Майшагола

Майшагола лац. Majšagoła
лет. Maišiagala
Агульны выгляд
Герб Майшаголы
Першыя згадкі:	1254
Магдэбурскае права:	23 лютага 1792
Краіна:	Летува
Павет:	Віленскі
Раён:	Віленскі
Насельніцтва:	1636 чал. (2011)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовы індэкс:	LT-14025
Геаграфічныя каардынаты:	54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д. / 54.87222; 25.06667Каардынаты: 54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д. / 54.87222; 25.06667
Майшагола на мапе Летувы Майшагола
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Майшагола, Мейшагола^[1] (лет. Maišiagala) — мястэчка ў Летуве, на рацэ Мусе. Цэнтар староства Віленскага раёну Віленскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 1636 чал. Знаходзіцца за 25 км на поўнач ад Вільні, каля аўтамабільнай дарогі Вільня — Панявеж.

Майшагола — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Віленшчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і сядзіба Гоўвальтаў, помнікі архітэктуры XIX стагодзьдзя.

Назва

Летувіскі тапаніміст Аляксандрас Ванагас мяркуе, што назва Майшагола складаецца зь дзьвюх частак: невядомага з гістарычных крыніцаў асабістага імя і балтыйскага слова galas — 'канец'^[2]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зьвязвае другую частку назвы (на прыкладзе Эйраголы) з гоцкім goljan ― 'вітаць'^[3].

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Моишокгола (1553 год)^[4].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Мескі герб, 1792 г.

Паводле паданьня, Майшагола існавала яшчэ ў 1254 годзе, калі тут былі драўляны княскі замак і «вясковы двор. Тым часам першы пісьмовы ўпамін пра Майшаголу датуецца 1365^[1] годам, калі крыжакі спалілі аднайменныя двор і замак. У 1377 годзе па адмове ад стальцу на карысьць свайго сына Ягайлы ў Майшаголе жыў і памёр у глыбокай старасьці вялікі князь Альгерд. Як сьведчаць летапісныя крыніцы, тут яго пахавалі паводле паганскіх звычаяў.

Майшагола значыцца ў Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх, складзеным у канцы XIV стагодьдзя^[5]. У канцы XV ст. вялікі князь Аляксандар фундаваў тут будаваньне касьцёла Найсьвяцейшай Тройцы, а Станіслаў і Сымон Багдановічы ў 1495 годзе ахвяравалі сродкі на стварэньне ў ім алтара. Алтар рабіў майстар «Пётар Алтарыста». У 1503 годзе вялікі князь Аляксандар надаў месту прывілей на пэўныя вольнасьці, пацьверджаны 27 сьнежня 1571 году Жыгімонтам Аўгустам. У XVI ст. дзяржаўцам майшагольскім быў староста гарадзенскі Юрай Мікалаевіч, князь Радзівіл. Ён лічыўся таксама «гараднічым майшагольскага двара яго каралеўскай міласьці»^[6].

У 1773—1775 гадох вальны сойм пастанавіў парадаць Майшаголу і шэраг іншых старостваў віленскаму біскупу Масальскаму ў абмен на Ляхавіцкае староства, якое мела на той час добра ўмацаваны замак. На 1789 год у Майшаголе было 35 дымоў. 23 лютага 1792 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст надаў месту прывілей на Магдэбурскае права і герб «у чорным полі выява сьвятога Антонія». Гэтым прывілеем усе юрыдыкі ў Майшаголе скасоўваліся і падпарадкоўваліся магістрату, мяшчанам прадпісвалася збудаваць у месьце ратушу, цагельню да паспалітых патрэбаў і гасьціны двор для заезных купцоў^[6].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Майшагола апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. Каля 1885 году ў Майшаголе было 59 будынкаў. Паводле этнаграфічнай мапы, складзенай Я. Карскім, на захадзе ад мястэчка праходзіла мяжа расьсяленьня беларусаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Майшаголу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Майшагола абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1920 годзе мястэчка апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году ўлады СССР перадалі мястэчка Летуве.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Вуліца каля касьцёла, 1915—17 гг.
• 
  Касьцёл, 1916 г.
• 
  Касьцёл, 1917 г.
• 
  Інтэр'ер касьцёла, 1915—18 гг.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XVIII стагодзьдзе: 1789 год — каля 245 чал.
• XIX стагодзьдзе: каля 1885 году — 715 чал.^[7]
• XXI стагодзьдзе: 2011 год — 1636 чал.

Турыстычная інфармацыя

Касьцёл

Славутасьці

• Гарадзішча
• Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1865)
• Могілкі: вайсковыя германскія часоў 1-й сусьветнай вайны, габрэйскія, каталіцкія, старыя каталіцкія
• Сядзіба Гоўвальтаў (XIX ст.)

Крыніцы

1. ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 347.
2. Vanagas A. Lietuvos miestų vardai (antrasis leidimas). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. P. 147—150.
3. Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 31.
4. Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 166.
5. Зайкоўскі Э. Літва гістарычная // Наша Слова. № 26 (917) 1 ліпеня 2009 г., № 27 (918) 8 ліпеня 2009 г.
6. ^ Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 195.
7. Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 244.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.

Вонкавыя спасылкі

• Майшагола, Radzima.org