Хенамелес японскі

Хенамелес японскі
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Chaenomeles japonica (Thunb.) Lindl. ex Spach

Сінонімы
Pyrus japonicabasionym

Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  508021
NCBI  320146
EOL  230570
GRIN  t:10007
IPNI  77105966-1
TPL  tro-27803792

Хенамелес японскі[1], Айва́ японская (Chaenomeles japonica) — від раслін сямейства ружавых.

Апісанне

[правіць | правіць зыходнік]

Нізкарослыя кусты вышынёй 0,6—1 м, часам да 2 м. Айва японская нізкая (айва Маўлея) — напаўсцелістая форма. Лісце шырокаадваротнаяйцападобнае завостранае або тупое, шчыльнае цёмна-зялёнае бліскучае зверху, даўжынёй 3—5 см, з вельмі буйнымі прылісткамі. У маі расліны ўкрываюцца яркімі вогненна-чырвонымі кветкамі. Цвіценне працяглае — каля 30 дзён. Плады масай 20—30 г, розныя па форме (пераважае яблыкападобныя), выспяваюць у верасні—кастрычніку. У спелым стане іх афарбоўка вар’іруе ад аранжавай ці жоўтай да зялёнай. Апушэння не маюць. Насенныя камеры вялікія, маюць шмат бліскучага прадаўгаватага карычневага насення (да 50—80 шт.), падобнага на насенне яблыні і грушы. Плады дробныя, у іх невялікі слой мякаці (гэтыя адзнакі моцна зменьваюцца і магчыма вывядзенне шляхам селекцыі больш буйнаплодных форм з тоўстым слоем мякаці). Мякаць пладоў сакаўная, вельмі кіслая (да 5 % арганічных кіслот з перавагай лімоннай). Цукроў мала — ад 0,8 да 2 %, а пекцінавых рэчываў значна больш, чым у іншых пладах і ягадах.

Распаўсюджанне

[правіць | правіць зыходнік]

Радзіма — Усходняя Азія. Інтрадукавана ў Еўропе.

Сінаніміка

[правіць | правіць зыходнік]

Агратэхніка

[правіць | правіць зыходнік]

Добра расце і пладаносіць на дастаткова ўрадлівых і ўвільготненых сугліністых і супясчаных глебах са слабакіслай рэакцыяй асяроддзя. Айву японскую нізкую вырошчваюць на зацішных участках, здольных зімой назапашваць снег, які ў суровыя зімы ахоўвае ад вымярзання парасткі.

Схема пасадкі Зx0,5—1 м. У якасці саджанцаў выкарыстоўваюць 1—2-гадовыя сеянцы, выгадаваныя з насення, пасеянага восенню або вясной пасля 50—60-дзённай стратыфікацыі ў пяску пры тэмпературы 3—4 °C. Буйнаплодныя формы размнажаюць вегетатыўна — атожылкамі, каранёвымі парасткамі, зялёнымі чаранкамі. На 3—4-ы год яны пачынаюць плоданасіць. Лепшыя па якасці плады на галінах 3—4-гадовага ўзросту.

Міжрадкоўі ў пасадках айвы трымаюць пад чыстым папарам, а прыкуставыя палосы — у рыхлым і чыстым ад пустазелля стане. У першыя 2—3 гады пасля пасадкі міжрадкоўі можна займаць нізкарослай гароднінай.

Сфарміраваны куст павінен мець 10—15 рознаўзроставых галін: аднагадовых 3—5, двухгадовых 3—4, трохгадовых 3—4 і чатырох-пяцігадовых 2—3. Абрэзку кустоў праводзяць позняй восенню або ранняй вясной да пачатку набракання пупышак. Цалкам выразаюць галіны, якім больш за 5 гадоў, і якія адпладаносілі, замяняючы іх адпаведнай колькасцю моцных аднагадовых прыкаранёвых або коранеатожылкавых парасткаў. Адначасова выразаюць парасткі, што ляжаць на зямлі або растуць вертыкальна (яны звычайна падмярзаюць). Найбольш каштоўныя галіны і парасткі, якія на вышыні 10—40 см ад паверхні глебы прымаюць гарызантальнае становішча.

Захворванні

[правіць | правіць зыходнік]

3 хвароб асабліва небяспечная пладовая гніль, якая пашкоджвае плады айвы ў перыяд паспявання.

Выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]

Дэкаратыўная і харчовая расліна. 3 айвы японскай гатуюць жэле і пахучае варэнне. Паколькі ў пладах шмат лімоннай кіслаты, гатуюць айву сырую, цёртую з цукрам, выкарыстоўваюць у чай замест лімона.

Зноскі

  1. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 35. — 160 с. — 2 350 экз.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Энцыклапедыя сельскага гаспадара. — Мн.: БелЭн, 1993.