Valle de Tobalina

Valle de Tobalina
Alministración
País España
Autonomía Castiella y Lleón
Provincia provincia de Burgos
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Valle de Tobalina (es) Traducir Rafael González Mediavilla
Nome oficial Valle de Tobalina (es)[1]
Códigu postal 09210
Xeografía
Coordenaes 42°47′36″N 3°16′13″W / 42.793333333333°N 3.2702777777778°O / 42.793333333333; -3.2702777777778
Valle de Tobalina alcuéntrase n'España
Valle de Tobalina
Valle de Tobalina
Valle de Tobalina (España)
Superficie 157.49 km²
Altitú 565 m
Llenda con
Demografía
Población 879 hab. (2023)
- 516 homes (2019)
- 438 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.25% de provincia de Burgos
Densidá 5,58 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
valledetobalina.com
Cambiar los datos en Wikidata

Valle de Tobalina ye un conceyu[2] asitiáu na provincia de Burgos, comunidá autónoma de Castiella y Llión (España), contorna de Las Merindades, partíu xudicial de Villarcayo.

La capitalidad del conceyu mora en Quintana-Martín Galíndez.

Xeografía

[editar | editar la fonte]

Nel valle del Ebro, ente la Sierra de Arcena al norte y la Sierra de Pancorbo al sur;[3] a 35 km de Villarcayo, cabeza de partíu, y a 86 de Burgos.

El conceyu tien una estensión de 157,49 km² y ta a 568 msnm.

Vista del valle dende la fastera del Picu Humión.

El Valle de Tobalina ta asitiáu nel estremu nororiental de la provincia de Burgos. Llenda al sur con La Bureba, al oeste cola Merindad Cuesta Urria y pel este con tierres de Miranda. Los valles alaveses de Valderejo y Valdegovía comparten al norte con él la sierra de Arcena. El valle ocupa una franxa triangular de les montes de Burgos, que s'enancha d'este a oeste, y qu'entiende l'espaciu tresversal dexáu pola sierra de la Arcena y la Sierra de la Llana-Obarenes. El llamáu d'antiguo Fondón de Tobalina atópase tiñazáu pola unión de dambos cordales nel escobiu de Sobrón. Nel estremu opuestu del Valle les llendes son tamién naturales, anque menos marcaos. Esti valle ye travesáu pel ríu Ebro.

División alministrativa

[editar | editar la fonte]

El conceyu ta formáu por ventiocho entidaes llocales menores,[4] a saber:

Amás cunta coles siguientes diez llocalidaes.

(*) Nucleos despoblaos.

Historia

[editar | editar la fonte]

La esistencia de restos prehistóricos nel valle ye práuticamente desconocida. Corresponderíen a esta dómina numberoses cueves nel escobiu del ríu Purón les cualos ufierten unes condiciones de habitabilidad bien favorables, pero nes qu'inda non se detectó nengún tipu d'evidencia arqueolóxica significativa. Per otra parte, señálase la posible esistencia d'un pobláu de la Edá del Fierro nel términu de Santa María de Garoña.

La romanización del valle tien el so meyor esponente nel camín romanu que partía de la vía 27 al altor de Briviesca en direición a Frías, y siguía por Herrán escontra Llosa.

Mientres el sieglu VIII el valle foi invadíu polos musulmanes, na primer metá del sieglu IX yá apaecen los primeros intentos d'ocupación de les tierres asitiaes al sur de la Sierra Salvada. A la nacencia de Valpuesta, que se repuebla a principios del sieglu IX, siguiría de xuru tamién Tobalina. La primer referencia documental clara qu'indica la repoblación d'esti territoriu, atopar nel añu 852 na fundación de la Ilesia de San Martín de Herrán.

A partir del añu 860 queda sol señoríu del conde Rodrigo formando parte del Condáu de Castiella, zona fronteriza arizada de fortaleces que protexía la entrada de los invasores sarracenos.[5]

A partir del reináu d'Alfonsu VIII el procesu repoblador consolidar cola formación d'importantes monesterios qu'absuerben a los pequeños cenobios familiares de la primer dómina.

