Vikipediyanın tarixi

Vikipediyanın Əsas Səhifəsi 20 dekabr 2001-ci ildə görüntüsü

Vikipediya könüllülər tərəfindən yazılan və idarə olunan, azad məzmunlu onlayn ensiklopediya. İlk redaktəsi, domen qeydiyyatdan keçdikdən iki gün sonra, 2001-ci ilin 15 yanvarında başladı.[1] O, Nupediya-dan ilhamlanaraq yaradıldı və məqalələrin, tərcümələrin daha asan və daha sürətli hazırlanmasına imkan verən daha strukturlaşdırılmış pulsuz ensiklopediya oldu.

Vikipediyanın texnoloji və konseptual əsasları bundan əvvəl də mövcud idi; bilinən ilk onlayn ensiklopediya 1993-cü ildə Rik Geyts tərəfindən[2] və pulsuz onlayn ensiklopediya konsepsiyası (açıq mənbədən fərqlidir)[3] 1998-ci ildə Riçard Stolman tərəfindən təklif edilmişdir.[4]

Stolmanın konsepsiyası konkret olaraq heç bir mərkəzi təşkilatın redaktəyə nəzarət etməməsi fikrini özündə cəmləşdirmişdir. Bu, Microsoft Encarta və Britannika Ensiklopediyası kimi müasir rəqəmsal ensiklopediyalarla ziddiyyət təşkil etdi. 2001-ci ildə Nupediyanın lisenziyası GFDL olaraq dəyişdirildi. Uels və Sanger onlayn vikidən[5] birgə layihə hazırlamaq vasitəsi kimi istifadə edərək, tamamlayıcı layihə kimi Vikipediyanı işə saldılar.

Vikipediya əvvəlcə Nupedia-da məqalələrin sonrakı düzəlişlərini etmək və qaralamalar üçün düşünülsə də, sələfini tez bir zamanda qabaqladı. Bu, yüzlərlə dildə qlobal layihədən ibarət həm qaralama fəzası, həm də təkmilləşdirilmiş son məhsul platforması olmuşdu. Vikipediya çox sayda digər onlayn istinad layihələrini ilhamlandırmışdır.

2014-cü ildə Vikipediyanın aylıq təxminən 495 milyon oxucusu var idi.[6] 2015-ci ildə comScore-a görə, Vikipediya təkcə ABŞ-dan aylıq 115 milyondan çox unikal ziyarətçi qəbul edib.[7] 2018-ci ilin sentyabr ayında layihənin aylıq 15,5 milyard səhifə baxışı olub.[8]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Wikipedia.org WHOIS, DNS, & Domain Info – DomainTools". WHOIS. 17 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 October 2016.
  2. ↑ "Wikipedia of Jimmy Wales and Larry Sanger". History Computer. 2010. 15 April 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 November 2013.
  3. ↑ "Philosophy". GNU. 14 October 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 November 2013.
  4. ↑ Stallman, Richard. "The Free Universal Encyclopedia and Learning Resource (1998 Draft)". GNU. 1998. 24 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 October 2021.
  5. ↑ "WikiHistory". WikiWikiWeb. 21 June 2002 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2013.
  6. ↑ "The future of Wikipedia: WikiPeaks?". The Economist. 1 March 2014. 8 April 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 April 2014.
  7. ↑ "comScore Ranks the Top 50 U.S. Digital Media Properties for January 2015". comScore. 24 February 2015. 17 March 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2015.
  8. ↑ "Monthly overview". Wikimedia statistics. Wikimedia Foundation. 24 January 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2019.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]