Хэля Беджы

Хэля Беджы
هالة الباجي
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася 1 красавіка 1948 (76 гадоў)
места Туніс, Туніс
Бацькі Mondher Ben Ammar[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці пісьменьніца, публіцыстка
Гады творчасьці 1982 — сёньня
Мовы француская, арабская
Узнагароды
кавалер ордэна Ганаровага Легіёну

Хэля Беджы (па-арабску: هالة الباجي‎); нар. 1 красавіка 1948, места Туніс, Туніс — туніская пісьменьніца, мысьлярка і грамадзкая дзяячка.

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Хэля Беджы нарадзілася ў 1948 годзе ў прадмесьці Туніса. Яна зьяўляецца дачкой былога міністра Мандхера Бэна Амара і сястрой прадусара і бізнэсмэна Тарака Бэна Амара.

Пасьля заканчэньня сярэдняй школы ў ліцэі Карно ў Тунісе яна атрымала вышэйшую літаратурную адукацыю ў Сарбоне (Парыж), дзе ў 1973 годзе атрымала агрэжэ (ад слова l’agrégation), навуковую ступень, якае дае права выкладаць у сярэдняй прафэсійнай школе, а таксама ва ўнівэрсытэце на гуманітарных і прыродазнаўчых факультэтах. Такім парадкам, яна стала першай туніскай, якая атрымала гэтую навуковую ступень[1].

Х. Беджы вярнулася ў Туніс і працавала выкладніцай на літаратурным факультэце Туніскага ўнівэрсытэту і ў Вышэйшай школе ў Тунісе. Пасьля дзяржаўнага перавароту 7 лістапада 1987 году яе зволілі з унівэрсытэту Туніса 5 сьнежня 1987 году. З таго часу ў дзяржаўныя ўнівэрсытэты больш выкладаць не вярнулася.

Яна таксама займала пасаду міжнароднай чыноўніцы ў ЮНЭСКА з 1980 па 1987 год.

Разважаючы аб палітычным закрыцьці посткаляніяльных грамадзтваў, яна заснавала ў 1998 годзе спачатку ў сваім уласным доме прастору для свабодных дэбатаў — Міжнародны калеж Туніса, дзе без афіцыйнага дазволу і пад наглядам органаў давала голас туніскай і замежнай інтэлігенцыі на розныя культурныя і палітычныя тэмы[2]. Сярод ейных гасьцей былі Жак Дэрыда, Хорхэ Сэмпрун, Бэрнар Кушнэр і многія іншыя мысьляры і актывісты.[3].

Пасьля рэвалюцыі 2011 году яна арганізавала шэраг канфэрэнцыяў вакол «дэмакратычнага вынаходніцтва», на якія запрасіла, у прыватнасьці, Фэліпе Гансалеса, былога лідара гішпанскага ўраду. У сьнежні Міжнародны калеж Туніса арганізаваў ў партнэрстве з Акадэміяй лацінства і Міжнародным форумам Réalités буйную канфэрэнцыю ў Хамамэце пад назвай «Новыя дэмакратычныя ўяўленьні» [4].

Творчасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1982 г. яна апублікавала сваю першую кнігу «Le Désenchantement national, essai sur la décolonisation» (Нацыянальнае расчараваньне, эсэ аб дэкалянізацыі, 1982), крытычны аналіз новых формаў палітычнага дэспатызму, якія паўсталі ў незалежным Тунісе, у прыватнасьці, манапалізацыя ўлады адной партыяй, адсутнасць свабоды слова і дэспатычны характар асабістай улады часоў прэзыдэнта Хабіба Бургібы.[5].

У сваіх наступных кнігах і працах, у прыватнасьці ў палітычным эсэ «Nous, décolonisés» (Мы, дэкалянізаваныя, 2008), яна спрабуе зразумець фэномэн «нутранай калянізацыі» і дамінаваньня як у зьнешнім вымярэньні (французы/тунісцы), так і ў вымярэньні нутраным. Пісьменьніца і мысьлярка ставіць пытаньне «Чаму Туніс вызваліўся ад зьнешняга калянізатара, але так і не вызваліўся ад нутранага калянізатара?»[6]

У эсэ «L’imposture culturelle» (Культурны падман,1997) яна апісвае атмасфэру ўдушша, бездапаможнасці і адчаю, якая ахапіла людзей і эліту Туніса. Яшчэ да туніскай рэвалюцыі 2011 году і ўзмацненьня ісламізму пісьменьніца ў 1997 годзе разважала пра небясьпеку радыкалізму ў будучыні[7].