Nesti marcu xeográficu'l poder social y económico, al amparu de los monarques, ye exercíu polos llinaxes nobiliarios. El so poder, anque tien una amplia base patrimonial, xenerar a partir de los derechos que tienen sobre numberoses aldegues, provenientes de cesiones de los reis y de la presión exercida sobre les comunidaes y la pequeña nobleza. Nos sieglos XI al XIII los representantes d'esti grupu yeren los condes, ente que a mediaos del XIV consolidárase un grupu de families como Villalobos, Manrique, Salazar y sobremanera Velasco.

Col posterior pasu a la Modernidá, el Valle de Tobalina viose dafechu somorguiáu nel aportar históricu xeneral de Castiella. La rebelión Comuñera manifiéstase íntegramente, al igual que nel restu de Las Merindades.

Nel sieglu XVIII, col ascensu de los Borbones y la reorganización alministrativa, Tobalina adquier la so independencia xurídica.

El sieglu XIX marcó fondamente al Valle. Mientres la Guerra d'Independencia los exércitos de Napoleón utilizaron les rutes de Trespaderne p'alloñar de los alcuentros guerrilleros producíos nel pasu de Pancorbo. De siguío va vese somorguiáu'l valle nes Guerres Carlistes.

L'aportar históricu del últimu sieglu presenta al Valle de Tobalina como escenariu de la guerra de la Guerra Civil. La so situación entemedia ente dambos bandos presénta-y como horizonte de les batalles llevaes a cabu na sierra de Arcena.

La despoblación de tol Valle mientres los años 60-70 del sieglu pasáu manifiéstennos una realidá en procesu de fondu cayente, col consiguiente abandonu de los pueblos a favor de la reactivación namái de la so capital.

El 17 de setiembre de 1964, l'aldega de Lozares de Tobalina foi práuticamente destruyida por una quema. Empecipiar nunes rastrojeras y debíu al fuerte vientu, prendió en delles cases y estendióse rápido. De les 19 viviendes, namái se salvaron trés y la ilesia, según la collecha, evaluada en 20 vagones de ceberes.

Arte y naturaleza

[editar | editar la fonte]
  • Embalse del Sobrón (Túneles).
  • Monesterios y tumbes altomedievales.
  • Templos, ilesies parroquiales y ermites.
  • Torre de los Salazar, en Quintana-Martín Galíndez.
  • Parque Natural de Sierra Arcena y de los Montes Obarenes.
Ficheru:Valle de Tobalina dende Humión 04.jpg
Vista del valle de Tobalina dende'l picu Humión

Demografía

[editar | editar la fonte]
  • 1987: 1.147 habitantes
  • 1991: 1.112 habitantes
  • 1995: 1.086 habitantes
  • 1999: 1.111 habitantes
  • 2003: 1.077 habitantes
  • 2005: 1.021 habitantes
  • 2007: 1.042 habitantes
  • 2011. 1.030 habitantes

Amenaces ecolóxiques

[editar | editar la fonte]
  • Proyeutu d'autopista Dos Mares (AP-69). Afectaría al parque natural Montes Obarenes-San Zadornil y partiría el Valle de Tobalina en dos al empar que nun habría accesos a l'autopista dende'l valle.

Política

[editar | editar la fonte]

Nes eleiciones municipales de 2016 los resultaos fueron:

  • PP: 5 conceyales (48,27 %)
  • VENT: 2 conceyales (26,57 %)
  • PSOE: 2 conceyales (23,43 %)

L'alcaldesa ye Dª. Raquel González Gómez del PP.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. ↑ Códigu INE 09412
  3. ↑ Wikimapia, [1]
  4. ↑ «Xunta de Castiella y Lleón - Rellación d'entidaes llocales menores». Consultáu'l 2009.
  5. ↑ Teófilo López Mata, Xeografía del Condáu de Castiella a la muerte de Fernán González, CSIC Madrid, 1957



5.El Conceyu cunta con un allugue Archiváu 2018-03-07 en Wayback Machine abiertu tol añu.