Riçard Kun

Riçard Kun
ing. Richard Johann Kuhn
Doğum adı Richard Johann Kuhn
Doğum tarixi
Doğum yeri Vyana , Avstriya
Vəfat tarixi (66 yaşında)
Vəfat yeri Şərqi Almaniya
Vətəndaşlığı Almaniya - Avstriya
Milliyyəti Avstriyalı
Elm sahəsi Kimya
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Elmi rəhbəri Rixard Vilştetter[1]
Üzvlüyü
Mükafatları Nobel mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Riçard Kun (3 dekabr 1900 – 1 avqust 1967) — Avstriya-Alman biokimyaçısı. 1938-ci ildə "karotenoid və vitaminlər" üzərində apardığı tədqiqat üçün Nobel mükafatı almışdır[2]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Riçard Kun 3 dekabr 1900 -cu ildə Avstriyada doğulmuşdur. Keen Vyanada və Avstriyada gimnaziya və liseydə təhsil aldı. Onun kimyaya olan maraqları erkən yaşlarından yarandı. Ancaq onun kimya üçün çox geniş xəyalları var idi və bu fikirləri yubatmamağa qərar verdi. 1910-1918-ci illərdə arası o, 1945-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülən Wolfgang Paulinın sinif yoldaşı olub . 1918-ci ildən Kun Vyana olan Kimya Universitetinə daxil oldu. Münih Universitetində kimyəvi tədqiqatları tamamladı və 1922-ci ildə doktorluq dissertantını Richard Wilstater ilə fermentlər üzərində etdiyi araşdırma ilə qəbul etdi. Universitetini bitirdikdən sonra Kun ilk dəfə Münihdə, daha sonra Zürih ETH-də, 1929-cu ildə isə Heidelberq Universitetində, 1937-ci ildə böyük nailiyyətlər əldə etdi, daha sonra isə kimya kafedrasının müdiri olmuşdur. 1928-ci ildə Daisy Hartmanla evləndi və sonra iki oğlu və dörd qızı oldu[3].

Tədqiqatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kunun tədqiqatları üzvi kimya sahəsində nəzəri problemlər (alifatik və aromatik birləşmələrin stereokimyası, polen və kümüentin sintezi, konstitusiya və rəng, karbohidrogenlərin turşuluğu) və geniş biokimya sahələri (karotenoidlər, flavin vitaminləri və fermentlər) daxildir. Xüsusilə, vitamin B2 və vitamin B6 üzərində əhəmiyyətli işlər gördü. 1929-cu ildə yeni yaradılmış Kimya Tibb araşdırma İnstitutunda direktoru oldu. Kaiser Wilhelm 1937-ci ilə qədər bu institutun rəhbəridə olmuşdur. Bu vəzifələrlə yanaşı, Heidelberg Universitetində biokimya professoru vəzifəsini də davam etdirdi və bir il ərzində Philadelphia Universitetində fizioloji kimya baxışı edən bir professor oldu[3]. Sonradan, 1938-ci ildə "karotenoidlər və vitaminlər üzərində işləmək" üçün Nobel mükafatı verildi, lakin Hitler Alman vətəndaşlarını Nobel mükafatı almağı qadağan etdiyi üçün mükafatı rədd etdi. Yazılı bir məktubda, hətta Führerin hökmünü pozmaq üçün dəvət kimi Almaniyaya mükafatın verilməsini təsvir etdi.[4] İkinci Dünya Müharibəsindən sonra mükafatı aldı[5]. Kuhn 1948-ci ildə Justus Libigs Annalen der Chemie'nin rektoru olmuşdur. Kuhn 1967-ci ildə Almaniyanın Heidelberg şəhərində 66 yaşında dünyasını dəyişib[6].

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nobel Sülh mükafatı laureatlarının siyahısı

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Karl Grandin, ed. "Richard Kuhn Biography". Les Prix Nobel. The Nobel Foundation. 1938. İstifadə tarixi: 2008-07-29. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
  • 1938 Nobel Prize in Chemistry

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Almanca Vikipediya (alm.). 2001.
  2. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Mayo_Clin._Proc.
  3. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2022-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-11.
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-11.
  5. ↑ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11040844
  6. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-12-007224-8