Антоніа Сальеры

Антоніа Сальеры
Antonio Salieri
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння 18 жніўня 1750(1750-08-18)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 7 мая 1825(1825-05-07)[1][2][…] (74 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Краіна
Жонка Therese Helferstorfer[d]
Месца працы
Музычная дзейнасць
Педагог Francesco Salieri[d], Giuseppe Simoni[d], Florian Leopold Gassmann[d], Giovanni Battista Pescetti[d] і Джузэпэ Тарціні
Прафесіі кампазітар, дырыжор, музыказнавец, музычны педагог
Інструменты арган
Выхаванцы Ферэнц Ліст[8], Anton Reicha[d], Людвіг ван Бетховен[8], Therese Rosenbaum[d], Франц Шуберт[8][9], Simon Sechter[d], Карл Чэрні, Іаган Непамук Гумель і Франц Ксавер Вольфганг Моцарт[10]
Грамадская дзейнасць
Член у
Узнагароды
кавалер ордэна Ганаровага Легіёна
Аўтограф Аўтограф
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Антоніа Сальеры або Антоніо Сальеры[11] (італ.: Antonio Salieri, 18 жніўня 1750, Леньяга, Венецыянская рэспубліка — 7 мая 1825, Вена) — італьянскі кампазітар, дырыжор і педагог. З 16 гадоў жыў і працаваў у Вене.

Пачатак творчасці

[правіць | правіць зыходнік]

Паходзіў з багатай сям’і гандляроў, навучаўся дома гульні на скрыпцы і арфе. Затым вывучаў кампазіцыю ў Падуі і Венецыі. Па запрашэнні Фларыяна Леапольда Гасмана ў 1766 прыехаў у Вену і дзякуючы ўрокам Гасмана, увёў яго ў музычнае кола і ён пазнаёміў Сальеры з лібрэтыстам П’етра Метастазіо, кампазітарам Глюкам і іншымі, быў прыняты на імператарскую службу, ў 1774 г. пасля смерці Гасмана атрымаў пасады прыдворнага кампазітара і капельмайстра італьянскай оперы ў Вене, а ў 1788 г. быў прызначаны прыдворным капельмайстрам. Гэты вышэйшы пост у музычнай Вене Сальеры займаў пры трох імператарах — да 1824. З 1813 года ён уваходзіў у камітэт па арганізацыі Венскай кансерваторыі і ўзначаліў яе ў 1817 годзе (першы час называлася пеўчай школай).

Музычная спадчына

[правіць | правіць зыходнік]

Сальеры напісаў больш за 40 опер, з якіх да сённяшняга дня карыстаюцца вядомасцю «Данаіды» (фр. Les Danaïdes; 1784), «Тарар» (фр. Tarare; 1787, лібрэта Бамаршэ) і «Фальстаф» (фр. Falstaff; 1799). Спецыяльна для адкрыцця тэатра «Ла Скала» ім была напісана опера «Прызнаная Еўропа» (італ. L’Europa riconosciuta; 1786), на прэм’еры якой спявала Франчэска Лебрэн, опера ідзе па сённяшні дзень на гэтай сцэне. Раннія оперы Сальеры вытрыманы ў класічнай італьянскай традыцыі, аднак з 1780-х гадоў Сальеры эвалюцыянуе ў бок Глюка, дзякуючы чаму яго оперы карыстаюцца вялікім поспехам у заваяваным Глюкам Парыжы. Сальеры таксама належыць шмат аркестравай, камернай, духоўнай музыкі, у тым ліку «Рэквіем», напісаны ў 1804 годзе, але ўпершыню выкананы на яго пахаванні.

Педагагічная дзейнасць

[правіць | правіць зыходнік]

Сальеры быў выбітным музычным педагогам. Яго вучнямі былі Бетховен, Шуберт, Ліст, Чэрні, Меербер, Гумель, Франц Ксавер Вольфганг Моцарт і іншыя вядомыя кампазітары пачатку XIX стагоддзя. Па сведчанні сучаснікаў, адносіны Сальеры са сваімі вучнямі былі вельмі цёплымі і эмацыйнымі (лічыцца, што ад’езд Ліста з Вены стаў падставай для няўдалай спробы самагубства Сальеры у 1824 годзе).

Моцарт і Сальеры

[правіць | правіць зыходнік]
Вольфганг Амадэй Моцарт.

Даўняя легенда злучае імя Сальеры з імем Моцарта, называючы Сальеры яго меркаваным забойцам; імя Сальеры шмат у чым стала намінальным для пазначэння зайздрасці неталенавітага чалавека да таленавітага. Гэтая рэпутацыя Сальеры ў значнай ступені заснавана на яго выяве ў мастацкіх творах: драме Пушкіна «Моцарт і Сальеры» (1831), пастаўленай па ёй оперы Рымскага-Корсакава (1898), п’есы Пітэра Шэфера «Амадэй» (1979) і заснаванаму на ёй аднайменнага фільму Мілаша Формана (1984).

Узаемаадносіны Моцарта і Сальеры былі няроўнымі, і вядома некалькі рэзкіх выказванняў аб Сальеры, якія належаць самому Моцарту і яго бацьку. Аднак выказванні гэтыя, у большасці, адносяцца да пачатку 1780-х гг. і не адрозніваюцца ад звычайных водгукаў тэмпераментнага Моцарта аб музыках-канкурэнтах. У той жа час у апошнім лісце Моцарта жонцы (14 кастрычніка 1791) Моцарт надае вялікую ўвагу наведвання Сальеры прадстаўлення Моцарта «Чароўнай флейты», апісваючы захопленую рэакцыю Сальеры як нешта вельмі важнае для сябе. Вядома, што ў другой палове 1780-х гг. Сальеры дырыжыраваў некалькімі творамі Моцарта, а пасля свайго прызначэння капельмайстрам прыдворнай оперы ў 1788 г. перш за ўсё вярнуў у рэпертуар оперу Моцарта «Вяселе Фігаро». Існавала нават музычнае сачыненне, напісанае Моцартам і Сальеры сумесна: кантата для голасу і фартэпіяна «На акрыянне Афеліі» (1785) з нагоды вяртання на сцэну спявачкі Ганны Старачэ. У цэлым няма падстаў меркаваць, што паміж Моцартам і Сальеры калі-небудзь існавала асаблівая варожасць.

Зноскі

  1. ↑ а б Blanchetti F. Antonio SALIERI // Dizionario Biografico degli Italiani — 2017. — Vol. 89. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б Antonio Salieri // Brockhaus Enzyklopädie
  3. ↑ Сальери Антонио // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 26 лютага 2017.
  4. ↑ Léonore database — ministère de la Culture. — P. 1.
  5. ↑ а б Flögel K. F., Ebeling F. W. Floegels Geschichte des Grotesk-Komischen: bearbeitet, erweitert und bis auf die neueste Zeit fortgeführt von Friedrich W. Ebeling — 5 — L: 1887. — S. 357. — 478, 14 с.
  6. ↑ Сальери Антонио // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  7. ↑ Archivio Storico Ricordi — 1808. Праверана 3 снежня 2020.
  8. ↑ а б в Н. С. Салиери, Антонио // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1900. — Т. XXVIIIа. — С. 131.
  9. ↑ Г. Риман Сальери // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 1160–1161.
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20180220134004/http://www.mozarteum.at/en/museums/mozarts-residence/exchibition-franz-xaver-wolfgang-mozart.html Праверана 20 лютага 2018.
  11. ↑ Напісанне імя і прозвішча Антоніо Сальеры ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.14., Мн., 2002, С.119.