Тымішаара

Горад Тымішаара Timişoara Герб Сцяг Краіна  Румынія Жудзец Тыміш Каардынаты 45°45′35″ пн. ш. 21°13′48″ у. д.^HGЯO Прымар Дамінік Фрыц^[d][1] Першая згадка 1175 Плошча 130,5 км² Вышыня цэнтра 89 м Насельніцтва 303 708[2] чалавек (2011) Шчыльнасць 2350 чал./км² Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код +40 256 Паштовыя індэксы 300001–300789 Аўтамабільны код TM Афіцыйны сайт primariatm.ro (рум.) Тымішаара на карце Румыніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тымішаа́ра (рум.: Timişoara [timiˈʃo̯ara], назва паходзіць ад венг.: Temesvar) — трэці па велічыні горад Румыніі, гістарычны цэнтр вобласці Банат, адміністрацыйны цэнтр жудзеца Тыміш на захадзе краіны. Насельніцтва — 303,7 тыс. жыхароў (2011). Плошча — 130,5 км².

Гісторыя

Першыя звесткі пра горад Тэмешвар гісторыкі знаходзяць у крыніцах XIII стагоддзя, калі ён быў спустошаны татарамі. У XIV стагоддзі гэта была невялікая крэпасць пасярод балот. Венгерскі кароль Карл Роберт, які наведаў гэтыя краі ў 1307 годзе, загадаў пабудаваць тут палац, а ў XV стагоддзі горад некаторы час служыў рэзідэнцыяй вялікага Хуньядзі. Тэмешвар быў першым горадам Венгерскага каралеўства, які атрымаў уласны герб (1365); на ім быў намаляваны цмок, які, верагодна, сімвалізаваў багамільскую ерась.

У 1552 годзе Тэмешвар быў узяты турэцкімі войскамі на чале з Ахмед-пашой. За 160 гадоў у якасці цэнтра Тэмешварскага эялета горад зведаў моцны мусульманскі ўплыў, тут будаваліся мячэці. Пасля таго, як Яўген Савойскі адваяваў яго ў турак у 1716 годзе, Габсбургі планамерна знішчылі сляды асманскага валадарства, перабудаваўшы цэнтр горада ў стылі барока.

Пры распадзе Аўстра-Венгрыі ў 1918 годзе Тымішаару спрабавалі далучыць сербы, але ўжо ў 1919 годзе горад атрымаў румынскую адміністрацыю. У канцы 1930-х тут быў збудаваны найбуйнейшы праваслаўны храм Румыніі — Тымішаарскі сабор. Падчас Другой сусветнай вайны горад падвяргаўся моцным бамбардзіроўкам саюзнікаў.

16 снежня 1989 года з народнага выступлення ў Тымішаары, выкліканага рашэннем улад аб высяленні пастара Ласла Цёкеша, пачалася рэвалюцыя, якая прывяла да звяржэння Нікалае Чаўшэску.

Адукацыя і культура

Тымішаарскі ўніверсітэт медыцыны і фармацыі імя Віктара Бабеша, Тымішаарскі політэхнічны ўніверсітэт, Тымішаарскі заходні ўніверсітэт, Тымішаарскі банацкі ўніверсітэт сельскагаспадарчых навук і ветэрынарнай медыцыны.

Транспарт

Грамадскі транспарт горада прадстаўлены 10 трамвайнымі, 8 тралейбуснымі і 20 аўтобуснымі лініямі. У горадзе размешчаны трэці па пасажыраабароце аэрапорт у краіне.

Горад з’яўляецца важным чыгуначным і транспартным цэнтрам і звязаны з усімі іншымі буйнымі гарадамі Румыніі.

Славутасці

• Тымішаарскі сабор
• Тымішаарская кафедра
• Палац Даўэрбах
• Барочны палац
• Палац Хуньядзі, у якім размешчаны Нацыянальны музей Баната
• Старая ратуша
• Чумны слуп

• 
  Чумны слуп
• 
  Плошча Перамогі з Тымішаарскім саборам
• 
  Старая частка горада

Гарады-пабрацімы

Тымішаара з’яўляецца горадам-пабрацімам наступных гарадоў:

Сасары, Італія Фаэнца, Італія Мюлуз, Францыя Канкун, Мексіка Карлсруэ, Германія Руэй-Мальмезон, Францыя Гера, Германія

Сегед, Венгрыя Трэвіза, Італія Нові-Сад, Сербія Палерма, Італія Шэньчжэнь, КНР Зрэнянін, Сербія Нотынгем, Вялікабрытанія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Іаланда Балаш, румынская лёгкаатлетка

Зноскі

1. https://www.digi24.ro/alegeri-locale-2020/video-victoria-lui-dominic-fritz-la-alegerile-locale-sarbatorita-in-strada-la-timisoara-1375252
2. Timis County at the 2011 census(нявызн.)(недаступная спасылка). INSSE (2 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2012. Праверана 15 ліпеня 2012.

Літаратура

• Petrovics I. The fading glory of o former royal seat: the case of medieval Temesvär // The Man of Many Devices, who Wandered Full Many Ways: Festschrift in Honour of János M. Bak. Central European University Press, 1999. P. 527—538.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тымішаара
• Гарадскі сайт (шматлікія даныя састарэлі) Архівавана 14 верасня 2017. (рум.)
• Карта горада
• Фатаграфіі горада
• Timisoara Tourism Архівавана 1 мая 2018. En