Бітва за Адждабію

Бітва за Адждабію
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011)
Дата
Месца Адждабія, Лівія
Вынік
  • Першая фаза: сілы Кадафі захапілі большую частку горада[1];
  • Другая фаза: праціўнікі Кадафі цалкам занялі горад[2].
Праціўнікі
Прыхільнікі М. Кадафі Лівійскія паўстанцы
Камандуючыя
невядома невядома
Страты
41 забіты, 26 палонных, больш за 30 адзінак тэхнікі знішчана або захоплена 135 забітых, 175 зніклых без вестак, 250 параненых, 1 танк знішчаны
Агульныя страты
ад 25 да 30 мірных жыхароў загінулі

Бітва за Адждабію — адна з бітваў грамадзянскай вайны ў Лівіі. Горад Адждабія з’яўляецца стратэгічна важным пунктам, які стаіць на скрыжаванні шляхоў да Бенгазі і да порта Табрук паблізу ад мяжы з Егіптам[6]. Яна вялася паміж антыўрадавымі паўстанцамі і ваеннымі сіламі, лаяльнымі лівійскаму лідару Муамару Кадафі. Пасля другой бітвы за Брэгу, у якой войскі Кадафі захапілі горад, Адждабія засталася адзіным буйным горадам у руках паўстанцаў на шляху лаялістаў да паўстанцкай сталіцы Бенгазі. Бітва была паваротным момантам у канфлікце, калі вырашаўся лёс усяго паўстання супраць урада Кадафі[7]. У ходзе першага этапу бітвы войскі Кадафі захапілі стратэгічнае скрыжаванне дарог і большую частку горада. У цэнтры замацаваліся паўстанцы, але яны былі акружаны ўрадавымі сіламі і адрэзаны ад дапамогі звонку. 26 сакавіка 2011 года лівійскія паўстанцы, абапіраючыся на дапамогу паветраных налётаў сіл кааліцыі, захапілі кантроль над горадам, ачысціўшы яго ад сіл палкоўніка Муамара Кадафі[8] і прымусіўшы іх адступаць да Сірта.

Бітва

[правіць | правіць зыходнік]

Перадгісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Адждабія была месцам антыўрадавых выступленняў 16—17 лютага 2011 года, у якім да 10 чалавек, як паведамляецца, былі забіты ад агню ўрадавых сілаў бяспекі[9]. Пратэстоўцы хутка ўзялі пад кантроль горад і заявілі, што гэта будзе «Свабодны горад». Перад гэтым апазіцыянеры спалілі мясцовую штаб-кватэру ўрада[10].

Першы этап

[правіць | правіць зыходнік]

14 сакавіка воінскія часці лаялістаў падвергнулі артабстрэлу горад Адждабія. Паводле інфармацыі прадстаўнікоў паўстанцаў, чатыры артылерыйскія снарады ўпалі раніцай у заходніх ваколіцах, але ніхто не пацярпеў[11].

