Ёзэф Чапэк

Ёзэф Чапэк
Дата нараджэньня	23 сакавіка 1887(1887-03-23)[1][2][3]^[…]
Месца нараджэньня	Гронаў^[d][4][5]
Дата сьмерці	не раней за 4 красавіка 1945[6][7][5]
Месца сьмерці	Бэрген-Бэльзэн, Цэле^[d], Люнэбург^[d], Гановэр^[d], Вольная дзяржава Прусія^[d][8][9]
Месца пахаваньня	невядома Вышаградзкія могілкі^[d]
Месца вучобы	Вышэйшая школа прыкладнога мастацтва^[d] Акадэмія Калярасі^[d]
Занятак	перакладнік, маляр, фатограф, драматург, журналіст, пісьменьнік, ілюстратар, мастацкі крытык, тэарэтык мастацтва, сцэнограф, графік
Навуковая сфэра	малярства[3], графіка^[d][3], літаратура[3] і журналістыка[3]
Сябра ў	Brothers Čapek^[d]
Плынь	экспрэсіянізм і кубізм
Узнагароды
Ёзэф Чапэк у Вікісховішчы

Ёзэф Ча́пэк (па-чэску: Josef Čapek, 23 сакавіка 1887, Гронаў, Кралаваградэцкі край, — паміж 13 і 15 красавіка 1945 году, канцлягер Бэрген-Бэльзэн) — чэскі мастак, графік, фатограф, кніжны ілюстратар, эсэіст.

Жыцьцяпіс

Браты Ёзэф і Карэл Чапэкі

Нарадзіўся 23 сакавіка 1887 году ў горным чэскім горадзе Гронаве. Старэйшы брат пісьменьніка Карэла Чапэка. Навучаўся ў пачатковай і сярэдняй школе, затым два гады навучаўся ў Нямеччыне ў школе ткачоў. Пасьля яе заканчэньня ў 1903 на працягу году ён працаваў на заводзе Úpická FM Обэрлендэр.

Увосень 1904 году Ёзэф пераехаў у Прагу, дзе навучаўся ў Вышэйшай школе прыкладнога мастацтва. Друкаваўся з 1907 разам з братам К. Чапэкам. У 1910—1920-я гг. супрацоўнічаў з газэтамі і часопісамі. У 1912 годзе ў Празе адбылася яго першая выстаўка. Разам з братам Карэлам правёў некалькі гадоў у Парыжы.

У 1930-я гг. Чапэк стварыў шэраг твораў сацыяльна-палітычнай скіраванасьці, пратэстуючы супраць вайны і фашызму. Адразу пасьля пачатку Другой сусьветнай вайны Ёзэфа арыштавалі нацысты. Пасьля некалькіх гадоў, праведзеных у розных канцлягерах, мастак памёр ад тыфу паміж 13 і 15 красавіка 1945 году ў канцлягеры Бэрген-Бэльзэн.

Імёны братоў Чапэкаў цяпер носяць вуліцы ў Празе і многіх іншых гарадах.

Творчасьць

У выяўленчым мастацтве зьвяртаўся да прыёмаў кубізму, фавізму і прымітывізму. Аўтар жывапісных работ («Чалавек зь мяшком», 1926; цыклі «Агонь», «Мара», абодва 1938—1939), ілюстрацыяў да твораў чэскіх пісьменьнікаў, у т.л. да раманаў К. Чапэка «Фабрыка Абсалюту» (1922), «Кракаціт» (1924) і ўласных твораў («Аповесьць пра сабачку і кошачку», 1929), антыфашысцкіх карыкатур і інш.

Публікацыі

• Lelio, 1917
• Аповесьць пра сабачку і котачку, 1929
• Stín kapradiny, 1930, раман
• Kulhavý poutník, эсэ, 1936
• Land of Many Names
• Básně z koncentračního tabora, апублікаваная ў 1946
• Adam Stvořitel (Adam the Creator) — з Карэлам Чапэкам
• Dášeňka, čili život štěněte — з Карэлам Чапэкам, ілюстрацыі Ёзэфа
• Ze života hmyzu 1921 — з Карэлам Чапэкам

Крыніцы

1. запіс грамадзянскага стану
2. Josef Čapek (нід.) — 2017.
3. ^ Čapek, Josef // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
4. The Fine Art Archive
5. ^ regional database of the Research Library in Hradec Králové (чэс.)
6. Josef Čapek // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
7. Rokosová A. „Tvorba pro něj byla vnitřní nutností, povinností a posláním.“ Před 75 lety zemřel Josef Čapek — Czech Radio, 2020.
8. Deutsche Nationalbibliothek Record #118518941 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
9. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2019.

Літаратура

• Чапек Іосеф // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. — 512 с. — ISBN 985-11-0279-2

Вонкавыя спасылкі

• Пра сабачку і котачку. Урыўкі