Зігмас Зінкявічус

Зіґмас Зінкявічус
Zigmas Zinkevičius
Дата нараджэньня 4 студзеня 1925(1925-01-04)[1]
Месца нараджэньня Юодаўсяй
Дата сьмерці 20 лютага 2018(2018-02-20)[2] (93 гады)
Месца сьмерці
Прычына сьмерці сэрцавая няздатнасьць
Месца пахаваньня
Месца вучобы Віленскі ўнівэрсытэт
Занятак мовазнавец, гісторык, прафэсар унівэрсытэту, палітык
Навуковая сфэра мовазнаўства
Месца працы
Сябра ў Нарвэская акадэмія навук[d] і Каралеўская акадэмія славеснасці, гісторыі і антыкварыяту[d]
Узнагароды

Зі́ґмас Зінкя́вічус (лет. Zigmas Zinkevičius; 4 студзеня 1925, Юодаўсяй(lt), цяпер Вілкамірскі раён — 20 лютага 2018) — летувіскі лінгвіст, прафэсар Віленскага ўнівэрсытэту, дзейны сябар Летувіскай акадэміі навук[4]. Аўтар працаў у галіне індаэўрапеістыкі (балтыстыкі), балта-славянскіх моўных стасункаў, праблемаў летувіска-расейскага дзьвюхмоўя, анамастыкі. Дасьледаваў яцьвяскую мову, гісторыю і дыялекты летувіскае мовы.

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Скончыўшы ў 1945 року гімназію ў Вількаміры, паступіў у Віленскі ўнівэрсытэт[4], дзе вывучаў лінгвістыку. У 1955 абараніў доктарскую дысяртацыю па тэме «Гістарычныя рысы залежных займеньнікаў у летувіскай мове». У 1956—1962 быў дэканам факультэту гісторыі і філялёгіі Віленскага ўнівэрсытэту. За сваю працу «Летувіская дыялекталёгія» (1966) Зіґмас Зінкявічус атрымаў ступеню габілітаванага доктара, а цераз два рокі стаў прафэсарам. У 1973 атрымаў пасаду загадчыка катэдры летувіскай мовы Віленскага ўнівэрсытэту. З 1988 — загадчык катэдры балтыйскае філялёгіі.

Чалец Каралеўскай швэдзкай акадэміі пісьмовасьці, гісторыі і старажытнасьці (1982), Летувіскае акадэміі навук (1990), Нарвэскае акадэміі навук (1991), Летувіскае каталіцкае акадэміі навук (1991) і Латвійскае акадэміі навук (1995). Валодае ангельскай, беларускай, нямецкай, польскай, расейскай, украінскай і францускай мовамі[5]. Зінкявічус лічыцца адным з найбольш цытаваных летувіскіх лінгвістаў.

У 1996—1998 — міністар адукацыі і навукі Летувы. У 1999 абраны старшынём хрысьціянска-дэмакратычнае партыі[5]. У 2000—2004 быў дэпутатам Сэйму Летувы.

Летувізацыя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Летувізацыя

У сваёй кнізе «Ўсходняя Летува ў мінулым і сучаснасьці» (лет. «Rytų Lietuva praeityje ir dabartyje», у 1996 годзе выйшаў расейскі пераклад рас. «Восточная Литва в прошлом и настоящем») заклікае замяніць навуковы тэрмін старабеларуская мова «больш карэктным» — «канцылярская славянская мова Летувіскай дзяржавы»[6]:

«

…гэтая пісьмовая мова выкарыстоўвалася выняткова ў дзяржаўнай канцылярыі і зьнікла, як толькі была замененая польскай мовай

Арыгінальны тэкст  (рас.)
…этот письменный язык использовался исключительно в государственной канцелярии и исчез, как только был заменен польским языком
 »

У расейскім перакладзе імёны вялікіх князёў літоўскіх падаюцца выняткова з канчаткамі «-us» і «-as»: Міндаўгас, Гедымінас, Альгердас, Вітаўтас і г. д. Гісторык і мовазнаўца Мікалай Нікалаеў зьвяртае ўвагу на тое, што Зінкявічус зьмешвае навуковае дасьледаваньне зь летувіскім нацыяналізмам, замоўчваючы і ігнаруючы нязручныя для летувісаў факты[6].

Прэміі і ўзнагароды

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Deutsche Nationalbibliothek Record #120873893 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
  2. ^ Zigmas Zinkevičius // Visuotinė lietuvių enciklopedija (лет.)
  3. ^ Mirė akademikas Zigmas Zinkevičius
  4. ^ а б Zigmas Zinkevičius (анг.) A Virtual Exhibition of a Millennium of Lithuanian Cultural Heritage. Institute of Mathematics and Informatics. Праверана 7 лістапада 2012 г.
  5. ^ а б Kandidatas Zigmas Zinkevičius (лет.). Lietuvos Respublikos Seimas. Праверана 7 лістапада 2012 г.
  6. ^ а б Нікалаеў М. Вільня і Літва ў расейскім друку // ARCHE Пачатак. № 5 (28), 2003.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]