15 сакавіка ўрадавыя войскі падвергнулі Адждабію абстрэлам артылерыі. Па горадзе таксама наносіліся ўдары з паветра і з мора. 13 сакавіка паўстанцы заявілі, што яны будуць абараняць горад да смерці. Аднак, як толькі пачалося наступленне лаялістаў, усе паўстанцкія сілы, якія не былі мясцовымі (з Адждабіі), пачалі адступленне да Бенгазі, прычым некаторыя разам з грамадзянскім насельніцтвам. Пасля артылерыйскіх удараў, лаялісты пачалі штурм. Мяцежнікі чакалі прыхільнікаў Кадафі з захаду, а таму замацаваліся на заходніх ускраінах. Аднак частка ўрадавых вайскоўцаў абыйшла пазіцыі паўстанцаў і напала на горад з поўдня. Лаялісты хутка захапілі заходнія пазіцыі паўстанцаў і ўсталявалі кантроль над заходнім уездам. Акрамя таго, урадавыя салдаты занялі ўсходні выезд, не даючы больш праціўніку адступаць у бок Бенгазі. Горад быў акружаны і пераход Адждабіі ў рукі ўрада, адкрываў ім дарогу ў Бенгазі. Пасля таго, як акружэнне было завершана, урадавыя танкі ўвайшлі ў Адждабію. У цэнтры яны сутыкнуліся з рэшткамі паўстанцкіх сіл, завязаліся вулічныя баі. Два самалёта паўстанцаў з Бенгазі напалі на ўрадавыя караблі, якія абстрэльвалі горад з мора. Па даных незалежных навінавых крыніц, толькі адзін карабель быў падбіты, а паўстанцы сцвярджалі, што яны нанеслі ўдар па трох караблям, два з якіх знішчаны[12]. Праз некалькі гадзін большая частка горада знаходзілася пад кантролем урада, аднак, каб пазбегнуць раптоўнага нападу паўстанцаў ноччу, танкі адышлі на ўскраіны Адждабіі. Паўстанцы вырашылі, што яны перамаглі. Тым не менш, незадоўга да поўначы, па Адждабіі быў нанесены новы артылерыйскі ўдар урадавымі сіламі, якія былі вакол горада[13][14]. У той жа дзень лівійскага тэлебачанне паведаміла, што падраздзяленні лівійскай арміі занялі горад Адждабія[15].

16 сакавіка баі працягваліся, але ні адзін з бакоў не мог усталяваць поўны кантроль над горадам[16]. Салдаты ўрадавай арміі, якія вярталіся з фронту, казалі ў інтэрв’ю, што супраціў паўстанцаў быў жорсткім. На працягу дня падмацаванне апазіцыянераў з Бенгазі замацавалася за некалькі кіламетраў ад усходняга ўезду ў горад. Яны зрабілі невялікі калідор для сувязі Адждабіі з Бенгазі, але войскі Кадафі па-ранейшаму заставаліся на ўсходняй ускраіне. Акрамя таго, паўстанцы нават здолелі адбіць паўднёвы ўезд у горад, у той час як заходні ўезд быў па-ранейшаму пад кантролем урада[17]. Тры верталёты паўстанцаў напалі на сілы Кадафі на шашы на заходняй ускраіне[18]. У гэты час лівійскае тэлебачанне паведаміла, што Адждабія цалкам вычышчана ад паўстанцаў[19][20].

Адразу пасля поўначы 17 сакавіка ўрадавыя войскі атакавалі паўднёвыя ўезд у горад. Пасля трох гадзін бою яны адышлі. Для адлюстравання нападу былі задзейнічаны танкі, артылерыя і верталёты[21]. Пазней лаялісты адбілі калідор на ўсходнім баку горада, які зноў трапіў у акружэнне. У той час як баі ішлі ў Адждабіі, урадавыя войскі высадзілі дэсант з мора у невялікім нафтавым порце Зуветына, на поўнач па дарозе паміж Адждабіяй і Бенгазі. Горад хутка перайшоў у рукі лаялістаў[22]. Тым не менш, лідары паўстанцаў заявілі, што яны нанеслі ім шэраг адчувальных удараў[23]. На наступны дзень рэвалюцыянеры заявілі, што страцілі некаторых сваіх байцоў. Таксама шэраг грамадзянскіх асоб былі забіты, а 20 салдат урада захоплены ў палон[24].

Другі этап

[правіць | правіць зыходнік]

З пачаткам інтэрвенцыі НАТА 19 сакавіка пачаліся паветраныя ўдары па сілах забеспячэння арміі Кадафі і паліўных канвоях. Тым часам паўстанцы 20 сакавіка разгарнулі наступленне з Бенгазі ў бок Адждабіі[25]. Па шляху яны адваявалі горад Зуветына[26]. 21 сакавіка паўстанцкія сілы прарваліся ў горад, імкнучыся аблегчыць становішча акружаных саюзнікаў і выбіць урадавыя войскі. Аднак іх атака была адбіта арміяй Кадафі пры падтрымцы агню з танкаў і ўстановак залпавага агню. Паўстанцы адступілі і замацаваліся за 19 кіламетрах ад цэнтра горада[27][28]. У той вечар амерыканскія самалёты абстралялі некаторыя пазіцыі лаялістаў у Адждабіі[4].

