Акіра Ёсіна

Акіра Ёсіна
яп.: 吉野明
Дата нараджэння 30 студзеня 1948(1948-01-30)[1][2] (76 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці хімік, інжынер, вынаходнік, даследчык
Навуковая сфера хімія
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі (2005), доктар-інжынер[d] і доктар тэхнічных навук
Альма-матар
Прэміі
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Акіра Ёсіна (яп.: 吉野 彰; нар. 30 студзеня 1948(1948-01-30)[1][2], Суйта, Японія[3][4][…]) — японскі хімік, супрацоўнік карпарацыі Asahi Kasei і прафесар універсітэта Мейдзё ў Нагоі. Стварыў першую бяспечную, жыццяздольную літый-іонную батарэю[6], якая стала шырока выкарыстоўвацца ў мабільных тэлефонах і ноўтбуках. Ёсіна быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй па хіміі ў 2019 годзе разам з Стэнлі Уітынгемам і Джонам Гудэнафам.

Ранняе жыццё і адукацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Суйце, Японія, 30 студзеня 1948 года. Скончыў сярэднюю школу Кітана ў горадзе Осака ў 1966 годзе. Атрымаў ступень бакалаўра ў 1970 годзе і ступень магістра ў 1972 годзе, адначасова быў як інжынерам Кіёцкага ўніверсітэта, так і меў ступень доктара інжынерыі ўніверсітэта Осакі ў 2005 годзе[7].

У гады каледжа Ёсіна наведваў курс, які выкладаў Кэн’іці Фукуі, першы азіят, які стаў лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па хіміі[8].

Кар’ера

[правіць | правіць зыходнік]

Усю сваю неакадэмічную кар’еру правёў у карпарацыі Asahi Kasei[9]. Адразу пасля заканчэння магістратуры ў 1972 годзе пачаў працаваць у Asahi Kasei[10]. Пачаў працаваць у лабараторыі Кавасакі ў 1982 годзе, а ў 1992 годзе атрымаў званне менеджара па распрацоўцы прадуктаў для іонных батарэй[11]. У 1994 годзе ён стаў менеджарам тэхнічнага развіцця вытворцы LIB A&T Battery Corp.[11], сумеснай кампаніі Asahi Kasei і Toshiba. Asahi Kasei зрабіў яго стыпендыятам у 2003 годзе, а ў 2005 годзе — генеральным дырэктарам уласнай лабараторыі[11]. З 2017 года з’яўляецца прафесарам універсітэта Мейдзё, і яго статус у Asahi Kasei змяніўся на ганаровага стыпендыята[11].

Даследаванні

[правіць | правіць зыходнік]
Акіра Ёсіна

У 1981 годзе Ёсіна пачаў даследаванні акумулятарных батарэй з выкарыстаннем поліацэтылену[12]. Поліацэтылен — электраправодны палімер, адкрыты Хідэкі Сіракавай, які пазней (у 2000 годзе) будзе ўдастоены Нобелеўскай прэміі па хіміі за сваё адкрыццё[10].

У 1983 годзе Ёсіна выпусціў прататып акумулятарнай батарэі з выкарыстаннем аксіду літыя-кобальту (LiCoO2) (адкрыты ў 1979 годзе) у якасці катода і поліацэтылена ў якасці анода. Гэты прататып, у якім сам матэрыял анода не ўтрымлівае літыя, а іоны літыя мігруюць з LiCoO2 у анод падчас зарадкі, быў прамым папярэднікам сучаснай літый-іоннай батарэі (LIB)[11].

Поліацэтылен меў нізкую рэальную шчыльнасць, што азначала вялікую ёмістасць, патрэбны вялікі аб’ём батарэі, а таксама праблемы з нестабільнасцю, таму Ёсіна перайшоў на вугляродзісты матэрыял у якасці анода і ў 1985 годзе сканструяваў першы прататып LIB і атрымаў асноўны патэнт.[10][13]

Так з’явіўся цяперашні літый-іонны акумулятар[10].

LIB у гэтай канфігурацыі была камерцыялізавана Sony ў 1991 годзе і A&T Battery ў 1992[14]. Ёсіна апісаў праблемы і гісторыю працэсу вынаходніцтва ў кнізе ў 2014 годзе[15].

Ёсіна выявіў, што ў якасці аноднага матэрыялу падыходзіць вугляродзісты матэрыял з пэўнай крышталічнай структурай[16] і гэта анодны матэрыял, які выкарыстоўваўся ў камерцыйным LIB першага пакалення. Ёсіна распрацаваў зборшчык току з алюмініевай фальгі[17], які ўтварыў пласт пасівацыі для забеспячэння высокага напружання батарэі пры нізкіх коштах, а таксама распрацаваў функцыянальную мембрану-сепаратар[18] і выкарыстанне дадатковага тэмпературнага каэфіцыента (ДТК)[19] для дадатковай бяспекі[11].

Рулонная структура LIB была задумана Ёсіна для забеспячэння вялікай плошчы паверхні электродаў і забеспячэння высокага разраду току, нягледзячы на нізкую праводнасць арганічнага электраліта[11].

У 1986 годзе Ёсіна замовіў вытворчасць партыі прататыпаў LIB[11]. Зыходзячы з даных выпрабаванняў бяспекі з гэтых прататыпаў, Міністэрства транспарту Злучаных Штатаў выступіла з лістом, у якім гаворыцца, што батарэі адрозніваюцца ад металічнай літыевай батарэі[20].

