Аляксандр Дзмітрыевіч Дулічэнка

Аляксандр Дзмітрыевіч Дулічэнка
А. Д. Дулічэнка (2005)
А. Д. Дулічэнка (2005)
Дата нараджэння 30 кастрычніка 1941(1941-10-30)[1] (83 гады)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці мовазнавец, эсперантыст, эсперантолаг, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера лінгвістыка
Месца працы
Навуковая ступень доктар філалагічных навук (1981)
Навуковае званне прафесар-эмерытус
Альма-матар Туркменскі дзяржаўны ўніверістэт імя М. Горкага[ru], філалагічны факультэт (1961—1966)
Навуковы кіраўнік Мікіта Ільіч Таўсты[ru]
Член у
Узнагароды
Ордэн Белай Зоркі 4-га класа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксандр Дзмітрыевіч Дулічэнка (эст.: Aleksandr Dulitšenko; нар. 30 кастрычніка 1941 года, пасёлак Высокі, Курганінскі раён, Краснадарскі край, РСФСР, СССР) — савецкі і эстонскі лінгвіст. Жыве і працуе ў Эстоніі. Спецыяліст у галіне тэарэтычнага[ru] і славянскага мовазнаўства, а таксама інтэрлінгвістыке і эсперанталогіі. Член Міжнароднага камітэта славістаў[ru], Нью-Ёркскай акадэміі навук[ru] і Міжнароднай акадэміі навук Сан-Марына[3][4].

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 30 кастрычніка 1941 года ў Краснадарскім краі. У 1966 годзе скончыў філалагічны факультэт Туркменскага дзяржаўнага універсітэта ім. М. Горкага[ru]. З 1966 па 1968 і з 1970 па 1976 гады працаваў настаўнікам сярэдняй школы вёскі Гара Векіл у Туркменістане, у 1968-1970 гг. — асістэнт кафедры агульнага і рускага мовазнаўства Самаркандскага ўніверсітэта[ru] ва Узбекістане[5].

Вучань акадэміка М. І. Таўстога[ru]; у 1974 годзе абараніў у Маскве кандыдацкую дысертацыю на тэму «Літаратурная русінская мова Югаславіі (нарыс фанетыкі і марфалогіі)», прысвечаную панонска-русінскай мове[6]. У 1980 годзе ў Мінску абараніў доктарскую дысертацыю на тэму «Славянскія літаратурныя мікрамовы. Пытанні фарміравання і развіцця», прысвечаную ўжо 12 славянскім літаратурным мікрамовам[3][5].

З 1976 года А. І. Дулічэнка жыве ў Тарту і працуе ў Тартускім ўніверсітэце (з 1976 па 1980 гг. — старшы выкладчык кафедры рускай мовы, з 1980 г. — дацэнт, з 1982 г. — прафесар кафедры)[5]. У 1992 годзе ва ўніверсітэце была заснавана кафедра славянскай філалогіі, загадчыкам якой стаў А . Д. Дулічэнка (першапачаткова меў званне ардынарнага прафесара, пазней — прафесара-эмэрытуса)[7][8].

Навуковая дзейнасць

[правіць | правіць зыходнік]

А. Д. Дулічэнка. вядомы як аўтарытэтны спецыяліст па славянскім літаратурным мікрамовам (у прыватнасці, па панонска-русінскай, карпатарусінскай і кашубскай); яму належыць і аўтарства тэрміна «славянскія мікрамовы», які замацаваўся ў лінгвістыцы з канца 1970-х гадоў. У прыватнасці, у выдавецтве Тартускага ўніверсітэта ім у 2003-2004 гг. быў апублікаваны двухтомнік «Славянскія літаратурныя мікрамовы. Узоры тэкстаў»[9][10], які стаў свайго роду энцыклапедыяй, у якой прадстаўлены 18 славянскіх мікрамоў[3].