На наступную раніцу паўстанцы разам з рэпарцёрам зафіксавалі слупы дыму над горадам, што падымаліся ад аб’ектаў лаялістаў, якія пацярпелі ад амерыканскіх паветраных удараў папярэдняй ноччу[29]. Рэвалюцыянеры сцвярджалі, што прынамсі тры танкі лаялістаў былі знішчаны на ўсходняй ускраіне горада паветранымі ўдарамі краін кааліцыі[30]. Рэпарцёры Аль-Джазіры знялі абломкі адной баявой машыны на кантрольна-прапускным пункце[29]. Карэспандэнт тэлеканала «Дождж» Архан Джэмаль, які знаходзіўся на той момант ва ўсходняй Лівіі, паведамляў аб баях пад Адждабіяй[31][32].

23 сакавіка сілы кааліцыі пачалі паветраныя ўдары па ўсходняй ускраіне[33]. Паведамлялася, што толькі ў цэнтры горада заставаліся паўстанцы, а прыгарады пад кантролем сіл урада[34]. Рэпарцёры з Independent правялі ў Адждабіі два дні па запрашэнні кадафістаў, але не ўбачылі доказаў буйнамаштабных разбурэнняў, пра якія казалі паўстанцы[35].

24 сакавіка сілы Кадафі па-ранейшаму ўтрымлівалі асноўныя ўсходнія і заходнія ўезды горада і вялікую частку Адждабіі, за выключэннем цэнтра, а таксама адганялі паўстанцкія войскі ад ускраін горада з дапамогай мінамётнага і артылерыйскага агню[36][37]. Пазней некаторым сілам паўстанцаў ўдалося трапіць у Адждабію, і сітуацыя ў горадзе станавілася ўсё больш нявызначанай, многія раёны пераходзілі з рук у рукі[37]. Ноччу брытанскія знішчальнікі пачалі паветраныя ўдары, атакаваўшы бранятанкавыя сілы Кадафі[5].

Станам на 25 сакавіка заходняя і цэнтральная часткі горада знаходзіліся пад кантролем лаялістаў, у той час як усходняя — паўстанцаў[38]. Раніцай ПНС перадаў паведамленне для сіл Кадафі ў горадзе праз лідараў мясцовых плямёнаў. Ён заклікаў прыхільнікаў Кадафі скласці зброю і здацца. Аднак урадавыя войскі адмовіліся ад прапановы аб капітуляцыі, і паўстанцы пачалі засяроджвацца на ўскраіне горада, рыхтуючыся да наступлення. У другой палове дня чатыры ўстаноўкі залпавага агню паўстанцаў, якія прыбылі на лінію фронту, пачалі страляць па пазіцыях кадафістаў. Урадавая артылерыя адказала на абстрэл[39]. Напярэдадні вечарам наступленне паўстанцаў была адменена пасля таго, як авангард паўстанцкіх атрадаў быў атакаваны танкавымі часцямі лаялістаў на ўскраіне[40].

На працягу ночы некалькі атрадаў паўстанцаў трапілі ў горад праз калідор, усталяваны напярэдадні вечарам[41]. У сваю чаргу брытанскія самалёты знішчылі сем танкаў лаялістаў у горадзе і яго ваколіцах[42]. Да гэтага часу горад быў падзелены паміж лаялістамі, якія знаходзіліся ў заходняй частцы горада, і паўстанцамі ва ўсходняй.

26 сакавіка паўстанцы ў Адждабіі паведамілі, што ўсталявалі кантроль над горадам. Гэта пацвердзілі журналісты Аль-Джазіры на месцы падзей[43]. Намеснік міністра замежных спраў Лівіі Халед Каім заявіў, што кадафісты пакінулі Адждабію ноччу з-за паветраных удараў кааліцыі. Ён абвінаваціў заходнія сілы непасрэдна ў дапамаганні паўстанцам[44]. Паўстанцы затым накіраваліся ў Брэгу і змаглі захапіць горад[45][46].

