Райнхард Зелтэн

Райнхард Зелтэн
ням.: Reinhard Selten
Дата нараджэння 5 кастрычніка 1930(1930-10-05)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 23 жніўня 2016(2016-08-23)[3][4][…] (85 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Adolf Selten[d]
Род дзейнасці эканаміст, матэматык, эсперантыст, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера эканоміка, experimental economics[d][5], матэматыка[5], тэорыя гульняў[5] і эсперанта[5]
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Ewald Burger[d][7] і Wolfgang Franz[d][7]
Член у
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Райнгард Зельтэн (ням.: Reinhard Selten; 5 кастрычніка 1930, Брэслау, цяпер Уроцлаў — 23 жніўня 2016, Познань) — нямецкі эканаміст.

Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па эканоміцы (1994) «за фундаментальны аналіз раўнавагі ў тэорыі некааператыўных гульняў». Ён стаў першым немцам, які атрымаў гэту ўзнагароду.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Райнгард Зельтэн нарадзіўся ў Брэслау (тады правінцыя Ніжняя Сілезія), у змешанай сям’і: бацька (Адольф Зельтэн) быў яўрэем, маці (Кётэ Лютэр) — пратэстанткай. Бацька меў невялікі магазін, які займаўся галоўным чынам пракатам перыядычных выданняў, але ў 1933 годзе, з прыняццем нюрнбергскіх расавых законаў, ён быў вымушаны яго прадаць[13]. Бацька памёр у 1942 годзе пасля працяглай хваробы, і дзеці змаглі пазбегнуць дэпартацыі, якая пачалася неўзабаве. Як паўкроўка Райнгард Зельтэн не меў права на школьную адукацыю пасля 14 гадоў і пачаў працаваць рознарабочым. Пасля вызвалення Брэслау ён разам з маці, братамі і сястрой перабраўся спачатку ў Саксонію, потым у Аўстрыю, дзе працаваў на ферме. Толькі ў 1946 годзе ён атрымаў магчымасць працягнуць сярэднюю адукацыю і ўжо ў наступным годзе пасяліўся з сям’ёй у Мельзунгене, дзе ў 1951 годзе ва ўзросце 21 года скончыў мясцовую гімназію.

Вучыўся ў Франкфурцкім універсітэце. Прафесар Свабоднага ўніверсітэта ў Берліне, універсітэта ў Білефельдзе, Бонскай вышэйшай школы эканомікі (падраздзяленне Рэйнскага ўніверсітэта, Бон). Заснавальнік Бонскай лабараторыі эксперыментальнай эканомікі.

Зельтэн і эсперанта

[правіць | правіць зыходнік]

Р. Зельтэн неаднаразова выказваўся на высокім узроўні ў падтрымку міжнароднай мовы эсперанта[14]. У прыватнасці, у 2007 годзе, выступаючы ў Еўрапарламенце, ён заявіў: «Лёгкая ў вывучэнні планавая мова эсперанта дае нейтральнае рашэнне моўнай праблемы». Ён таксама пагадзіўся балатавацца ў 2009-м на выбарах у Еўрапарламент ад невялікай партыі EDE (Еўропа — Дэмакратыя — Эсперанта)[15].

Творы

[правіць | правіць зыходнік]
  • «Мадэль алігаполіі з інерцыяй попыту» (Ein Oligopolmodel mit Nachfrageträgheit, 1965)

Зноскі

  1. ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/533738/Reinhard-Selten
  2. ↑ а б Reinhard Selten — Nobel Foundation. Праверана 3 лютага 2021.
  3. ↑ а б http://www.faz.net/aktuell/wirtschaft/wirtschaftswissen/wirtschaftsnobelpreistraeger-reinhard-selten-gestorben-14415860.html
  4. ↑ Reinhard Selten // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 красавіка 2024.
  6. ↑ а б в г д е ё MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
  7. ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
  8. ↑ NNDB — 2002.
  9. ↑ www.ae-info.org
  10. ↑ http://vds-ev.de/verein/bekannte-mitglieder/
  11. ↑ https://racef.es/es/academicoscorrespondiente-extranjero/rselten
  12. ↑ https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam Праверана 6 красавіка 2023.
  13. ↑ Selten Biografy(недаступная спасылка)
  14. ↑ Нобелеўскі лаўрэат выступіў за эсперанта на «польскім Давосе»(недаступная спасылка)
  15. ↑ Зельтэн будзе балатавацца ад партыі эсперантыстаў

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]