Çörək ağacı

Çörək ağacı
Çörək ağacı
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Tutkimilər Triba: Artocarpeae Cins: Artokarpus Növ: Çörək ağacı
Beynəlxalq elmi adı
	Artocarpus altilis Fosberg, 1941;
ITIS	184181
NCBI	194251
EOL	594952

Çörək ağacı (lat. Artocarpus altilis) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinin artokarpus cinsinə aid bitki növü. Malayziya, İndoneziyavə Papua Yeni Qvineyada bitir.

Vətəni Malay arxipelaqıdır. Cənubi Asiyada daha çox becərilir və əhalinin qidasında mühüm əhəmiyyətə malikdir.

Meyvəsi

Çörək ağacı diametri 15-30 sm olan dairəvi formada mürəkkəb meyvə əmələ gətirir. Qabığı yaşıl, sarımtıl-yaşıl və ya qəhvəyi rəngdədir. Ətliyi xəmirəoxşar sarımtıl kütlədən ibarətdir. Daxilində 2-3 ədəd şabalıd boyda iri toxumu olur. Meyvəsinin iyi xoşagəlməzdir. Meyvəsi kulinariyada tərəvəz kimi, bişirilmiş halda istifadə olunur.

Bəzən onu torpağa basdırıb pendir kimi fermentləşdirdikdən sonra yeyirlər^[1].

Artma

Çörək meyvəsi əsasən toxumla çoxalır, baxmayaraq ki, toxumsuz çörək meyvəsi ağacın səth köklərindən böyüyən əmzikləri köçürməklə yayıla bilər.^[2] Köklər məqsədyönlü şəkildə zədələnə bilər ki, əmziklərin böyüməsini stimullaşdırsınlar, sonra kökdən ayrılaraq qazana əkilir və ya birbaşa yerə köçürülür.^[2] Budama həm də əmziklərin böyüməsinə səbəb olur.^[2] Sorma şlamları içərisində torpaq, torf və qum qarışığı olan plastik torbalara qoyulur və maye gübrə ilə nəmləndirilərək kölgədə saxlanılır. Köklər inkişaf etdikdə, transplant bağçada əkilməsi vaxtına qədər tam günəşə qoyulur.^[2]

Kəmiyyətcə çoxalmaq üçün təxminən 10 santimetr (2 düym) qalınlıq və 20 santimetr (9 düym) uzunluğunda seqmentlərdən istifadə edərək kök şlamlarına üstünlük verilir.^[2] Köklənmənin inkişafı 5 aya qədər çəkə bilər, gənc ağaclar 60 santimetr (2 fut) hündürlükdə olduqda əkməyə hazırdır.^[2]

İstinadlar

↑ "Əhmədov Ə-C.İ., Əliyev N.T. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı. Ali məktəb tələbələri üçün dərslik. Bakı, ADIU-nin nəşriyyatı, 2009" (PDF). 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2011-06-21.
↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ Morton, Julia F. "Breadfruit; In: Fruits of Warm Climates". NewCROP, the New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University, West Lafayette, IN. 1987. 50–58. 5 January 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2017.

Həmçinin bax

[1] "Əhmədov Ə-C.İ., Əliyev N.T. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı. Ali məktəb tələbələri üçün dərslik. Bakı, ADIU-nin nəşriyyatı, 2009" (PDF). 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2011-06-21.

[morton-2] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ Morton, Julia F. "Breadfruit; In: Fruits of Warm Climates". NewCROP, the New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University, West Lafayette, IN. 1987. 50–58. 5 January 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2017.

[1]

[2]