İstehlakçı etimadı

İstehlakçı etimadı — istehlakçıların iqtisadiyyatın ümumi sağlamlığına və şəxsi maliyyə vəziyyətlərinə nikbin baxma dərəcəsini ölçən iqtisadi göstəricidir. Bir istehlakçı yaxın və yaxın gələcək iqtisadiyyatına və şəxsi maliyyəsinə arxayın olsa, qənaət edəcəyindən çox xərcləyəcəkdir.

İstehlakçı güvəni yüksək olduqda, istehlakçılar daha çox alış-veriş edirlər. İnam az olduqda, istehlakçılar daha çox qənaət etməyə və daha az xərcləməyə meyllidirlər. Aylıq İstehlakçı Güvən Trendi, istehlakçıların iqtisadiyyatın mövcud vəziyyəti və şəxsi maliyyə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq yaxşı iş tapmaq və qorumaq qabiliyyətinə dair fikirlərini əks etdirir.

İstehlakçı inamı ümumiyyətlə iqtisadiyyat genişləndikdə artır və iqtisadiyyat müqavilə bağladıqda azalır. ABŞ-də bunun birja performansının geridə qaldığına dair bir dəlil vardır.

Tətbiqi

İnvestorlar, istehsalçılar, pərakəndə satıcılar, banklar, fikir tədqiqatçıları və dövlət qurumları hərəkətlərini planlaşdırarkən fərqli istehlakçı güvən ballarından istifadə edirlər. İstehlakçı güvənindəki böyük dəyişiklikləri proqnozlaşdırmaq bacarığı, müəssisələrin istehlakçıların yeni alış-veriş etmək istəklərini qiymətləndirməsinə imkan verir. Nəticədə, müəssisələr fəaliyyətlərini tənzimləyə və hökumət vergi gəlirlərindəki dəyişikliklərə hazırlaşa bilər. Güvən azalırsa və istehlakçıların xərclərini azaltması gözlənilirsə, əksər istehsalçılar istehsalı müvafiq olaraq azaldır. Məsələn, istehsalçılar istehlakçıların, xüsusilə də yüksək qiymətə və davamlı malların pərakəndə alışlarını azaltmalarını gözləyərlərsə, inventarlarını vaxtından əvvəl azaldacaq və yeni layihə və obyektlərə investisiyaları təxirə sala bilərlər^[1].

Eynilə, banklar istehlakçıların xərclərini azaltmalarını gözləyərlərsə, ipoteka müraciətləri və kredit kartı istifadəsi kimi kredit fəaliyyətlərini azaltmağa hazırlaşacaqlar. İnşaatçılar mənzil tikintisində azalmaya ümid edəcəklər. Hökumət gələcək vergi gəlirlərini azaltmağa hazırlaşacaq. Digər tərəfdən, istehlakçı inamı yaxşılaşarsa, insanların mal və xidmət alışlarını artırması gözlənilir. Bu dəyişikliyi gözləyərək istehsalçılar istehsal və ehtiyatları artıra bilərlər. Böyük işəgötürənlər işə qəbul nisbətlərini artıra bilər. İnşaatçılar daha yüksək mənzil tikintisinə hazırlaşa bilərlər. Banklar kredit məhsullarına tələbin artmasını planlaşdıra bilərlər. Hökumət istehlak xərclərinin artması səbəbindən vergi gəlirlərində bir artım gözləyə bilər.

Konfrans heyəti, mövcud vəziyyət indeksi və iş dövrləri

Cari Vəziyyət İndeksindəki kəskin bir azalma, ümumiyyətlə, iş dövrüdəki bir enişdən əvvəl olur. Konfrans Şurasından sonra iqtisadiyyat tənəzzülə girir, mövcud vəziyyət indeksi əvvəlki ilə nisbətən 15 pillə gerilədi^[2].

Amerika Birləşmiş Ştatları

ABŞ-də istehlakçı güvənini izləməyə və ölçməyə çalışan bir neçə göstərici var:

İstehlakçı güvən indeksi

İstehlakçı Etimad İndeksi (ing. Consumer Confidence Index,CCI), 1967-ci ildən bəri mənfəət olmayan bir iş qrupu olan Konfrans Şurası tərəfindən hazırlanmışdır. İstehlakçı Etimad İndeksi, ABŞ-də orta istehlakçının ümumi etibarını, nisbi maliyyə vəziyyətini və alıcılıq qabiliyyətini ölçmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Konfrans Şurası, aylıq bir əsas istehlakçı güvən indeksinin yanında mövcud vəziyyətin və gözləntilərin bir indeksini dərc edir.

Metodologiya

CCI, 5.000 ABŞ ailəsi arasında aparılan aylıq anket məlumatlarına əsaslanır. Bütövlükdə Amerika Birləşmiş Ştatları və ölkənin doqquz siyahıyaalma bölgəsinin hər biri üçün hesablanmış məlumatlar. Anket aşağıdakı mövzular üzrə beş sualdan ibarətdir: i) mövcud iş mühiti, ii) növbəti altı ay üçün iş mühiti, iii) mövcud iş şəraiti, iv) növbəti altı ay üçün iş şəraiti, v) növbəti altı ay üçün ümumi ev gəliri.

Mövcud şərtlər haqqında fikir indeksin 40% -ə, gələcəyə dair gözləntilər isə 60% -ə bərabərdir və bu da onu "aparıcı göstərici" halına gətirir. Axı anketlər toplanır, hər suala müsbət cavablar müsbət və mənfi cavabların cəminə bölünür. Nəticədə yaranan nisbi dəyər “indeks dəyəri” kimi istifadə olunur və 1985-ci il üçün müvafiq hər aylıq dəyərlə müqayisə olunur. Bu il indeks nəticəsi özbaşına 100 olaraq təyin olundu və bu onu indeks üçün etalon göstərdi. Bu il iş dövrü üçün nə bir zirvə, nə də bir büst olduğu üçün etalon olaraq seçildi. Beş sualın hamısı üçün indeks dəyərləri ortalama olaraq CCI əldə edə bilərsiniz^[3].

Mövcud vəziyyətin indeksi respondent tərəfindən qiymətləndirmə ilə bağlı sualların cavablarına əsaslanır

• cari iş vəziyyəti
• cari iş şərtləri

Gözləntilər indeksi, respondentlərin növbəti altı aydakı gözləntiləri ilə bağlı suallara verilən cavablara əsaslanır:

• iş şəraiti
• iş gözləmələri
• ümumi ailə gəliri

İstinadlar

1. "Consumer Confidence: A Useful Indicator of . . . the Labor Market? | Jason Bram, Robert Rich, and Joshua Abel | (section) OK, but Can It Predict Turning Points?". 2020-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-15.
2. "The Predictive Content of High Frequency Consumer Confidence Data | Serena Ng, Jonathan Wright | July 27, 2016 | Page 5, paragraph 2 | The CBCI, MCSI, BCCI and RCCI indices fell to all-time lows before Lehman collapsed in 2008" (PDF). January 20, 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: October 15, 2020.
3. "Understanding The Consumer Confidence Index". Investopedia.com. 2017-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-17.