Іаган Готліб Фіхтэ

Іаган Готліб Фіхтэ
ням.: Johann Gottlieb Fichte
Дата нараджэння 19 мая 1762(1762-05-19)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 27 студзеня 1814(1814-01-27)[3][4][…] (51 год) ці 29 студзеня 1814(1814-01-29)[5][6][…] (51 год)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Жонка Johanna Rahn[d][8][9]
Род дзейнасці філосаф, выкладчык універсітэта, пісьменнік
Навуковая сфера філасофія
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Імануіл Кант
Вядомыя вучні Фрыдрых Вільгельм Ёзэф фон Шэлінг і Johann Erich Berger[d]
Член у
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іаган Готліб Фіхтэ (ням.: Johann Gottlieb Fichte, 19 мая 1762, Бішофсверда — 27 студзеня 1814, Берлін) — нямецкі філосаф. Адзін з заснавальнікаў групы напрамкаў у філасофіі вядомай як суб'ектыўны ідэалізм, які развіўся з тэарэтычных і этычных работ Імануіла Канта. Фіхтэ часта ўспрымаецца як фігура, філасофскія ідэі якога паслужылі мостам паміж ідэямі Канта і германскага ідэаліста Георга Вільгельма Фрыдрыха Гегеля. У апошні час Фіхтэ атрымаў прызнанне дзякуючы яго арыгінальнай здольнасці пранікнення ў сутнасць прыроды самасвядомасці і самааналізу. Гэтак жа як у Дэкарта і ў Канта, праблема аб'ектыўнасці і свядомасці служыла матывам яго філасофскіх разважанняў. Фіхтэ таксама пісаў працы па палітычнай філасофіі і з-за гэтага ён ўспрымаецца некаторымі філосафамі як бацька Нямецкага нацыяналізму.

Сачыненні Фіхтэ

[правіць | правіць зыходнік]
  • «Versuch d. Kritik aller Offenbarung» (1792);
  • «Zurückforderung der Denkfreiheit von den Fürsten Europas, die sie bisher unterdrückten»; «Beiträge zur Berichtigung der Urtheile des Puhlicums über die französische Revolution» (1793);
  • «Ueber den Begriff der Wissenschaftslehre oder der sogenannten Philosophie» и «Grundlage der gesammten Wissenschaftslehre» (1794);
  • «Grundlage des Naturrechts nach Principien der Wissenschaftslehre» (1796);
  • «System der Sittenlehre nach Principien der Wissenschaltelehre» (1798; артыкул, якая дала повад да абвінавачвання Ф. у атэізме);
  • «Заклік да публікі» наконт абвінавачвання ў атэізме (1799);
  • «Die Bestimmung des Menschen»; «Der geschlossene Handelstaat» (1800);
  • «Darstellung der Wissenschaftslehre» (1801);
  • «Grundzüge des gegenwärt. Zeitalters»; «Anweisung zum seligen Leben»; «Ueber das Wesen des Gelehrten etc.» (1806);
  • «Reden an die deutsche Nation» (1808);
  • «Die Tatsachen des Bewusstseins» (1810).

Зноскі

  1. ↑ Kroner R. Johann Gottlieb Fichte // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ Johann Gottlieb Fichte // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Johann Gottlieb Fichte // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ Johann Gottlieb Fichte // Internet Philosophy Ontology project Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  6. ↑ Педагоги и психологи мира — 2012.
  7. ↑ а б Фихте Иоганн Готлиб // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  8. ↑ https://whoswho.de/bio/johann-gottlieb-fichte.html# Праверана 9 мая 2022.
  9. ↑ zeno.org — 2007. Праверана 9 мая 2022.
  10. ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Мноства сачыненняў пра Ф., якія выйшлі да стагоддзя яго нараджэння, пералічаны Рэйхлін-Мельдэгам у 42 т. «Zeitschr. f. Philosophie».
  • Асабліва каштоўныя:
  • Löwe, «Die Philosophie F.'s» (1862);
  • Adamson, «F.» (1881);
  • выдатнае сачыненне Leon «La Philosophie de F.» (з падрабязным храналагічным паказальнікам да біяграфіі Ф., 1902).
  • Цудоўны нарыс філасофіі Ф. у V томе «Gesch. d. neueren Phil.» Куно Фішэра.
  • У кнізе Ласона ахарактарызавана стаўленне Ф. да царквы і дзяржавы (1863).
  • Пра Ф. як палітыцы пісаў Цэлер («Vortr. und Abh.*», 1865),
  • пра яго філасофію рэлігіі — Цімер (1878)., «J. G. Fichte nach seinen Briefen» (1879).
  • Everette, «Fichte's Science of Knowledge» (1884);
  • Noack, «J. G. Fichte nach seinem Leben, Lehren und Wirken»;
  • I. B. Meier, «Fichte, Lassalle und der Socialismus» (1878);
  • Schmoller, статья в «Jahrbücher für Nationalö konomie und Statistik» (1855, 1—62).

Беларускія пераклады

[правіць | правіць зыходнік]
  • Пра паняцце навукавучэння або так званай філасофіі; Першыя ўводзіны ў навукавучэнне / Ёган Готліб Фіхтэ. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2023. — 119, [1] с. — (Галерэя чалавечай думкі).

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]