Узнагароды

[правіць | правіць зыходнік]
  • Прэмія хімічных тэхналогій Японскага хімічнага таварыства (1998)[21]
  • Узнагарода Электрахімічнага таварыства (1999)[21]
  • Прэміі Іхімуры ў прамысловасці — прэмія за заслугі (2001)[21]
  • Пахвала Міністэрства адукацыі, культуры, спорту, навукі і тэхналогій у галіне навукі і тэхнікі — прэмія за навуку і тэхніку, катэгорыя развіцця (2003)[21]
  • Медаль з фіялетавай стужкай ад урада Японіі (2004)[21]
  • Прэмія Ямадзакі-Тэіты ад Фонду садзейнічання матэрыялазнаўству і тэхналогіям Японіі (2011)[22]
  • Прэмія C&C ад NEC C&C Foundation (2011)[23]
  • Медаль IEEE за экалагічныя тэхналогіі і тэхналогіі бяспекі (2012)[24]
  • Глабальная энергетычная прэмія (2013)[25]
  • Прэмія Чарльза Старка Дрэйпера (2014)[26]
  • Японская прэмія (2018)[27]
  • Еўрапейская прэмія вынаходніка (2019)[28]
  • Нобелеўская прэмія па хіміі (2019)[6]
  • Ордэн культуры (2019)[29]

Зноскі

  1. ↑ а б http://www.japanprize.jp/data/foundation/2018jpnews59_e.pdf
  2. ↑ а б Akira Yoshino // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б (unspecified title) — doi:10.1002/ANIE.201105006
  4. ↑ а б https://www.asahi-kasei.co.jp/asahi/jp/news/2013/pdf/ze140108.pdf
  5. ↑ а б https://hdl.handle.net/11094/46077
  6. ↑ а б "Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries - John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham and Akira Yoshino were recognized for research that has "laid the foundation of a wireless, fossil fuel-free society."". The New York Times.Specia, Megan (9 October 2019). «Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries — John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham and Akira Yoshino were recognized for research that has „laid the foundation of a wireless, fossil fuel-free society.“». The New York Times. Retrieved 9 October 2019.
  7. ↑ Profile of Akira Yoshino and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery
  8. ↑ 芦原千晶. ＜あの頃＞ リチウムイオン電池開発の研究者・吉野彰さん(недаступная спасылка). 中日新聞 (30 верасня 2018). Архівавана з першакрыніцы 9 кастрычніка 2019. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  9. ↑ Profile of Dr. Akira Yoshino.
  10. ↑ а б в г Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery.
  11. ↑ а б в г д е ё ж Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery.«Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery» (PDF). Asahi Kasei. Retrieved 10 October 2019.
  12. ↑ "A conversation with a lithium-ion battery pioneer".
  13. ↑ JP 2642206(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2020. Праверана 7 кастрычніка 2021., by USPTO PATENT FULL-TEXT AND IMAGE DATABASE
  14. ↑ Masaki Yoshio. Introduction: Development of Lithium-Ion Batteries. Springer (12 лістапада 2009).
  15. ↑ Yoshino (2014). Lithium-Ion Batteries: Advances and Applications, chapter 1. Elsevier. Праверана 9 October 2019.
  16. ↑ JP 2642206(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2020. Праверана 7 кастрычніка 2021.«JP 2642206» Архівавана 22 сакавіка 2020.., by USPTO PATENT FULL-TEXT AND IMAGE DATABASE
  17. ↑ Article of Tech-On(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2012. Праверана 7 кастрычніка 2021., JP 2128922, Yoshino; Akira, «Nonaqueous secondary Battery», Application date 28 May 1984, issued 2 May 1997, assigned to Asahi Kasei
  18. ↑ JP 2642206., Yoshino; Akira, «Battery», Application date 28 May 1989, issued 2 May 1997, assigned to Asahi Kasei
  19. ↑ JP 3035677., Yoshino; Akira, « Secondary battery equipped with safety element», Application date 13 September 1991, issued 25 February 2000, assigned to Asahi Kasei
  20. ↑ Lithium-ion secondary battery (Japanese) 2nd edition, chapter 2 «History of development of lithium-ion secondary battery», P27-33, Nikkan Kogyo Shimbun (1996)
  21. ↑ а б в г д Profile of Dr. Akira Yoshino.«Profile of Dr. Akira Yoshino» (PDF). Asahi Kasei. Retrieved 10 October 2019.
  22. ↑ MST 山崎貞一賞 - トップページ.
  23. ↑ NEC C&C Foundation.
  24. ↑ The reason for the award-winning of the IEEE Medal and prize winners, John B. Goodenough and Rachid Yazami were awarded jointly.
  25. ↑ Russia honors lithium-ion scientist(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 кастрычніка 2019. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  26. ↑ UT Austin's John B. Goodenough Wins Engineering's Highest Honor for Pioneering Lithium-Ion Battery(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 мая 2016. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  27. ↑ 10 Lessons On How To Innovate From This Year's Japan Prize Winners.
  28. ↑ Akira Yoshino (JP).
  29. ↑ 'Mario Bros.' creator Shigeru Miyamoto to be given one of Japan's highest honors.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]