Аляксандар Квасьнеўскі

Аляксандар Квасьнеўскі лац. Alaksandar Kvaśnieŭski
па-польску: Aleksander Kwaśniewski
прэзыдэнт Польшчы^[d]
23 сьнежня 1995 — 23 сьнежня 2005
Папярэднік	Лех Валэнса
Наступнік	Лех Качынскі
дэпутат Сойму Польшчы^[d]
25 лістапада 1991 — 31 траўня 1993
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	15 лістапада 1954(1954-11-15)[1][2][3]^[…] (70 гадоў) Белагард, Бялагардскі павет^[d], Заходнепаморскае ваяводзтва, Польшча
Партыя:	Польская аб’яднаная рабочая партыя Саюз дэмакратычнай лявіцы^[d]
Сужэнец:	Яланта Квасьнеўская
Дзеці:	Аляксандра Квасьнеўская^[d]
Адукацыя:	Гданьскі ўнівэрсытэт^[d]
Узнагароды:	прэмія Штайгер^[d] ганаровы доктар Габрэйскага ўнівэрсытэту ў Ерусаліме^[d] (2004) Great Gold Medal of Masaryk University^[d] (2000) Kisiel Prize^[d]
Аляксандар Квасьнеўскі ў Вікісховішчы

Аляксандар Квасьнеўскі (па-польску: Aleksander Kwaśniewski; нарадзіўся 15 лістапада 1954 году, Бялагард, Кашалінскае ваяводзтва) — польскі дзяржаўны і палітычны дзяяч, прэзыдэнт Польшчы ў 1995—2005 гадах.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў Бялагардзе (Польшча). У часы Польскай Народнай Рэспублікі зьяўляўся чальцом Сацыялістычнага зьвязу польскіх студэнтаў (польск. Socjalistyczny Związek Studentów Polskich) і быў міністрам спорту ва ўрадзе ў 1980-х гадах. Пасьля скасаваньня Польскай Народнай Рэспублікі стаў кіраўніком левага крыла Сацыял-дэмакратычнай партыі Польшчы, пераемніцы былой кіруючай Польскай аб’яднанай рабочай партыі, а таксама адным з заснавальнікаў Дэмакратычнага левага альянсу.

Квасьнеўскі быў абраны на пасаду прэзыдэнта ў 1995 годзе, абыйшоўшы свайго суперніка Леха Валэнсу. Ён быў пераабраны на другі тэрмін у 2000 годзе ў вырашальнай перамозе зь першага разу. Ягоны тэрмін скончыўся 23 сьнежня 2005 г., калі ён перадаў уладу свайму пераемніку, кансэрватару Леху Качынскаму.

Сям’я і асабістае жыцьцё

Аляксандар Квасьнеўскі меў бацьку Зьдзіслава Квасьнеўскага (1921—1990), лекара па спэцыяльнасьці, хірурга, кіраўніка лячэбніцы ў Белагардзе для чыгуначнікаў, і маці Аляксандру (хатняя гаспадыня) да замужжа Балаш (1929—1995). У лістападзе 1979 году А. Квасьнеўскі ажаніўся зь Ялантай Контай, якая нарадзіла Квасьнеўскаму дачку — Аляксандру (нар. 1981).

У юнацтве займаўся лёгкай атлетыкай.

Вучоба і праца

У 1973—1977 вучыўся на факультэце эканомікі транспарту ва ўнівэрсытэце Гданьску. Ён здаў ня ўсе экзамэны, прадугледжаныя ў вучэбнай праграме і ня прадставіў дысэртацыю. У маладосьці ён быў актывістам сацыялістычнай грамады студэнтаў (урадавая арганізацыя (да 1982 г.)). Ён служыў у якасьці старшыні рады старшыняў, у прыватнасьці, унівэрсытэт Сацыялістычны саюз польскіх студэнтаў (ССПС) у 1976—1977, а затым падстаршыня абласное рады ў Гданьску (1977—1979), член вышэйшых органаў ССПС (1977—1982). Ён быў галоўным рэдактарам "Тыднёвіка студэнта «і г. д.» (зь лістапада 1981 году па люты 1984 году), і рэдактарам штодзённага часопіса «Сьцягі нашай моладзі» (1984—1985).

Палітычная дзейнасць у Польскай Народнай Рэспубліцы

Квасьнеўскі быў сябрам Польскай аб’яднанай рабочай партыі (Камуністычнай партыі) з 1977 году (пакуль яе распусьцілі ў 1990 годзе), служыў міністрам Рады міністраў маладзёвага ўраду Зьбігнева Мэснэра ў 1985—1987, затым старшынём моладзі і спорту (1987—1990). Ва ўрадзе Мечыслава Ракоўскага быў чальцом Прэзыдыюма ўраду і старшынём сацыяльна-палітычнага камітэта Рады Міністраў з кастрычніка 1988 па жнівень 1989. У 1988—1991 ён узначальваў Алімпійскі камітэт Польшчы. У 1985—1990 гадах ён быў чальцом прэзыдыюма Рады па абароне памяці барацьбы і пакутніцтва (ў 1988 Рады па ахове помнікаў барацьбы і пакутніцтва). Зь лютага па красавік 1989 году ён прыняў удзел у пленарным пасяджэньні Круглага Стала і Групы для прафсаюзнага плюралізму (сустаршыня групы, разам з Тадэвушам Мазавецкім і Рамуальдам Сасноўскім) у камандзе па рэформе палітычных пытаньняў і мясцовага самакіраваньня. На парлямэнцкіх выбарах у 1989 годзе балатаваўся ў Сэнат ў Кашалінскім ваяводзтве, прайграў кандыдатам Грамадзянскай рады «Салідарнасьць» (якая атрымала 38,5% галасоў, самы вялікі працэнт сярод усіх кандыдатаў ПАРП у Сэнат Польшчы).

Дзейнасьць у Трэцяй рэспубліцы да 1995 году

Пасьля распаду камуністычнай партыі ў 1990 годзе, разам зь Лешакам Мілерам і Ёзэфам Алексым ён быў адным з заснавальнікаў польскай сацыял-дэмакратычнай партыі, быў яе старшынём да 1995 году. Квасьнеўскі таксама ўдзельнічаў у арганізацыі выбарчай грамады Саюз левых дэмакратаў (СЛД) перад выбарамі ў 1991 годзе. У 1991—1995 гадах займаў пасаду пасла Сойму. Квасьнеўскі быў абраны ў Варшаве са сьпісу СЛД (1993 атрымаў найбольшую колькасьць галасоў у краіне, гэта значыць 148 553 галасоў). У абедзвюх гэтых кадэнцыях ён служыў у якасьці старшыні суполкі СЛД. У першы тэрмін Сойму ён служыў у Камітэце па замежных справах, юстыцыі, трох часовых камітэтах. Пад час другога тэрміну Квасьнеўскі ўдзельнічаў у пасяджэньнях Камітэта па эканамічнай палітыцы, бюджэце і фінансах, замежных спраў і двух часовых камітэтах. Зь лістапада 1993 году па лістапад 1995 ён узначальваў Канстытуцыйны камітэт Народнага сабора.

