Гедройцы (мястэчка)
| Гедройцы лац. Giedrojcy | |||||
| лет. Giedraičiai | |||||
 У цэнтры мястэчка | |||||
| |||||
| Краіна: | Летува | ||||
| Павет: | Уцянскі | ||||
| Раён: | Маляцкі | ||||
| Вышыня: | 131 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва: | 684 чал. (2011) | ||||
| Часавы пас: | UTC+2 | ||||
| летні час: | UTC+3 | ||||
| Паштовы індэкс: | LT-33025 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 55°4′40″ пн. ш. 25°15′30″ у. д. / 55.07778° пн. ш. 25.25833° у. д.Каардынаты: 55°4′40″ пн. ш. 25°15′30″ у. д. / 55.07778° пн. ш. 25.25833° у. д. | ||||
Гедройцы на мапе Летувы   Гедройцы | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
Гедро́йцы, Гедро́йці[1] (лет. Giedraičiai) — мястэчка ў Летуве, на беразе возера Гедройцаў. Цэнтар староства Маляцкага раёну Ўцянскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 684 чалавекі. Знаходзяцца за 21 км на паўднёвы захад ад Малятаў.
Гедройцы — мястэчка гістарычнай Віленшчыны, колішняя рэзыдэнцыя князёў Гедройцаў, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Сьвятога Барталамея, помнікі архітэктуры XIX стагодзьдзя.
Назва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паводле Хронікі літоўскай і жамойцкай, назва паселішча ўтварылася ад імя яго заснавальніка легендарнага князя Гедруса[2][a]. Тапонім Гедройцы зьвязваюць з асабовым імём Гедройц.
Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Gyeydroczye (6 лістапада 1523 году)[4].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Першы пісьмовы ўпамін пра Гедройцы (ням. Gedereiten) зьмяшчаецца ў крыжацкай кроніцы і датуецца 1338 годам. У 1373 годзе вёску спустошылі крыжакі. Паводле Хронікі Лівоніі Германа Вартбэрга, у 1375 годзе лівонскі магістар Вільгельм з Урымэрсгайму ўчыніў напад на некалькі паселішчаў ВКЛ, у тым ліку Гедройцы[1]. У 1385 годзе вёска ўвайшла ў склад Віленскага павету Віленскага ваяводзтва.
У 1445 годзе ў Гедройцах збудавалі касьцёл. Пад 1514 годзе яны ўпамінаюцца як мястэчка.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Гедройцы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у ваколіцах мястэчка адбылася аднай з найбуйнейшых бітваў з расейцамі.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Гедройцы занялі войскі Нямецкай імпэрыі
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У сьнежні 1920 году ў ваколіцах Гедройцаў адбыліся баі паміж летувіскім і польскім войскамі. Па чым мястэчка знаходзілася ў нэўтральнай зоне паміж Летувой і міжваеннай Польскай Рэспублікай, але потым увайшло ў склад Летувы. За часамі Другой сусьветнай вайны з чэрвеня 1941 да 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дэмаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: ~1881 год — 297 чал. (148 муж. і 149 жан.)[5]
- XXI стагодзьдзе: 2011 год — 684 чал.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Касьцёл Сьвятога Барталамея (1812)
- Могілкі старыя каталіцкія
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Прыклады імёнаў з Хронікі літоўскай і жамойцкай: «Емелюс, кроль албанский, учинил Ромуля и Румулюся… Устиагес, кроль медский… кроль напреднейши гишпанский Болгорос… зостал вторым царем гишпанским по отцу своем и деду, которому то имя дано Габис… Париса сына Приамусового, кролевича троянского»[3]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 34.
- ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 32.
- ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 39—40.
- ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 153.
- ^ Słownik geograficzny... T. II. — Warszawa, 1881. S. 546.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| ||||||||