Çəki (balıq)

Çəki
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Dəstəüstü: Ostariophysi Ranqsız: Otophysi Ranqsız: Cypriniphysae Dəstə: Çəkikimilər Fəsiləüstü: Cyprinoidea Fəsilə: Çəkilər Yarımfəsilə: Cyprininae Cins: Çəki
Beynəlxalq elmi adı
Cyprinus L., 1758[1]
Şəkil axtarışı ITIS   163343 NCBI   7961 FW   99885

Cyprinus (lat. Cyprinus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkikimilər dəstəsinin çəkilər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Cinsə daxil olan növlərin böyük əksəriyyəti Çinin cənubu və Cənub-Şərqi Asiyada yayılmışdır. Cinsə daxil olan iki növ xüsusi ilə seçilir. Onlardan birincisi Adi çəki və ya karp olaraq adlandırılır. Onların arealı iki hissədən ibarətdir:Qara, Xəzər və Aral dənizləri və Uzaq Şərq regionları^[2]. Bu növ Şimali Amerika, Avstraliya və Avrasiyanın müxtəlif ərazilərinə köçürülmüşdür. İkincisi isə gümüşü karp 1970-ci illərdə Balxaş gölündən ABŞ və Kanadaya aparılmışdır. Sümüklərin bolluğu səbəbiylə amerikalılar onu yemirlər və təbii düşmənləri də az olduğundan sayları sürətlə çoxalır. Böyük Göllərdəki gümüşü karplar yerli balıqları məhv etməsi təhlükəsi törətdiyindən çaylarda elektrikli sədlər qoyuluir^[3][4][5].

Növləri

Cinsə ümumilikdə 27 növ daxildir^[6]:

• Cyprinus acutidorsalis
• Cyprinus barbatus
• Cyprinus carpio — Adi çəki
  • Karp — evcilləşdirilmiş
• Cyprinus centralus
• Cyprinus chilia
• Cyprinus cocsa
• Cyprinus dai
• Cyprinus daliensis
• Cyprinus exophthalmus — Vyetnam sazanı
• Cyprinus fuxianensis
• Cyprinus hyperdorsalis
• Cyprinus ilishaestomus
• Cyprinus intha
• Cyprinus longipectoralis
• Cyprinus longzhouensis
• Cyprinus mahuensis
• Cyprinus megalophthalmus
• Cyprinus micristius
• Cyprinus multitaeniata
• Cyprinus pellegrini
• Cyprinus qionghaiensis
• Cyprinus rubrofuscus
• Cyprinus yilongensis
• Cyprinus yunnanensis — Çin sazanı

İstinadlar

1. Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
2. "Позвоночные животные России: сазан, обыкновенный карп". 2020-07-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
3. "ABŞ və Kanadada Balxaş karpı terror əsdirir". 2014-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-18.
4. "Балхашский карп терроризирует Америку". 2016-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-18.
5. "Серебристый карп, завезенный из Казахстана, распространился в водных артериях Нового Света с беспрецедентным размахом". 2014-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-18.
6. Valid Name

Həmçinin bax