У фундаментальным выданні «Пісьменства і літаратурныя мовы Карпацкай Русі. ХV — ХХ стст.» (2008)[11] А . Д. Дулічэнка зрабіў беспрэцэдэнтную спробу ў рамках аднаго кніжнага тома прадставіць ўзоры тэкстаў, якія ілюструюць практычна ўсю багатую і супярэчлівую гісторыю пісьменства гістарычнай Карпацкай Русі з самага пачатку яе існавання. Пры гэтым ён сабраў, сістэматызаваў і пракаментаваў вельмі значны аб'ём разнастайнага моўнага матэрыялу. Ва ўступным артыкуле кнігі аўтар абмяркоўвае прычыны адраджэння еўрапейскіх рэгіянальных літаратурных моў у другой палове ХХ — пачатку ХХІ стст., дае гістарычную перыядызацыю развіцця літаратурных варыянтаў карпатарусінскай мовы і аналізуе сучасны стан моўных працэсаў у рэгіёне[6].

Шмат  якія з прац А. Д. Дуличенко прысвечаны інтэрлінгвістыке. Тут ён займаўся гісторыяй інтэрлінгвістыкі, пытаннямі функцыянавання планавых моў, распрацоўкай гісторыі іх стварэння і навуковай сістэматыкі[3][12]. У сабранай ім бібліяграфіі па міжнародным дапаможным мовам, якая ўключыла практычна ўсе вядомыя праекты такіх моў, паказана каля 1000 розных лінгвапраектаў[13] (першы варыянт складзенага Дулічэнка храналагічнага індэкса лінгвапраектаў, апублікаваны ў 1988 годзе, уключаў звесткі аб 916 праектах[14].

А . Д. Дулічэнка быў рэдактарам выдаваўшыхся ў Тарту альманахаў па інтэрлінгвістыке — «Interlinguistica Tartuensis» (з 1982 па 1990 гг. выйшла 7 тамоў са справаздачамі, праходзіўшых у Тарту калоквіўмаў[15]; пасля значнага перапынку ў 2006 г. апублікаваны 8-ы том[16]) — і славістыке — «Slavica Tartuensia» (выходзіць з 1985 г.)[3].

У 2006 г. у гонар Дулічэнка і ў сувязі з 65-годдзем выпушчаны зборнік артыкулаў «Мікрамовы, мовы, інтэрмовы»[17]. На думку Хамфры Тонкіна[en], дадзены зборнік з'яўляецца важным укладам у даследаванні па інтэрлінгвістыке і эсперанталогіі[18].

Прызнанне

[правіць | правіць зыходнік]

Публікацыі

[правіць | правіць зыходнік]

Прафесар Дулічэнка — аўтар звыш 500 прац на больш чым 20 мовах, у тым ліку больш за паўтара дзясяткаў манаграфій і кніг на рускай, эстонскай, нямецкай, літоўскай мовах, і двух на панонска-русінскай микрамове.

