Эразм Ратэрдамскі

Эразм Ратэрдамскі
па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus
Дата нараджэньня	28 кастрычніка 1466[1][2][3]
Месца нараджэньня	Ратэрдам, Паўднёвая Галяндыя, Нідэрлянды[1][3]
Дата сьмерці	12 ліпеня 1536[4][5] (69 гадоў)
Месца сьмерці	Базэль, Швайцарыя[1]
Кірунак	філязофія Адраджэньня^[d]
Асноўныя зацікаўленасьці	хрысьціянская філязофія, гуманізм
Значныя ідэі	In Praise of Folly^[d], A handbook on manners for children^[d], The Education of a Christian Prince^[d] і Adagia^[d]
Аказалі ўплыў	эпікурэізм^[d], Марк Туліюс Цыцэрон і Джавані Піка дэла Мірандола^[d]
Наступнікі	Томас Мор, Даміян ды Гойш, Мартын Лютэр, Ўільям Тындэйл, Якаб Міліх
Вучні	Gabriel Mudaeus^[d], Richard Croke^[d] і Nikolaus Bensrott^[d][6]

Эра́зм Ратэрда́мскі (па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus, сапраўднае імя: Геерт Геертсэн, па-нідэрляндзку: Geert Geertsen; 28 кастрычніка 1466, Ратэрдам — 12 ліпеня 1536, Базэль) — выбітны нідэрляндзкі гуманіст, каталіцкі сьвятар, сацыяльны крытык, пэдагог, тэоляг.

Эразм жыў на фоне росту эўрапейскай рэлігійнай Рэфармацыі, але ў той час ён крытычна ставіўся да злоўжываньняў у Касьцёле і заклікаў да рэформаў, ён трымаўся на адлегласьці ад Лютэра й Мэлянхтона, працягваючы прызнаваць уладу папы. Эразм прытрымліваўся сярэдняга шляху паміж пратэстантамі і каталікамі, прасоўваючы глыбокую павагу да традыцыйнай веры, пабожнасьці й ласкі, адхіліўшы шлях Лютэра, таму Эразм заставаўся чальцом каталіцкай царквы ўсё сваё жыцьцё^[7]. Ягоны сярэдні шлях выклікаў расчараваньне й нават абурэньне мысьляроў з абодвух бакоў, як пратэстантаў гэтак і каталікоў.

Эразм памёр у Базэлі ў 1536 годзе падчас падрыхтоўкі свайго вяртаньня ў Брабант. Быў пахаваны ў Базэльскім саборы. У 1622 годзе ў Ратэрдаме была ўсталявана бронзавая статуя ў гонар мысьляра й гуманіста.

Біяграфія

Enchiridion militis Christiani (1503).

Адукацыю атрымаў у Парыскім унівэрсытэце, займаўся навуковай дзейнасьцю ў Францыі, Італіі, Нямеччыне, Швайцарыі, усталёўваючы ідэі гуманізму й вальнадумства. Ягоная літаратурная спадчына ўключае творы па філязофіі і багаслоўю, этычныя і пэдагагічныя трактаты, навучальныя дапаможнікі й анталёгіі антычнай мудрасьці, сатырычныя дыялёгі й лірычныя вершы. Шмат часу Эразм Ратэрдамскі аддаў перакладчыцкай і выдавецкай дзейнасьці.

Творы

«Пахвала Дурасьці»

У «Пахвале Дурасьці» (1509) выкрываліся і высьмейваліся бязглуздыя звычкі й заганы, бессэнсоўныя правілы, што панавалі сярод людзей. Эразм Ратэрдамскі быў перакананы, што чалавек павінен жыць пад знакам высокіх маральных ідэалаў, у гармоніі з розумам, прыродай і прыгажосьцю, але ў поглядах і ўчынках людзей ён бачыў дурасьць. Ейная прысутнасьць выяўляецца Эразмам у паўсядзённых жыцьцёвых справах, у норавах грамадзтва й у псэўдамудрасьці філязофскіх павучаньняў. Дурасьць, праслаўляючы сябе, імкнецца пераканаць, што ў гэтым сьвеце найбольшую карысьць прыносяць менавіта тыя справы, у якія не ўмешваюцца розум, здаровы сэнс, развага, чым дурней, тым лепш. «Пахвала Дурасьці» выяўляе сапраўдную каштоўнасьць і схільнасьць чалавечай асобы, дазваляючы убачыць у ёй уласныя слабасьці й недасканаласьць.

Беларускія пераклады

• Пахвала дурасці / Пер. з лац. У. Шатона. — Мн.: Колас, 2006. — 112 с. — (Галерэя чалавечай думкі).

Крыніцы

1. ^ Эразм Роттердамский // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
2. http://webdept.fiu.edu/~mirandas/bios1535.htm#Erasmus
3. ^ Houbraken A. Desiderius Erasmus // De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (нід.) — 1 — Amsterdam: Arnold Houbraken, 1718. — С. 17.
4. Biografisch Portaal — 2009.
5. BeWeB
6. Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and Reformation — Выдавецтва Таронцкага ўнівэрсытэту, 2003. — Т. 1.
7. Manfred Hoffmann, "Faith and Piety in Erasmus's Thought," Sixteenth Century Journal (1989) 20#2 pp 241-258

Вонкавыя спасылкі

• Эразм Ратэрдамскі // Чалавек і грамадства. Энцыкл. — Менск, 1998.
• Працы Эразма ў праекце Гутэнбэрг  (анг.)