Андрэ Жыд

Андрэ Поль Гіём Жыд
фр.: André Gide
Андрэ Жыд у 1920
Андрэ Жыд у 1920
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні фр.: André Paul Guillaume Gide
Дата нараджэння 22 лістапада 1869(1869-11-22)[1][2][…]
Месца нараджэння Парыж, Францыя
Дата смерці 19 лютага 1951(1951-02-19)[1][2][…] (81 год)
Месца смерці Парыж, Францыя
Пахаванне
Грамадзянства
Бацька Paul Gide[d]
Маці Juliette Gide[d]
Жонка Madeleine Gide[d]
Дзеці Catherine Gide[d]
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці навэліст, эсэіст
Жанр проза і theatre[d]
Мова твораў французская
Грамадская дзейнасць
Член у
Прэміі Нобелеўская прэмія па літаратуры (1947)
Узнагароды
Подпіс Выява аўтографа
Творы на сайце Lib.ru
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Андрэ́ Поль Гіём Жыд (фр.: André Pol Gijom Gide 22 лістапада 1869, Парыж — 19 лютага 1951, Парыж) — выдатны французскі раманіст, эсэіст, прадстаўнік мадэрнізму, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1947). Быў таксама заснавальнікам літаратурнага часопіса Nouvelle Revue Française і адным з заснавальнікаў знакамітага парыжскага выдавецтва Éditions Gallimard.

Біяграфія і ранняя творчасць

[правіць | правіць зыходнік]

Прыцягнуў увагу крытыкі складаннем у рытмічнай прозе «Зямныя стравы» (фр.: Nourritures terrestres, 1897), у якім прапаведавалася рамантычная ідэя «качэўніцтва»[4]. Па мастацкай мове Жыд блізкі сімвалістам. Жыд быў доўгі час «адшчапенцам» у сучаснай яму французскай культуры: ён быў адным з вельмі нешматлікіх перакананых прапаведнікаў пратэстанцызма ў Францыі і разам з тым адным з першых буйных французскіх пісьменнікаў, у творчасці якіх значную ролю гуляў матыў гомасексуальнасці, што выклікала грамадскі скандал у 1924. Творчасць Жыда аказала вялікі ўплыў на французскіх экзістанцыялістаў, найперш Альбера Камю і Жана-Поля Сартра.

Фелікс Валатон. Партрэт Андрэ Жыда ў Кнізе масак Рэмі дэ Гурмона, 1898

У канцы 1920-х, пасля неаднаразовых паездак у Афрыку, пісьменнік выступіў з асуджэннем каланіялізму.

Андрэ Жыд і СССР

[правіць | правіць зыходнік]

У сярэдзіне 1930-х гадоў, калі Еўропу паглынаў фашызм, А. Жыд захапіўся сацыялістычнай ідэяй, неаднаразова выступаў у падтрымку СССР і наведваў Саюз. Падчас апошняга прыезду (неўзабаве пасля смерці Максіма Горкага ў 1936 годзе) Жыд расчараваўся ў савецкім ладзе. У канцы 1936 выйшла яго яркая кніга «Вяртанне з СССР» (фр.: Retour de l’URSS), дзе крытыкуецца адсутнасць свабоды думкі ў СССР, цвёрды кантроль за літаратурай і грамадскім жыццём, некаторыя палахлівыя рысы новага савецкага чалавека; нараўне з гэтым у ёй нямала цёплых слоў у адрас простых савецкіх людзей, захапленні самаадданасцю будоўляў і іншае. Змест кнігі Жыд старанна хаваў да самага вынахаду ў свет, і яна выклікала эфект бомбы (найбольш блізкім прэцэдэнтам было расчараванне левага румынскага пісьменніка Панаіта Істраці, які выступіў з крытыкай савецкай бюракратыі ў 1929). Імя пісьменніка (пасля афіцыйнага разбору кнігі ў «Праўдзе») трапіла ў СССР пад забарону, асудзіла кнігу і частка левай інтэлігенцыі на Захадзе, якая безумоўна падтрымлівала Сталіна (у тым ліку, Рамэн Ралан і Ліён Фейхтвангер).

Пасля акупацыі Францыі нацыстамі Жыд пераехаў у Туніс (1942).

Найбольш значныя творы

[правіць | правіць зыходнік]
  • Імараліст, 1902
  • Сутарэнні Ватыкана, 1914
  • Пастаральная сімфонія, 1919
  • Фальшываманетчыкі, 1925
  • Тэзэй, 1946

Жыд славуты таксама сваім «Дыярыўшам», які ён складаў ад 1889 г.

Прызнанне

[правіць | правіць зыходнік]

У 1947 Шведская акадэмія прысудзіла Жыду Нобелеўскую прэмію па літаратуры «за глыбокія і мастацка значныя творы, у якіх чалавечыя праблемы прадстаўленыя з бясстрашнай любоўю да ісціны і глыбокай псіхалагічнай праніклівасцю».

Зноскі

  1. ↑ а б Andre Gide // Internet Broadway Database — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б André Gide // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ https://www.landrucimetieres.fr/spip/spip.php?article293 Праверана 18 жніўня 2020.
  4. ↑ Эпіграф з гэтай кнігі ўзяў да свайго першага зборніка «Шлях канквістадораў» (1905) Мікалай Гумілёў; у той час Жыд быў практычна невядомы ў Расіі

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]