П’ер Саварн’ян дэ Браза

П’ер Саварн’ян дэ Браза
фр.: Pierre Savorgnan de Brazza
Імя пры нараджэнні італ.: Pietro Paolo Savorgnan di Brazzà
Род дзейнасці падарожнік-даследчык, пасяленец
Дата нараджэння 26 студзеня 1852(1852-01-26)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 14 верасня 1905(1905-09-14)[4][5][…] (53 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Ascanio di Brazzà[d]
Альма-матар
Узнагароды і прэміі
Аўтограф Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Граф П’етра-Паала Саварн’ян дзі Брацца (італ.: Pietro Paolo Savorgnan di Brazzà), на французскі манер П’ер Саварн’ян дэ Браза (фр.: Pierre Paul François Camille Savorgnan de Brazza) (26 студзеня 1852 — 14 верасня 1905) — італа-французскі падарожнік, пачынальнік французскага панавання па верхнім цячэнні Агавэ і на Конга; заснавальнік горада Бразавіль.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

П’етра-Паала Саварн’ян дзі Брацца нарадзіўся ў Рыме ў сям’і фрыўльскіх арыстакратаў (прозвішча Бразза паходзіць ад італьянскай назвы харвацкага вострава Брач). Вучыўся ў езуіцкай калегіі ў Парыжы, з 1868 па 1870 года наведваў Марскую школу ў Брэсце, у 1870 годзе паступіў у французскі флот. У 1875 годзе разам з урачом Ноель-Балэ даследаваў у гандлёва-палітычных адносінах верхняе цячэнне ракі Агавэ. Па заканчэнні гэтага прадпрыемства Браза адкрыў вярхоўі абодвух правых прытокаў Конга, Алімы і Ліконы.

У канцы снежня 1879 года Браза, па даручэнні французскага ўрада і на яго субсідыі, распачаў другое сваё падарожжа і заснаваў станцыю Франсвіль на рацэ Пасэ, недалёка ад упадзення яе ў Агавэ, а 3 верасня 1880 гады станцыю Бразавіль, на правым беразе Конга, прыняў вобласць караля Макока, паміж Лаўсонам і Стэнлі-Пулем, пад абарону Францыі, спусціўся ўніз па Конга і 7 лістапада 1880 года сустрэўся са Стэнлі ў Мдамбі-Мбонга.

Падчас трэцяга свайго падарожжа ў краіны, якія ляжаць па цячэнні Агавэ, і ў Французскае Конга, якое ён распачаў 18 снежня 1880 года са Сен-Марыі-дэ-Габон, ён заснаваў станцыю дэ л’Аліма на вярхоўях гэтай ракі і ў кастрычніку 1881 года з Франсвіля дабраўся да берага паблізу Ланданы.

У першыя месяцы 1882 года Браза вярнуўся ў Францыю і падахвочваў урад і парламент да больш энергічнай дзейнасці ў заходне-экватарыяльнай Афрыцы. У пачатку 1883 года французы, па патрабаванні Браза, занялі ў прыморскай вобласці Лаанга мясцовасць Лаанга і Понтэ-Негра, а 21 красавіка таго ж года Браза, прызначаны ўрадавым камісарам экватарыяльнай Францыі і атрымаўшы субсідыю ў 1 275 000 франкаў, высадзіўся на чале моцнай экспедыцыі у Лібрэвіле, у Габоне.

З Франсвіля ён арганізаваў новую калонію, заключыў трактаты з уладарамі вобласці Агавэ, да 1885 года заснаваў больш за 25 новых станцый на Агаве, Аліме, Куілам-Ніядзі і на ўзбярэжжы Лаанга, даследаваў «экватарыяльную Францыю» у геалагічным, біялагічным і антрапалагічным плане, у 1886 годзе атрымаў званне генеральнага камісара Французскага Конга. Незадоўга да смерці ездзіў у Конга для праверкі чутак пра жорсткае абыходжанне каланізатараў з тубыльцамі.

У 2006 годзе парэшткі графа дэ Браза былі перанесены з Алжыра ў спецыяльна пабудаваны для іх маўзалей у Бразавіле.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б Léonore database — ministère de la Culture.
  2. ↑ гісторыя чалавецтва
  3. ↑ Herodote.net — ISSN 2268-9354
  4. ↑ Pierre de Brazza // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. ↑ Brazza // Brockhaus Enzyklopädie
  6. ↑ Бразза Пьер Саворньян де // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  7. ↑ Pietro Paolo Savorgnan di Brazzà Праверана 3 кастрычніка 2021.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]