Аль-Джазіра таксама паведаміла, што лівійскі генерал арміі Білгасім аль-Ганга быў захоплены паўстанцамі ў палон у ноч на 25 красавіка[45].

Наступствы

[правіць | правіць зыходнік]

30 сакавіка самалёты міжнароднай кааліцыі нанеслі ўдар па калоне кадафістаў, якія надыходзілі ў напрамку горада Адждабія. Паўстанцы, убачыўшы наступствы авіяўдару, пачалі святкаваць і страляць у паветра. Раней на працягу дня 30 сакавіка яны ў паніцы адыходзілі, кінуўшы гарады Рас-Лануф і Брэга, якія перайшлі пад іх кантроль некалькімі днямі раней[47].

9 красавіка паведамлялася пра атаку арміі Кадафі на Адждабію. Аднак паўстанцы пазней паведамілі, што ім удалося адбіць напад лаялістаў на горад[48].

16 красавіка таксама паведамлялася пра сур’ёзныя пагаршэнні ўмоў надвор’я (вецер да 9 балаў, пясчаная бура), з прычыны чаго авіяцыя НАТА на працягу некалькіх дзён не магла ажыццяўляць баявыя аперацыі ва ўсходняй Лівіі. У горадзе, большая частка насельніцтва якога ўжо эвакуіравалася, пачалася паніка, аднак лаяльныя Кадафі войскі ў далейшым спробы адбіць Адждабію не рабілі[49].

