Yan Teemant

Yan Teemant
Doğum tarixi	24 sentyabr 1872(1872-09-24)
Vəfat tarixi	23 iyul 1940(1940-07-23) (67 yaşında)
Vəfat yeri	Tallin, Estoniya Sovet Sosialist Respublikası
Təhsili	Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	siyasətçi, vəkil
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yan Teemant (est. Jaan Teemant; 24 sentyabr 1872 – 23 iyul 1940, Tallin) — Estoniya dövlət xadimi.

Təhsil

Volost məmurunun katibinin ailəsində dünyaya gəlmişdir. Uşaqlığı valideynlərinin ferma aldığı Kohila yaxınlığında keçmişdir. Hüqo Treffner özəl gimnaziyasını, sonra Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib (1901). Tartu Universitetinin fəxri hüquq doktoru (1932) olmuşdur.

İnqilabi fəaliyyəti və həbsi

Reveldə (indiki Tallinn) vəkil köməkçisi idi. 1904-1905-ci illərdə Revel şəhər dumasının üzvü idi. 1905-ci ildə inqilabi hadisələrdə fəal iştirak etdi, 1905-ci ilin dekabrında Tartuda Ümumestoniya Xalq Nümayəndələri Məclisinin sədri seçilir, Yuryev (indiki Tartu) Universitetinin akt zalında "aula məclisinə" rəhbərlik edir. İsveçrəyə mühacirət etmək məcburiyyətində qalır, hərbi vəziyyətə görə qiyabi ölümə məhkum edilir. Hərbi vəziyyət və ölüm hökmü ləğv edildikdən sonra (1908-ci ildə) Estoniyaya qayıdır. O, bir il yarım müddətinə azadlıqdan məhrum edilir, cəzasını çəkdikdən sonra 1911-1913-cü illərdə Arxangelsk quberniyasında sürgündə olub.

Hüquqşünas və siyasətçi

1913/1914-1940-cı illərdə Tallinndə vəkil, 1919-1925-ci illərdə Vəkillər Kollegiyasının sədri olub. 1917-1919-cu illərdə üzvü, 1917-ci ildə Estoniya Müvəqqəti Zemstvo Soveti sədrinin birinci müavini, 1918-1919-cu illərdə Estoniya Respublikasının Baş prokuroru, 1919-1920-ci illərdə Təsisçilərin üzvü olmuşdur. O, ikinci və beşinci çağırış Riygikoqunun üzvü idi. 1925-ci il dekabrın 15-dən 1927-ci il dekabrın 9-dək və 1932-ci il fevralın 19-dan 1932-ci il iyulun 19-dək dövlət başçısı olur.

O, 1934-cü ildə dövlət çevrilişindən sonra qurulan avtoritar Konstantin Pats rejimini tənqid edir. 1939–1940-cı illərdə Almaniyanın Qəyyumluq İdarəsində (bu dövrdə Almaniyada məskunlaşan almanların əmlakına nəzarət etmək üçün yaradılmış orqan) Estoniya nümayəndəsi olmuşdur.

Ölümü

24 iyul 1940-cı ildə SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı tərəfindən həbs edilir. 24 fevral 1941-ci ildə hərbi tribunal tərəfindən günahkar bilinərək, 10 il həbs cəzasına məhkum edilir. Kassasiya şikayəti təmin edilmir^[1]. Bəzi məlumatlara görə, o, 1941-ci ilin iyulunda Tallinn mərkəzi həbsxanasında ölüb və ya güllələnmişdir^[2].

İstinadlar

1. "Teemant, Jaan". eestigiid.ee.
2. Ly Lehtmets. Kivid kõnelevad. Toronto, 2004.