octogonal similares otres de la provincia de Málaga. Destaca pol so gran valor escultóricu la talla de la Virxe del Rosario, que data del sieglu XVIII de la escuela granadina d'escultura. Atópase en plenu centru históricu del pueblu, en Plaza de la Constitución.
- Ermita de San Cayetano: la ermita de San Cayetano foi construyida bien probablemente nel Sieglu XVI. Tuvo dedicada al cultu cristianu en tiempos de cohabitación de la relixón cristiana y musulmana; o quiciabes pudo ser dedicada a la advocación de dalgún otru santu. Anguaño atópase nel so interior la imaxe de San Cayetano, una imaxe del Sieglu XVIII y de gran valor escultóricu. Pueden atopala xunto a la puerta d'entrada de la Ilesia Santa Catalina.
- Campusantu redondu: probablemente ye unu de los únicos Campusantos Redondos d'España y destaca pola so arquiteutura popular, siendo unu de los monumentos más visitaos de la Axarquía con más de 3.000 visitantes al añu. Xusto a la entrada del campusantu atopa'l Centru d'interpretación del campusantu redondu de Sayalonga. Dichu Centru d'Interpretación va esplicar a los visitantes que pueden atopase nel mesmu y l'orixe de la so construcción. Pa dirixise al Campusantu Redondo siga les indicaciones que va atopar a lo llargo del pueblu. Pa visitar el Centru d'Interpretación puede pidir la llave na Oficina de Turismu yá que s'atopa zarráu por motivos de seguridá.
- Caleyón de la Alcuza: esti caleyón ye unu de los más estrechos de la Axarquía. Con tan solo 56cm na so parte más estrecha, y la so forma d'embudu da-y el so nome, Alcuza, n'árabe. Atopar ente una de les munches callejuelas qu'entecrucen la Plaza de la Constitución, xunto a la Oficina de Turismu o la entrada a la puerta de la Ilesia. El firme foi recién reformáu con piedres vistes pa dar un aspeutu entá más característicu.
- Mirador del Campusantu: construyíu l'añu 2002, esti mirador que s'atopa pela rodiada del pueblu en direición escontra Cómpeta ufierta a los visitantes vistes panorámiques y arrogantes de tolos pueblos y montes de la zona polo xeneral. Ta asitiáu sobre'l Campusantu Redondo de Sayalonga y ufierta vistes abiertes escontra la Sierra Almijara, Corumbela, el Monte Bentomiz, vistes a los pueblos de Archez y Canillas a cuerpu de Sierra, ... y vistes, como non, al Campusantu Redondo, a Sayalonga, y a la Ilesia Santa Catalina.
- Fonte del Cid: esta fonte foi'l principal suministru d'agua potable de la población en tiempos de los árabes siendo por tanto'l so construcción nestes feches. Cunta la lleenda'l Cid Campeador bebió agua d'esta fonte nuna de les sos visites pela zona. Del aceite que provién de les olivares que s'atopen sobre esta fonte saca l'aceite que van quemar les veles de La nuesa Señora del Rosariu nel so Santu Día'l 7 d'ochobre.
- Minarete mudejar de Corumbela: esti minarete foi construyíu nel Sieglu XIV a semeyanza de los minaretes d'Árchez o Salares. Ye d'estilu Africanu y anque de menor riqueza ornamental que los anteriores sicasí ye d'una gran guapura atopándose en perfectu estáu de caltenimientu tres la resturaración a la que foi sometida va pocos años.
Museos y Biblioteca
[editar | editar la fonte]- Centro d'interpretación Cementerio redondu *
Muséu de pintura Adolfo Córdoba * Muséu Moriscu de Sayalonga
- Biblioteca pública Manuel Fernández Llixu
Fiestes
[editar | editar la fonte]28 de febreru, Día d'Andalucía
Nesta fiesta, que ye la primer fiesta del añu, celebrar nel pueblu'l Día d'Andalucía. Entámense les actuaciones de grupos de cante y baille pa celebrar esti día y faise entrega d'un detalle per parte del Conceyu a tolos mozos del pueblu que cumplen la mayoría d'edá pa marcar esti importante día de les sos vides.
Primer domingu de mayu, Día del Cadápanu
Fiesta declarada d'Interés turísticu Celebrar en plena temporada de recoyida de cadápanu y cuando'l frutu esta ye tou la so rellumanza. Tamién se dan a conocer los productos derivaos del cadápanu como la duce mermelada de cadápanu o'l sabrosu de cadápanu, y los productos típicos del llugar. Igualmente faise entrega de los gallardones del cadápanu a nivel andaluz, comarcal, y local. A lo llargo de tola xornada hai degustación gratuita de cadápanu y mermelada y espónense los productos de los numberosos cursos que s'imparten el pueblu a lo llargo del añu.
7 de setiembre, Día de les Candelarias
Nesti día de fiesta popular, mientres la nueche les families axuntar nos cortixos y pela rodiada del pueblu nel campu pa esfrutar de la velada al pie d'una gran foguera. Hai cantes, bailles, bebida y comida pa esfrutar de la fiesta hasta que s'aguantadera.
7 d'ochobre, Romería de La nuesa Señora del Rosario (Patrona de Sayalonga)
Al igual que Corumbela, Sayalonga celebra una Romería con pelegrinación al ríu, onde s'axunten toles persones del pueblu y visitantes en grupos pa faer comíes, como paelladas, y esfrutar d'una completa xornada en plena naturaleza.
29 d'octubre Romería de San Pedro en Corumbela
Este ye'l día que se celebra n'honor al Patrón de Corumbela, San Pedro.
Gastronomía
[editar | editar la fonte]Les sopes cachorreñas, el potaxe de xinoyos campestre, la calabaza frita con oriéganu, les migues acompañaes de sardines asaes, la ensaladilla de tomate, pepinu y cebolla con bacaláu, el gazpachu, la sopa fría o gazpachu clásicu, el ajoblanco con uva moscatel, los chicharrones, el llombu en mantega, el choto al ajillo, les tortielles de Selmana Santa papaes en miel de caña, les tortas rellenes de bacalao. Y tou, acompañáu con vinu d'ellaboración artesanal, les pases y les almendres. Y con la incorporación de plantíos tropicales, el mangu y sobremanera el cadápanu d'una calidá escepcional.
Hermanancies
[editar | editar la fonte]
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ ideal.es (21 d'abril de 2012). «Otívar va hermaniar cola llocalidá malagueña de Sayalonga» (castellanu).
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Sayalonga.- Web del Conceyu de Sayalonga
- Sayalonga en Pueblos andaluces
- Patrimoniu cultural de Sayalonga.Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