Зноскі

  1. ↑ Libyan rebels sweep west through key oil centres, aided by international airstrikes - 1310News Архівавана 21 ліпеня 2011.
  2. ↑ "Libya rebels recapture Ajdabiya". BBC News. 26 March 2011.
  3. ↑ "Nato takes control of enforcing Libya no-fly zone". 25 March 2011. Праверана 26 March 2011.
  4. ↑ а б Coalition Watching Qaddafi Son’s Elite Unit, U.S. Commander Saysl(недаступная спасылка) (23 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 красавіка 2011.
  5. ↑ а б Military Operations | RAF Tornados attack Libyan armoured vehicles. UK Ministry of Defence (20 лютага 2007). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 25 March 2011.
  6. ↑ Войска Каддафи приблизились к стратегически важному городу Адждабия. РИА Новости (15 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2012.
  7. ↑ The Libyan Rebels' Next Battle, in Ajdabiya, Will Be Decisive (14 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 15 March 2011.
  8. ↑ Brown, Ben (26 March 2011). "Libya revolt: Rebels grab Ajdabiya from Gaddafi". BBC News. Праверана 27 March 2011.
  9. ↑ Black, Ian. «Libya’s day of rage met by bullets and loyalists». The Guardian, 17 February 2011
  10. ↑ Spencer, Richard; Ramdani, Nabila. «Middle East crisis: Libyan protests move closer to Tripoli». The Daily Telegraph, 20 February 2011.
  11. ↑ Новости. Новости@Mail.Ru. Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  12. ↑ Истребители повстанцев потопили корабли Каддафи. Obozrevatel.com (15 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2013.
  13. ↑ Shadid, Anthony (15 March 2011). "Libyan Forces Rout Rebels as West's Effort for No-Flight Zone Stalls". The New York Times. Праверана 15 March 2011.
  14. ↑ Libya Live Blog – 15 March(недаступная спасылка). Al Jazeera Blogs (14 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 18 сакавіка 2011. Праверана 25 March 2011.
  15. ↑ Войска Каддафи заняли город Адждабия и начинают наступление на Бенгази. Газета.ру (15 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  16. ↑ "Libya Live Blog – 16 March". Архівавана з арыгінала 17 жніўня 2011. Праверана 16 March 2011.
  17. ↑ Силы Каддафи заняли город Адждабия, но повстанцы еще сопротивляются. РИА Новости (15 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  18. ↑ الأخبار - الثوار يقصفون الكتائب بأجدابيا عربي Архівавана 23 ліпеня 2011.
  19. ↑ Силы Каддафи захватили город Адждабия. Корреспондент.net (16 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  20. ↑ Каддафи вернул себе контроль за Адждабией. Сегодня.ua (16 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  21. ↑ Libya: Rebel forces 'repel Ajdabiya attack'
  22. ↑ "Gadhafi forces bombing Benghazi: witnesses". CBC News. 17 March 2011.
  23. ↑ "Rebels deny Gaddafi troops on Benghazi outskirts". Reuters Africa. Reuters. 17 March 2011. Архівавана з арыгінала 20 сакавіка 2011. Праверана 4 студзеня 2019.
  24. ↑ "As it happened: Libya crisis". BBC News. 18 March 2011.
  25. ↑ McGreal, Chris (20 March 2011). "Coalition attacks wreak havoc on ground troops". The Guardian. London. Праверана 25 March 2011.
  26. ↑ Coalition extending no fly zone over Libya. 9news.com (21 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 25 March 2011.
  27. ↑ Bumiller, Elisabeth; Fahim, Kareem (22 March 2011). "U.S.-Led Assault Nears Goal in Libya". New York Times. Праверана 25 March 2011.
  28. ↑ Lamloum, Imed (21 March 2011). "Kadhafi strongholds bombed as Misrata said overrun". Sydney Morning Herald. Праверана 25 March 2011.
  29. ↑ а б Live Blog Libya – 22 March(недаступная спасылка). Al Jazeera Blogs (21 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2011. Праверана 25 March 2011.
  30. ↑ "Battle for Ajdabiya". CNN. Архівавана з арыгінала 26 сакавіка 2011. Праверана 24 March 2011.
  31. ↑ Джемаль, Орхан. Орхан Джемаль о том, что происходит в Ливии. Дождь (23 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  32. ↑ Бои в Адждабии. Дождь (24 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  33. ↑ Libya Live Blog – 23 March(недаступная спасылка). Al Jazeera Blogs. Архівавана з першакрыніцы 24 сакавіка 2011. Праверана 25 March 2011.
  34. ↑ Strikes force Gadhafi back; NATO ships patrol sea(недаступная спасылка). BostonHerald.com (23 сакавіка 2011). Праверана 25 March 2011.
  35. ↑ MacIntyre, Donald; Sengupta, Kim (24 March 2011). "Tanks return after fleeing but air force is 'destroyed'". The Independent. London. Праверана 25 March 2011.
  36. ↑ Война в Ливии продолжается. Дождь (24 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 22 лістапада 2012.
  37. ↑ а б Fight for Ajdabiya continues. Al Jazeera (25 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 25 March 2011.
  38. ↑ Situation critical in Ajdabiya says reporter. Euronews.net (25 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 25 March 2011.
  39. ↑ Libya rebels prepare for new Ajdabiyah offensive. Khaleejtimes.com (25 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 25 March 2011.
  40. ↑ Simpson, John (25 March 2011). "Libya's Gaddafi 'arming volunteers'". BBC News. Праверана 25 March 2011.
  41. ↑ Live Blog Libya – 25 March(недаступная спасылка). Al Jazeera Blogs. Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2011. Праверана 27 March 2011.
  42. ↑ Libyan rebels take Ajdabiya - Africa - Al Jazeera English
  43. ↑ Libyan rebels enter Ajdabiya town. Al Jazeera English (25 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 27 March 2011.
  44. ↑ Libya forces pull out from Ajdabiyah -official Архівавана 21 верасня 2012.
  45. ↑ а б Live Blog Libya – 26 March(недаступная спасылка). Al Jazeera Blogs (26 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 7 жніўня 2011. Праверана 27 March 2011.
  46. ↑ Video: Libyan Rebels Retake Brega And Ajdabiyah After Gaddafi Forces Flee Amid Coalition Airstrikes. Sky News. Архівавана з першакрыніцы 23 ліпеня 2012. Праверана 27 March 2011.
  47. ↑ Коалиция нанесла новый удар по наступающим войскам Каддафи. Lenta.ru (30 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2012.
  48. ↑ Libya conflict: Street battle rages for Ajdabiya
  49. ↑ Libyan rebels fear fresh attack on Ajdabiya