Ізраіль Майсеевіч Гельфанд

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Гельфанд.
Ізраіль Майсеевіч Гельфанд
руск.: Израиль Моисеевич Гельфанд
ідыш: ישׂראל געלפֿאַנד
укр.: Ізраїль Мойсейович Гельфанд
Дата нараджэння 20 жніўня (2 верасня) 1913[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 5 кастрычніка 2009(2009-10-05)[2][3][…] (96 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Дзеці Уладзімір Гельфанд[d] і Сяргей Гельфанд[d]
Род дзейнасці матэматык, біёлаг, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера матэматычны аналіз, функцыянальны аналіз[5], алгебра, тапалогія, тэорыя дыферэнцыяльных ураўненняў[d], тэорыя імавернасцей, лікавы аналіз, матэматыка[5], біялогія, педагогіка, тэорыя груп[5] і тэорыя прадстаўленняў[5]
Месца працы
Навуковая ступень доктар фізіка-матэматычных навук (1940)
Навуковае званне
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Андрэй Калмагораў
Вядомыя вучні Давід Каждан[d], Максім Канцэвіч, Яўген Дынкін[d], Ілья Пяцецкі-Шапіра, Георгій Адэльсон-Вольскі[d], Фелікс Бярэзін[d], Іосіф Бернштэйн[d], Аляксей Гвішыяні[d], Андрэй Зялевінскі[d], Аляксандр Кірылаў[d], Віктар Лідскі[d], Альберт Малчанаў[d], Уладзімір Рэтах[d], Эндрэ Семерэдзі, Якаў Хургін[d], Міхаіл Цэтлін[d], Георгій Шылаў[d], Эмануіл Шноль[d], Юлій Шрэйдэр[d] і Аляксандр Абрамаў[d]
Член у
Прэміі
Сталінская прэмія 2-й ступені Дзяржаўная прэмія Расійскай Федэрацыі Ленінская прэмія
Узнагароды
Сайт israelmgelfand.com
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ізраіль Майсеевіч Гельфанд (20 жніўня [2 верасня] 1913, Окны, Ціраспальскі павет, Херсонская губерня — 5 кастрычніка 2009, Нью-Брансуік, штат Нью-Джэрсі) — адзін з найбуйнейшых матэматыкаў XX стагоддзя, біёлаг, педагог і арганізатар матэматычнай адукацыі (да 1989 года — у Савецкім Саюзе, пасля 1989 года — у Злучаных Штатах).

Навуковая дзейнасць

[правіць | правіць зыходнік]

Аўтар больш за 800 навуковых артыкулаў і каля 30 манаграфій; заснавальнік буйной навуковай школы. Доктар фізіка-матэматычных навук (1940), прафесар Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя М. В. Ламаносава (МДУ) (1941—1990), Ратгерскага ўніверсітэта (1990—2009). Прэзідэнт Маскоўскага матэматычнага таварыства (ММА) у 1966—1970 гадах, правадзейны член Акадэміі навук СССР (1984; з 1991 — Расійскай акадэміі навук).

Асноўныя працы Гельфанда адносяцца да функцыянальнага аналізу, алгебры і тапалогіі. Адзін са стваральнікаў тэорыі нарміраваных кольцаў (банахавых алгебр), якая паслужыла адпраўным пунктам створанай ім (сумесна з М. А. Наймаркам) тэорыі кольцаў з інвалюцыяй і тэорыі бясконцамерных унітарных прадстаўленняў груп Лі, якая мае істотнае значэнне для тэарэтычнай фізікі. Нараўне з гэтым аўтар фундаментальных вынікаў у галіне тэорыі абагульненых функцый, займаўся дыферэнцыяльнымі ўраўненнямі, тэорыяй тапалагічных лінейных прастор, зваротнымі задачамі спектральнага аналізу, квантавай механікай, дынамічнымі сістэмамі, тэорыяй імавернасцей, набліжанымі і лікавымі метадамі і іншымі галінамі матэматыкі. Аўтар шматлікіх прац па нейрафізіялогіі валявых рухаў, клетачнай міграцыі ў тканкавых культурах, пратэёміцы (класіфікацыі троеснай структуры бялкоў) і алгарытмізацыі клінічнай працы ўрачоў.

Гельфанд вядомы таксама і тым, што здолеў стаць найбуйнейшым вучоным шляхам самаадукацыі, не маючы закончанай сярэдняй адукацыі і не прайшоўшы курс навучання ва ўніверсітэце.

Зноскі

  1. ↑ http://www.mi.ras.ru/index.php?c=inmemoriapage&id=8938&l=1
  2. ↑ http://www.chicagotribune.com/news/chi-obit-gelfand-11oct11,0,5748695.story
  3. ↑ MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
  4. ↑ Find a Grave — 1996.
  5. ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
  6. ↑ а б в г д е ё MacTutor History of Mathematics archive — 1994.