Выбарчыя кампаніі

У 1995 годзе Квасьнеўскі прыняў удзел у прэзыдэнцкіх выбарах у якасьці кандыдата ад СЛД зь лёзунгамі «абраць будучыню» і «агульная Польшча». У другім туры выбараў, праведзеных 19 лістапада 1995 сутыкнуўся зь дзейным прэзыдэнтам Лехам Валенсам. Ён выйграў, атрымаўшы 51,7% галасоў. Падчас выбарчай кампаніі паднялі пытаньне аб адукацыі Аляксандра Квасьнеўскага, які ў парлямэнцкіх выбарах, заявіўшы, што мае ўнівэрсытэцкі дыплём. Гэтая ж інфармацыя была ўключана ў афіцыйным паведамленьні Нацыянальнага выбарчай камісіі. Квасьнеўскі таксама пацьвердзіў ў наступных інтэрвію, што мае вышэйшую асьвету. 16 лістапада 1995 г. Бруна Сынак, памочнік начальніка ўнівэрсытэту Гданьску, заявіў, што 5 кастрычніка 1978 году Аляксандар Квасьнеўскі быў выдалены са сьпісу студэнтаў факультэту эканомікі і транспарту Гданьскага ўнівэрсытэту. Гэта было пацьверджана таксама рэктарам унівэсітэту Зьбігневам Гронкам. Аляксандар Квасьнеўскі зноў паўтарыў тэзіс аб яго вышэйшай адукацыі ў інтэрвію газэце Frankfurter 24 лістапада 1995 году, называючы заяву рэктара «выбарчым манэўрам». 2 сьнежня 1995 году ў якасьці абранага прэзыдэнта ўжо прызнаў у «Палітыка», што не зьяўляецца ўладальнікам вышэйшай асьветы, але ён думаў, што ў яго ёсьць вышэйшая адукацыя, таму што нібыта прайшоў усе іспыты ў ВНУ. Расьсьледаваньне было спынена пракурорам ў 1996 годзе з-за адсутнасьці крымінальнага злачынства. У рэзалюцыі Вярхоўнага суду ад 9 сьнежня 1995, прынятай па выніках галасаваньня, было зазначана, што няправільная інфармацыя, якая даецца кандыдатам ў заяве, не магла паўплываць на зыход выбараў. Пасьля абвяшчэньня гэтаго рашэньня пачаліся пратэсты, але яны закончыліся нічым.

23 сьнежня 1995 году Аляксандар Квасьнеўскі быў прыведзены да прысягі на пасадзе прэзыдэнта Рэспублікі Польшчы, на наступны дзень пасьля заканчэньня тэрміну паўнамоцтваў Леха Валенсы. У той жа дзень ён прыняў прысягу ў якасьці найвышэйшага ваяводы польскага войска.

Аляксандар Квасьнеўскі ў 2000 годзе падчас наступных выбараў 8 кастрычніка 2000 году пад лёзунгам «Дом усіх — Польшча» атрымаў 53,9% галасоў і быў перавыбраны ў першым туры. Падчас выбарчай кампаніі карыстаўся падтрымкай францускага спэцыяліста па палітычным маркетынгу Жака Сэгэла. Падчас выбарчай кампаніі ў 2000 годзе ў якасьці кандыдата на пасаду Прэзыдэнта Рэспублікі, (прынятым з-за выбараў) на дэклярацыі аб няўдзеле ў тайнай дзейнасьці спэцслужбаў ПНР, у якім Квасьнеўскі заявіў, што ён не супрацоўнічаў з камуністычнымі органамі бясьпекі. Аляксандар Квасьнеўскі быў прыведзены да прысягі 23 сьнежня 2000 г.

Замежная палітыка

Па просьбе прэм’ер-міністра Лешэка Мілера прыняў рашэньне аб выкарыстаньні польскага ваеннага кантынгенту да 200 ваеннаслужачых у складзе сіл міжнароднай кааліцыі для вайны ў Іраку. Па распараджэньні прэзыдэнта Польшчы, выдадзенага па просьбе прэм’ер-міністра ад 3 верасьня 2003 году ў Іраку, дысьлякаванай у польскае войска ў Іраку павялічылася з 1000 да 2000 салдат.

Удзел у Аранжавай рэвалюцыі ва Ўкраіне ў 2004 годзе

У канцы 2004 году падчас Аранжавай рэвалюцыі ва Ўкраіне быў па ініцыятыве Леаніда Кучмы пасярэднікам. Квасьнеўскі браў актыўны ўдзел у перамовах паміж Віктарам Юшчанкам і Віктарам Януковічам.

Крыніцы

1. ^ Aleksander Kwasniewski // Encyclopædia Britannica (анг.)
2. ^ Aleksander Kwaśniewski // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
3. ^ Aleksander Kwasniewski // Roglo — 1997.

Вонкавыя спасылкі

Аляксандар Квасьнеўскі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Жыцьцяпіс А. Квасьнеўскага