Пісьменьніца стаіць на фэмінісцкіх пазыцыях, падкрэсьлівае важнасьць фэмінісцкага мінулага Туніса, закладзенага ў эпоху прэзыдэнта Бургібы. Хэля Беджы выступае супраць вяртаньня мусульманскай хусткі (хіджабу) ў публічную прастору, але прыгэтым лічыць, што забарона хіджабу ў Эўропе зьяўляецца таксама контрпрадуктыўнай[8].

Бібліяграфія

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Désenchantement national: essai sur la décolonisation, Paris, La Découverte, 1982, 154 p. (ISBN 978-2707113085).
  • L'Œil du jour, Paris, Maurice Nadeau, 1985 (réimpr. Tunis, Cérès Productions, 1993), 256 p. (ISBN 978-2862310589).
  • Albert Memmi (dir.), Anthologie des écrivains francophones de langue française, Paris, Seghers, 1985.
  • Le devoir d’ingérence, Paris, Denoël, 1987.
  • Itinéraire de Paris à Tunis: satire, Paris, Blandin Noël/Sillages, 1992, 120 p. (ISBN 978-2907695510).
  • L’art contre la culture: Nûba, Paris, Intersignes, 1994, 88 p.
  • L’imposture culturelle, Paris, Stock, 1997 (ISBN 978-2234047211).
  • Bassma Kodmani (dir.), Les États arabes face à la contestation islamiste, Paris, Dalloz-Sirey, 1997, 318 p. (ISBN 978-2200015336).
  • Jérôme Bindé (dir.), Les clés du XXIe siècle, Paris, Unesco/Seuil, 2000, 515 p. (ISBN 978-2020412216).
  • «La robe blanche à petits pois», dans Une enfance outre-mer, Paris, Éditions du Seuil, 2001 (ISBN 978-2020426251).
  • Jérôme Bindé (dir.), Où vont les valeurs, Paris, Albin Michel, 2004, 400 p. (ISBN 978-2226142450).
  • «Baudrillard City», dans Cahier Baudrillard, Paris, L’Herne, 2004.
  • «La vague et le rocher», dans Dernières nouvelles de l'été, Tunis, Elyzad, 2005 (ISBN 978-9973580009)56.
  • Une force qui demeure, Paris, Arléa, 2006, 174 p. (ISBN 978-2869597259).
  • Entre Orient et Occident: Juifs et musulmans en Tunisie, Paris, Éditions de l'Éclat, 2007, 379 p. (ISBN 978-2841621446)57.
  • Nous, décolonisés, Paris, Arléa, 2008, 240 p. (ISBN 978-2869597990).
  • «Jamais, je ne me suis couchée de bonne heure», dans Enfances tunisiennes, Tunis, Elyzad, 2010 (ISBN 978-9973580320).
  • Islam Pride: derrière le voile, Paris, Gallimard, 2011, 152 p. (ISBN 978-2070132706).
  • Dommage, Tunisie: la dépression démocratique, Paris, Gallimard, coll. «Tracts» (no 9), 2019, 48 p. (ISBN 978-2072887154).

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Eugénie Bastié, «Hélé Béji: „Le voile détruit l’universel féminin“», lefigaro.fr, 21 août 2017, https://www.lefigaro.fr/vox/societe/2017/08/21/31003-20170821ARTFIG00187-hele-beji-le-voile-detruit-l-universel-feminin.php
  2. ^ Старонка Міжнароднага калежа, Le Collège International de Tunis, http://www.college-international.org/
  3. ^ «Jacques Derrida: Le Pardon — 1998», college-international.org, http://www.college-international.org/jacques-derrida-1998.html
  4. ^ «Les Nouveaux Imaginaires Démocratiques — 2011», college-international.org, http://www.college-international.org/les-nouveaux-imaginaires-democratiques.html
  5. ^ Désenchantement national: essai sur la décolonisation, Paris, La Découverte, 1982.
  6. ^ «Humanisme et décolonisation», El Watan, 19 avril 2008.
  7. ^ «Équivalence des cultures et tyrannie des identités», Esprit, n°1, janvier 1997, p. 107.
  8. ^ Eugénie Bastié, «Hélé Béji: „Le voile détruit l’universel féminin“», lefigaro.fr, 21 août 2017, https://www.lefigaro.fr/vox/societe/2017/08/21/31003-20170821ARTFIG00187-hele-beji-le-voile-detruit-l-universel-feminin.php