Гімн Румыніі
| ||||||||
| ||||||||
Deşteaptă-te, române! («Абудзіся, румын!») — гімн Румыніі з 1989 году і гімн Малдовы ў 1991—1994 гадах.
Вершы нацыянальнага гімну Румыніі прыналежаць Андрэю Мурэшану (1816—1863), паэту рамантычнага кірунку, журналісту, перакладніку, праўдзіваму трыбуну эпохі Рэвалюцыі 1848 году. Музыка была напісаная Антонам Панам (1796—1854), паэтам і этнографам, чалавекам вялікай культуры, сьпеваком і аўтарам падручнікаў музыкі.
Верш «Рэха» («Un răsunet») А. Мурэшану, апублікаванае падчас рэвалюцыі 1848 году, было пакладзена на музыку ў некалькі дзён. Упершыню было выканана 29 чэрвеня 1848 году ў Рымніку-Вылча.
Дзяржаўны гімн Румыніі складаецца з некалькіх строф, чатыры зь іх павінны выконвацца ва ўрачыстых выпадках (вылучаныя тоўстым шрыфтам).
Акрамя гэтага гімну, у румынаў была «Hora Unirii», напісаная паэтам Васіле Аляксандры (1821—1890), якую выконвалі ў часы Аб'яднаньня Княстваў (1859), ва ўсіх выпадках, калі румыны імкнуліся да яднаньня і гармоніі.
Deşteaptă-te, române!
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Deşteaptă-te, române, din somnul cel de moarte,
- În care te-adânciră barbarii de tirani
- Acum ori niciodată croieşte-ţi altă soarte,
- La care să se-nchine şi cruzii tăi duşmani.
- Acum ori niciodată să dăm dovezi în lume
- Că-n aste mâni mai curge un sânge de roman,
- Şi că-n a noastre piepturi păstrăm cu fală-un nume
- Triumfător în lupte, un nume de Traian.
- Înalţă-ţi lata frunte şi caută-n giur de tine,
- Cum stau ca brazi în munte voinici sute de mii;
- Un glas el mai aşteaptă şi sar ca lupi în stâne,
- Bătrâni, bărbaţi, juni, tineri, din munţi şi din câmpii.
- Priviţi, măreţe umbre, Mihai, Ştefan, Corvine,
- Româna naţiune, ai voştri strănepoţi,
- Cu braţele armate, cu focul vostru-n vine,
- «Viaţa-n libertate ori moarte» strigă toţi.
- Pre voi vă nimiciră a pizmei răutate
- Şi oarba neunire la Milcov şi Carpaţi
- Dar noi, pătrunşi la suflet de sfânta libertate,
- Jurăm că vom da mâna, să fim pururea fraţi.
- O mamă văduvită de la Mihai cel Mare
- Pretinde de la fii-şi azi mână d-ajutori,
- Şi blastămă cu lacrămi în ochi pe orişicare,
- În astfel de pericul s-ar face vânzători.
- De fulgere să piară, de trăsnet şi pucioasă,
- Oricare s-ar retrage din gloriosul loc,
- Când patria sau mama, cu inima duioasă,
- Va cere ca să trecem prin sabie şi foc.
- N-ajunge iataganul barbarei semilune,
- A cărui plăgi fatale şi azi le mai simţim;
- Acum se vâră cnuta în vetrele străbune,
- Dar martor ne de Domnul că vii nu oprimim.
- N-ajunge despotismul cu-ntreaga lui orbie,
- Al cărui jug de seculi ca vitele-l purtăm;
- Acum se-ncearcă cruzii, cu oarba lor trufie,
- Să ne răpească limba, dar morţi numai o dăm.
- Români din patru unghiuri, acum ori niciodată
- Uniţi-vă în cuget, uniţi-vă-n simţiri.
- Strigaţi în lumea largă că Dunărea-i furată
- Prin intrigă şi silă, viclene uneltiri.
- Preoţi, cu crucea-n frunte căci oastea e creştină,
- Deviza-i libertate şi scopul ei preasfânt.
- Murim mai bine-n luptă, cu glorie deplină,
- Decât să fim sclavi iarăşi în vechiul nost’pământ.
Пераклад тэксту гімна
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Абудзіся, румын, ад зьмярцьвелага сну
- У які пагружаны тыранамі-варварамі
- Цяпер або ніколі ствары свой новы лёс,
- Перад якім схіляцца нават жорсткія твае ворагі.
- Цяпер або ніколі давядзем сьвету,
- Што ў гэтых руках цячэ рымская кроў
- І ў нашых грудзях мы захоўваем з гонарам імя
- Пераможца ў бітвах, імя Траяна.
- Глядзіце, вялікія продкі, Міхай, Стэфан, Корвін,
- На румынскую нацыю, на вашых нашчадкаў,
- Са зброяй у руках і вашым агнём у венах,
- «Вольнае жыцьцё або сьмерць» крычаць яны.
- Сьвятары, падніміце расьпяцьці, таму што мы хрысьціянскае войска.
- Чый дэвіз — воля і мэта сьвятая.
- Лепш загінем у славе ў бою,
- Чым зноў станем рабамі на нашай старажытнай зямлі.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Гімн Румыніі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў