Аблога Хомса (2011—2014)

Аблога Хомса
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Сірыі
Сітуацыя ў горадзе ў маі 2014 года. Чорнай лініяй адзначана лінія фронту на 10 красавіка, сіняй — на 20 красавіка.
Сітуацыя ў горадзе ў маі 2014 года. Чорнай лініяй адзначана лінія фронту на 10 красавіка, сіняй — на 20 красавіка.
Дата 6 мая 2011 — 9 мая 2014
Месца Хомс, Сірыя
Вынік Перамога сірыйскай арміі[1][2]
Праціўнікі
Сірыя Урад Сірыі

Хезбала
ССНП[3]
 Іран[4]

Сірыя Свабодная армія Сірыі
Фронт аль-Нусра (2012—14)
Ісламскі фронт (2013—14)
ІДІЛ (2013—14)
Замежныя найміты[5][6]
Камандуючыя
Сірыя Фуад Хамудам

Сірыя Хасан Аіф
Сірыя Махамед Маруф
Сірыя Махер Асад

Сірыя Абдул Разак Тлас
Сілы бакоў
4-я бранятанкавая дывізія
  • 7 000 — 10 000 салдат, больш за 300 танкаў і САУ[7][8]
 невядома
Страты
Па заяве САА:
859 забітых,
больш за 1 000 параненых,
Па заяве ССА:
больш за 1 500 забітых 		2 200 забітых, больш за 6 000 палонных

Аблога Хомса — серыя ваенных аперацый, якія праводзіліся ўзброенымі сіламі Сірыі з мая 2011 па май 2014 года з мэтай разгрому ўзброеных фарміраванняў апазіцыі ў горадзе Хомс і аднаўлення кантролю над ім.

Хомс быў адным з першых гарадоў, дзе ўспыхнулі ўзброеныя сутыкненні грамадзянскай вайны ў Сірыі, у сувязі з чым сярод сірыйскай апазіцыі ён вядомы як «сталіца рэвалюцыі»[1][2].

Першае наступленне ўрадавых войскаў было арганізавана ў лютым 2012 года[9], а 12 красавіка заключана пагадненне аб спыненні агню.

Пазней баевікі вярнуліся ў Хомс, але 30 снежня ўрадавыя войскі зноў узялі горад пад свой кантроль[10], пры гэтым паўстанцы панеслі вялікія страты ў жывой сіле і тэхніцы[11].

У чэрвені 2013 года ўрадавыя войскі пачалі трэцяе наступленне на Хомс[12][13].

Да пачатку 2014 г. пад кантролем узброеных сіл знаходзілася вялікая частка Хомса, за выключэннем двух раёнаў. У маі пры пасярэдніцтве ААН было заключана пагадненне аб спыненні агню, у адпаведнасці з якім рэшткі паўстанцаў здалі зброю і пакінулі горад. У выніку Хомс цалкам перайшоў пад кантроль урада[1][2]. Трохгадовыя баі ў горадзе прывялі да значных разбурэнняў і ахвяр.

Ацэнка стратэгічнага значэння Хомса

[правіць | правіць зыходнік]

Горад Хомс з’яўляецца буйным прамысловым цэнтрам і транспартным вузлом, тут знаходзіцца нафтаперапрацоўчы завод і некалькі нафтасховішчаў, праз яго ідуць трубаправоды ад нафтавых радовішчаў усходу Сірыі да партоў Тартус і Баніяс і найбуйнейшых гарадоў краіны — Дамаска, Алепа і правінцыя Латакія. Кантроль над Хомсам дазваляў ускладніць становішча ў паліўна-энергетычным комплексе і эканоміцы Сірыі.

Размяшчэнне за 30 км ад мяжы з Ліванам і наяўнасць шашы давала магчымасць наладзіць забеспячэнне буйной групоўкі баевікоў, а таксама пачаць аперацыю па перакрыцці стратэгічнай дарогі Дамаск-Алепа, якая злучае паўднёвыя і паўночныя раёны краіны

Утрыманню Хомса (які адкрыта называлі «Сірыйскай Місуратай», «Сірыйскім Бенгазі», «цытадэллю супраціву») лідары антыўрадавай апазіцыі надавалі важнае палітычнае значэнне[14].

Існуе меркаванне, што Хомс павінен быў стаць апорным пунктам апазіцыі падчас генеральнага наступлення на сталічны Дамаск.

Баявыя дзеянні

[правіць | правіць зыходнік]

2012

[правіць | правіць зыходнік]

Першае наступленне САА

[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку лютага 2012 года горад і яго наваколле падвергнуліся артылерыйскім абстрэлам як апазіцыі, так і ўрадавай арміі.

У ноч з 28 на 29 лютага сірыйская армія правяла перагрупоўку і засяроджванне сіл. Пасля пачалася наступальная аперацыі. Вайсковыя падраздзяленні хутка змялі кантрольна-прапускныя пункты паўстанцкіх сіл у двух кварталах горада — Баб Амр і Хальдэна[15] і працягнулі свой рух далей. Салдаты, пры падтрымцы агню артылерыі, прасоўваліся ад будынка да будынка, абшукваючы ўсе памяшканні і падвалы[16]. У ходзе аперацыі вайскоўцамі быў знойдзены падземны тунэль даўжынёй паўтары мілі, які выкарыстоўваўся баевікамі для перакідання людзей і грузаў у акружаны горад[17].

У канцы дня паступілі паведамленні, што паўстанцаў атрымалася выбіць з Хомса у квартал Іншат і сельгасугоддзі на захад ад горада[18].

У выніку баявых дзеянняў інфраструктура горада атрымала сур’ёзныя пашкоджанні, у многіх раёнах горада спынілася падача электрычнасці і водазабеспячэння, выйшла са строю каналізацыя, у насельніцтва ўзніклі праблемы з прадуктамі харчавання.

1 сакавіка войскі атачылі пазіцыі паўстанцаў у раёне Баб-Амр і выбілі іх з горада.

Наступны тыдзень сірыйская армія займалася ліквідацыяй апошніх ачагоў супраціву мяцежнікаў. Па словах сірыйскіх паліцыянтаў, удзельнікаў баявых дзеянняў у Хомсе, супраць іх змагаліся «у асноўным рознага роду прафесіяналы з іншых краін: афганцы, лівійцы, туркі, саудзіты і іншыя»[19]. У наступныя дні ўрадавыя сілы займаліся размініраваннем (пры адступленні баевікі замініравалі многія будынкі). 5 сакавіка ў квартале Баб Амр былі знойдзены целы 115 жыхароў, забітых апазіцыянерамі[20].

Аднаўленне баёў

[правіць | правіць зыходнік]
Разбурэнні ў раёне Баб ад-Дрыб у Хомсе.

10 сакавіка ў Хомсе зноў ўспыхнулі баі[21]. 26 сакавіка баевікі распачалі спробу ўсталяваць кантроль над горадам. У цэнтральных кварталах Баб-Сба, Сафсафа, Уорша і Сук-эль-Хашыш пачаліся вулічныя баі, у якіх урадавыя войскі ўжылі танкі[22]. 27 сакавіка Хомс наведаў прэзідэнт Сірыі Башар Асад, дзе сустрэўся з вайскоўцамі сірыйскай арміі і насельніцтвам[23]. 12 красавіка ўступіла ў сілу пагадненне аб спыненні агню[24], але яно было неўзабаве парушана — 14 красавіка экстрэмісты абстралялі з гранатамётаў квартал Захра, тры ракеты разарваліся на плошчы. Па дадзеных медыцынскіх крыніц, загінуў 1 чалавек і 29 атрымалі раненні[25].

У красавіку, пасля таго, як падраздзяленні ўрадавай арміі і бранятэхніка былі выведзеныя з Хомса, абстаноўка ў горадзе ўскладнілася, актывізаваліся баевікі, мела месца эскалацыя гвалту[26]. 20 чэрвеня супрацоўнікам Міжнароднага камітэта Чырвонага Крыжа ўдалося дасягнуць пагаднення аб часовым спыненні агню ў горадзе, каб эвакуіраваць мірных жыхароў. Аднак баевікі перашкаджалі эвакуацыі насельніцтва[27].

Другое наступленне САА

[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку верасня часці ўрадавай арміі ўступілі ў баі ў горадзе Хомс, у раёне Бэб-Сба і Бэб-Туркман імі быў знішчаны буйны атрад баевікоў і некалькі джыпаў з кулямётамі. Адступіўшыя ісламісты напалі на хрысціянскую вёску Гасанія, дзе забілі 5 і захапілі ў закладнікі 17 мясцовых жыхароў[28]. Станам на 6 верасня, урадавыя войскі ўтрымлівалі 80% тэрыторыі горада Хомс[29].

У пачатку кастрычніка ўрадавыя сілы пачалі буйную ваенную аперацыю ў Хомсе і яго ваколіцах. ВПС САР нанеслі кропкавыя ўдары па штабу «Сірыйскай свабоднай арміі» ў Зіры, на ўскраіне горада, затым пачалася аперацыя па зачыстцы раёнаў, прылеглых да лівана-сірыйскай мяжы, каб перакрыць перакідку зброі і падмацаванняў. Былі знішчаны 65 баевікоў, у тым ліку камандзіры і некалькі афганцаў. Істотную дапамогу армейскім спецпадраздзяленням аказалі мясцовыя жыхары (яны паказалі ваенным падземныя камунікацыі, якія выкарыстоўваліся баевікамі для перамяшчэння паміж гарадскімі кварталамі)[5].

29 снежня спецпадраздзяленні ўрадавай арміі правялі паспяховую аперацыю па выдушванню мяцежнікаў з захопленых імі кварталаў у горадзе Хомс. Салдаты ўвайшлі ў раён Дэйр-Бальба, які баевікі ўтрымлівалі больш за год. У рэпартажы сірыйскага тэлебачання былі паказаны разбураныя падземныя тунэлі, хованкі і склады боепрыпасаў, якія дазвалялі апазіцыі на працягу доўгага часу супрацьстаяць часцям рэгулярнай арміі. Працягваючы наступленне, войскі пачалі падрыхтоўку да штурму апошняй апоры баевікоў у квартале Халід, на поўнач ад старадаўняй частцы Хомса[30]. У баях 29 снежня ў Хомсе былі знішчаны некалькі дзясяткаў замежных баевікоў[6]. 30 снежня армія Сірыі цалкам вызваліла горад. Тым не менш, актыўнасць баевікоў у раёне Хомса не спынілася[31].

2013

[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку студзення мяцежнікі пасбрабавалі прарвацца ў гарадскія кварталы, баі працягваліся ў некалькіх гарадскіх раёнах — Эль-Кэрліс і Эль-Кусейр. 21 студзеня ў раёне Халід горада Хомс спецпадраздзяленне ўрадавай арміі знішчыла групу з 70 баевікоў[32]. 6 лютага ля вайсковай установы былі ўзарваны два замініраваных аўтамабіля, у выніку не менш за 35 чалавек загінулі, 30 былі паранены[33]. 28 лютага ў раёне Вадзі аль-Дахаб выбухнуў яшчэ адзін замінаваны аўтамабіль, у выніку выбуху былі забітыя і параненыя[34]. 21 сакавіка ў раёне Вадзі аль-Жахаб выбухнуў яшчэ адзін замінаваны аўтамабіль, тэракт суправаджаўся ахвярамі[35]. У сакавіку ўрадавыя войскі аднавілі кантроль над цэнтральным раёнам Баб Амр, куды раней праніклі баевікі, якія захапілі некалькі гарадскіх кварталаў[36]. У пачатку красавіка ў ходзе аперацыі ў Хомсе сірыйскімі войскамі былі знішчаны некалькі тэрарыстаў, два камандзіры баевікоў, два тайніка са зброяй і боепрыпасамі, размініравалі аўтамашыну «Фольксваген» з 10 зарадамі выбухоўкі, прыпаркаваную ля школы «Um al-Banen». 29 чэрвеня сірыйская армія пачала інтэнсіўны абстрэл горада Хомс. Артылерыя і танкі абстрэльвалі раёны, якія знаходзіліся пад кантролем паўстанцаў. З паветра ўрадавыя войскі падтрымлівала авіяцыя[37]. Станам на 10 ліпеня 30% горада знаходзілася пад кантролем узброеных фарміраванняў апазіцыі[38].

2014

[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку мая 2014 года ўрад Сірыі і паўстанцы заключылі пагадненне аб спыненні агню ў горадзе Хомс і эвакуацыі мірных жыхароў і баевікоў[39]. Кожнаму апазіцыянеру было дазволена ўзяць з сабой аўтамат, заплечнік з асабістымі рэчамі, і па гранатомёту і кулямёту на кожны аўтобус. Першая група эвакуяваных прыбыла ў гарады Талбіса і Дар-аль-Кабір за 20 км на поўнач[40].

8 мая губернатар Хомса Таляль аль-Баразі заявіў, што вызваленне старадаўніх кварталаў Хомса завяршылася, але паўстанцы кантралююць прадмесця горада, а таксама адзін з умацаваных цэнтраў — Растан[41]. З Хомса былі вывезены 980 чалавек, большасць — члены ўзброеных груповак[42]. Такім чынам, колькасць эвакуіраваных за два дні склала каля 2 тыс. чалавек. Муніцыпальныя службы прыступілі да тэрміновых аднаўленчых работ і размініраванні[43] ў раёнах, якія знаходзіліся больш за два гады пад кантролем баевікоў. Аль-Баразі сказаў, што «поспех прымірыцельнай ініцыятывы ў Хомсе надасць імпульс працэсу нацыянальнага згоды па ўсёй Сірыі напярэдадні заплянаваных на 3 чэрвеня прэзідэнцкіх выбараў»[44].

9 мая сотні мірных жыхароў увайшлі ў раёны Хомса, каб паглядзець, што засталося ад іх дамоў[45]. У той жа час у горад уваходзяць урадавыя войскі[46].

Рэакцыя

[правіць | правіць зыходнік]

Прадстаўнікі МУС Сірыі выступілі з заявай, што баевікі распальваюць канфлікт і вінаваты ў «здзяйсненні цяжкіх злачынстваў супраць мірных грамадзян, забойствах, захопаў жылля, выкраданняў і рабаванняў». У заяве міністэрства тлумачыла, што «кампетэнтныя органы максімальна стрыманы і давалі тэрарыстам шэраг магчымасцяў, каб вярнуцца на шлях выпраўлення ... аднак яны адмовіліся пайсці на гэты крок і працягнулі тэрор з падачы іншых краін ... Усё гэта падштурхнула ўладаў умяшацца ў сітуацыю і аднавіць парадак і бяспеку ў Хомсе»[47].

Шэраг заходніх сродкаў масавай інфармацыі, а таксама прэс-службы ўрадаў Турцыі і Францыі назвалі аперацыю «разнёй»[48][49].

У адказ на абстрэл Хомса 4 сакавіка 2012 года дэманстранты здзейснілі напады на пасольствы Сірыі ў Афінах, Берліне, Каіры, Кувейце і Лондане[50]. Ліга арабскіх дзяржаў унесла на галасаванне ў Савет Бяспекі ААН рэзалюцыю па вырашэнні канфлікту ў Сірыі. Расія і Кітай наклалі вета на дакумент[51].

19 красавіка 2012 года, напярэдадні сустрэчы міністраў замежных спраў 14 дзяржаў Еўропы, Блізкага Усходу і ЗША, мэтай якой павінна была стаць выпрацоўка мер па ўзмацненні ціску і жорсткасці санкцый супраць урада Сірыі, прэзідэнт Францыі Нікаля Сарказі абвінаваціў прэзідэнта Сірыі Башара Асада ў спробе «сцёрці Хомс з твару зямлі», параўнаўшы аперацыю з спробамі лівійскага ўрада вызваліць Бенгазі[52].

Заўвагі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в Retreat from Homs - Assad conquers cradle of revolution
  2. ↑ а б в Армия Сирии взяла под контроль Старый город Хомса
  3. ↑ The SSNP ‘Hurricane’ in the Syrian Conflict: Syria and South Lebanon Are the Same Battlefield(недаступная спасылка). Al Akhbar English. Архівавана з першакрыніцы 27 верасня 2016. Праверана 25 October 2014.
  4. ↑ Iranian officers led Syrian regime militias in Homs: defected general Архівавана 25 кастрычніка 2014. //Al Arabiya, 13.08.2012
  5. ↑ а б Сирийские войска контролируют большую часть провинции Хомс, в центре Алеппо идут бои с мятежниками // ИТАР-ТАСС от 10 октября 2012
  6. ↑ а б Китай глубоко озабочен продолжающимся насильственным конфликтом в Сирии Архівавана 7 студзеня 2014. // информагентство «Синьхуа» от 31 декабря 2012
  7. ↑ Michael Weiss. The Fall of Homs. Foreign Policy (1 сакавіка 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2013. Праверана 2 March 2012.
  8. ↑ Многотысячная правительственная армия вошла в Хомс
  9. ↑ Правительственные войска Сирии штурмом взяли Хомс // 29 февраля 2012
  10. ↑ Войска Б.Асада в Сирии взяли под контроль город Хомс Архівавана 5 сакавіка 2016. // РБК, 30 декабря 2012 года
  11. ↑ Правительственные войска в Сирии восстановили контроль над Хомсом // Взгляд.ру, 30 декабря 2012 года
  12. ↑ Сирийские войска ведут зачистку старинных кварталов Хомса (Праверана 4 ліпеня 2013)
  13. ↑ Генсек ООН: Сирийские власти должны прекратить бомбардировки Хомса (Праверана 4 ліпеня 2013)
  14. ↑ Сирийские войска штурмуют оплоты мятежников в Хомсе, выборы президента Египта состоятся в мае // ИТАР-ТАСС от 1 марта 2012
  15. ↑ Войска Асада готовят захват города Хомс Архівавана 23 кастрычніка 2020. // MIGNEWS.COM
  16. ↑ Oliver Tree. Syria Forces Threaten to 'Clean' Rebel City; Assad Branded War Criminal. International Business Times (29 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2013. Праверана 20 April 2012.
  17. ↑ Syrian troops move to retake Homs district Baba Amr. The Telegraph (29 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2013. Праверана 20 April 2012.
  18. ↑ Сирийская армия полностью взяла под контроль квартал Баб Амр в Хомсе
  19. ↑ Владимир Снегирёв. Хомс в огне // «Российская газета» Федеральный выпуск № 5717 (44) от 1 марта 2013
  20. ↑ Сирия: хроника событий // «Зарубежное военное обозрение», № 4 (781), 2012. стр.101-102
  21. ↑ В сирийском Хомсе идут ожесточённые бои // «Вести. RU» от 10 марта 2012
  22. ↑ В центре сирийского Хомса идут бои // «Вести. RU» от 26 марта 2012
  23. ↑ Президент Аль-Асад посетил город Хомс(недаступная спасылка) // SANA от 27 марта 2012
  24. ↑ В Сирии вступает в силу прекращение огня, в Дамаске готовы принять миротворцев ООН // ИТАР-ТАСС от 12 апреля 2012
  25. ↑ Террористы совершили вооружённые вылазки в Алеппо и Хомсе, есть убитые и раненые // ИТАР-ТАСС от 14 апреля 2012
  26. ↑ Сирия: хроника событий // «Зарубежное военное обозрение», № 5 (782), 2012. стр.106-107
  27. ↑ Боевики препятствуют эвакуации мирных жителей из Хомса — сирийское правительство Архівавана 7 студзеня 2014. «Синьхуа» от 19 июня 2012
  28. ↑ Сирийские экстремисты убили пятерых жителей христианской деревни под Хомсом // ИТАР-ТАСС от 5 сентября 2012
  29. ↑ Сирия: хроника событий // «Зарубежное военное обозрение», № 10 (787), 2012. стр.99-103
  30. ↑ Сирийские войска уничтожили лагерь «Аль-Каиды» в провинции Дейр-эз-Зор // ИТАР-ТАСС от 29 декабря 2012
  31. ↑ Правительственные войска взяли город Хомс в Сирии // Аргументы и Факты, 30 декабря 2012 года
  32. ↑ Сирия: хроника событий // «Зарубежное военное обозрение», № 2 (791), 2013.
  33. ↑ 35 человек погибли в результате нападений на военное учреждение в центральной части Сирии Архівавана 7 студзеня 2014. // информагентство «Синьхуа» от 7 февраля 2013
  34. ↑ Взрыв прогремел в сирийском Хомсе, есть жертвы // РИА «Новости» от 28 февраля 2013
  35. ↑ В сирийском Хомсе взорван заминированный автомобиль, есть жертвы Архівавана 7 студзеня 2014. // «Синьхуа» от 22 марта 2013
  36. ↑ «Баланс» ЛАГа Архівавана 10 чэрвеня 2017. // «Красная звезда» от 27 марта 2013
  37. ↑ Armed Forces carry out special operations against Terrorists, seize weapons Архівавана 15 мая 2013. // «SANA» от 8 апреля 2013
  38. ↑ Съёмочная группа ВГТРК побывала в Хомсе за час до теракта (Праверана 13 ліпеня 2013)
  39. ↑ В Хомсе завершилась эвакуация повстанцев - BBC Russian - Лента новостей
  40. ↑ BBC Russian - Сирия: повстанцы эвакуируются из Старого города Хомса(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 12 мая 2014. Праверана 1 верасня 2019.
  41. ↑ Lenta.ru: Мир: Политика: Войска Башара Асада заняли город Хомс
  42. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Сирийский город Хомс покинули 980 человек
  43. ↑ Армия Сирии взяла под контроль Старый город Хомса - BBC Russian - В мире
  44. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Из старинных кварталов Хомса эвакуированы 700 человек
  45. ↑ Мирные жители вернулись в Старый город Хомса - BBC Russian - Лента новостей
  46. ↑ ИТАР-ТАСС: Международная панорама - Последние боевики сирийской оппозиции покинули Хомс
  47. ↑ Interior Ministry: Terrorist groups in Homs escalated aggressions against citizens(недаступная спасылка). Champress.net. Архівавана з першакрыніцы 10 лютага 2012. Праверана 2 March 2012.
  48. ↑ No:37, 4 February 2012, Press Release Regarding the Latest Attacks Perpetrated by the Syrian Administration Against the People of Homs(недаступная спасылка). Republic of Turkey, Ministry of Foreign Affairs (4 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2013. Праверана 5 February 2012.
  49. ↑ Neil MacFarquhar and Anthony Shadid (5 February 2012). "Russia and China Block U.N. Action on Crisis in Syria". New York Times.
  50. ↑ "Syria mourns "horrific massacre" in Homs". DAWN. Agence France-Presse. 4 February 2012. Праверана 5 February 2012.
  51. ↑ "Syria crisis: Russia, China veto UN resolution". Hindustan Times. Reuters. 4 February 2012. Архівавана з арыгінала 25 студзеня 2013. Праверана 5 February 2012.
  52. ↑ Саркози обвинил Асада в желании стереть город Хомс с лица земли Архівавана 13 верасня 2014. // Интерфакс-Азербайджан 19 апреля 2012 года

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]