Зноскі

  1. ↑ Estonian Research Portal Праверана 1 лютага 2019.
  2. ↑ https://adw-goe.de/mitglieder/personendetails/person/aleksandr-dmitrievic-dulizenko/
  3. ↑ а б в г д Профессору Тартуского университета Александру Дмитриевичу Дуличенко — 70 лет // Slavistica Vilnensis, 2011, 56 (2). 
  4. ↑ Выдающиеся интерлингвисты и их труды. // Сайт www.garshin.ru. Праверана 4 лютага 2015. (Раздел «Профессор Александр Дмитриевич Дуличенко»
  5. ↑ а б в Русины. Малая энциклопедия. // Сайт rdsa.tripod.com. Праверана 5 лютага 2015. Раздел «Дуличенко, Александр Дмитриевич»
  6. ↑ а б Капраль М.. Рецензия на книгу А. Д. Дуличенко «Письменность и литературные языки Карпатской Руси. ХV — ХХ вв.». // Сайт kapraly.wordpress.com. Праверана 5 лютага 2015.
  7. ↑ Никитин О. В.  Международная конференция «200 лет русско-славянской филологии в Тарту». 10—12 октября 2002 года // Русский язык за рубежом. — 2003. — № 1. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2015. — С. 123—128.
  8. ↑ Кафедра русской литературы Тартуского университета(недаступная спасылка). // Сайт Тартуского университета. Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2017. Праверана 4 лютага 2015.
  9. ↑ Дуличенко А. Д. Славянские литературные микроязыки. Образцы текстов. Т.I. — Тарту: Изд-во Тартуского ун=та, 2003. — 419 с. — ISBN 9985-56-914-8
  10. ↑ Дуличенко А. Д. Славянские литературные микроязыки. образцы текстов Т. II. — Тарту: Изд-во Тартуского универитета, 2004. — 398 с. — ISBN 9985-56-914-8
  11. ↑ Дуличенко А. Д. Письменность и литературные языки Карпатской руси XV—XX вв..—Ужгород: Изд-во В. Падяка, 2008.—904 с.—ISBN 978-966-387-020-5
  12. ↑ Кузнецов С. Н. Интерлингвистика // Лингвистический энциклопедический словарь. — М.: Сов. энциклопедия, 1990. — 685 с. — ISBN 5-85270-031-2.
  13. ↑ Бланке Д.  Проекты плановых языков и плановый язык // Проблемы международного вспомогательного языка. — М.: Наука, 1991. — 263 с. — ISBN 5-02-016810-6.
  14. ↑ Дуличенко А. Д. Проекты всеобщих и международных языков (хронологический индекс со II по XX век)// Учёные запіскі Тартуского гом. ун-та. Вып 791.—1988.—С. 126—682.—(Interlinguistica Tartuensis V).—С. 126—162.
  15. ↑ Blanke, Detlev. Interlinguistics and Esperanto studies: Paths to the scholarly literature // Language Problems and Language Planning, 2003, 28 (2).
  16. ↑ Novaj interlingvistikaj publikigaĵoj. Interlinguistica Tartuensis // Informilo por Interlingvistoj, 2006, 56 (1).
  17. ↑ Микроязыки, языки, интеръязыки: Сб. в честь ординар. проф. Александра Дмитриевича Дуличенко / Под ред. А. Кюннапа, В. Лефельдта, С. Н. Кузнецова. — Tartu: Tartu Ulikool, 2006. — 576 с. — ISBN 9949-11-444-6.
  18. ↑ Tonkin, Humphrey. Recent Studies in Esperanto and Interlinguistics // Language Problems and Language Planning, 2007, 31 (2).
  19. ↑ Европа ищет свой язык // Молодёжь Эстонии — 3 ноября 2006.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Микроязыки, языки, интеръязыки: Сб. в честь ординар. проф, Александра Дмитриевича Дуличенко / Под ред. А. Кюннапа, В. Лефельда, С. Н. Кузнецова. — Tartu: Tartu Ulikool, 2006. — 576 с. — ISBN 9949-11-444-6.
  • Професору Тартуского университета Александру Дмитриевичу Дуличенко — 70 лет // Slavistica Vilnensis, 2011, 56 (2). — P. 167—169.
  • Романчик Р. Э. Ординарный професор А. Д. Дуличенко. — Тарту: Изд-во Тартуского ун-та, 2006. — 285 с.
  • Smirnov, Savvati Kõne all slaavi pisikirjakeeled // Keel ja Kirjandus. — 1982. — № 7. — Lk. 384—387.
  • Tabula gratulatoria: in honorem professori Alexandro Dulichenko. — Tartu: Tartu Ülinkool, 2006. — 33 p.
  • Tonkin, Humphrey. Recent Studies in Esperanto and Interlinguistics // Language Problems and Language Planning, 2007, 31 (2). — P. 169—195.