Ганна Балейн

Ганна Балейн
Ганна Балейн
	Anne Boleyn
	; Партрэт працы невядомага мастака, каля 1533—1536 гг.
Каралева-кансорт Англіі
	25 студзеня 1533 — 17 мая 1536
Каранацыя	1 чэрвеня 1533
Папярэднік	Кацярына Арагонская
Пераемнік	Джэйн Сеймур
Нараджэнне	каля 1507; Бліклінг-хол[d], Blickling[d], Broadland[d], Норфалк, Англія;
Смерць	19 мая 1536; Таўэр, Лондан
Месца пахавання	Капліца Св. Пятра, Таўэр, Лондан
Род	Boleyn family[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Anne Boleyn
Бацька	Томас Балейн, 1-ы граф Уілтшыр
Маці	лэдзі Элізабет Говард
Муж	Генрых VIII, кароль Англіі
Дзеці	Елізавета I, каралева Англіі
Веравызнанне	англіканства
Аўтограф
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ганна Балейн (англ.: Anne Boleyn, ужывалася таксама напісанне Bullen; каля 1507 — 19 мая 1536, Лондан) — другая жонка (з 25 студзеня 1533 года да пакарання) караля Англіі Генрыха VIII. Маці Елізаветы I.

Раннія гады

Гісторыкі дагэтуль спрачаюцца аб дакладнай даце нараджэння Ганны Балейн. Розныя крыніцы паказваюць гады — ад 1501 да 1507. Бацькам Ганны быў Томас Балейн, сын багатага, але не шляхетнага Уільяма Балейна і ірландскай арыстакраткі Маргарэт Батлер, які здолеў зрабіць нядрэнную кар’еру пры двары. Яе маці, лэдзі Элізабет Говард, дачка Томаса Говарда, 2-га герцага Норфалка, паходзіла са старадаўняга роду.

Ганна Балейн атрымала выдатную хатнюю адукацыю, але гэтага для яе амбіцыйнага бацькі было недастаткова — яго асноўнай ідэяй была прыдворная кар’ера дачкі і яе выгадны шлюб.

Адукацыю бацькі вырашылі працягнуць у Парыжы. У 1514 годзе маленькую Ганну (і яе сястру Марыю) адправілі ў Францыю ў складзе світы прынцэсы Марыі Цюдар, сястры караля: Марыя павінна была выйсці замуж за караля Людовіка XII. Пры куртуазным французскім двары Ганна не толькі спасцігала навукі і мастацтва, але і ўдасканальвалася ў тонкасцях велікасвецкага флірту.

Нягледзячы на тое, што састарэлы кароль Людовік XII неўзабаве памёр, а Марыя Цюдар вярнулася ў Англію, Ганна Балейн яшчэ некалькі гадоў жыла ў Францыі — пры двары караля Францыска I.

У 1520 годзе пасля няўдалых перамоў Генрыха VIII з Францыскам I адносіны дзвюх краін сапсаваліся канчаткова, і Ганна вярнулася дадому (праўда, непасрэднай падставай для вяртання дзяўчыны з Парыжа паслужыла жаданне бацькі выдаць яе замуж за лорда Батлера).

Прыехаўшы з Францыі, Ганна адразу ж набыла вялікую папулярнасць пры англійскім двары. Па сведчаннях гісторыкаў, Ганна не была занадта прыгожай, але была вытанчана і дорага апранутая, нядрэнна навучаная танцам і мела добры розум.

Шлюб з лордам Батлерам так і не адбыўся. Розныя крыніцы называюць шматлікія прычыны, сярод якіх — ўстойлівае нежаданне самой дзяўчыны выходзіць замуж па разліку.

Да гэтага ж перыяду адносіцца яе раман з лордам Генры Персі, сынам герцага Нартумберленда, аднак надзеям юнай пары не наканавана было спраўдзіцца, бо Ганну заўважыў сам англійскі кароль.

Ганна і кароль

Першай зафіксаванай сустрэчай Ганны і яе будучага мужа — караля быў прыём у гонар іспанскіх паслоў у сакавіку 1522. Да гэтага часу ў Генрыха назапасілася шмат прэтэнзій як да каралевы — Кацярыны Арагонскай, так і да фаварытак — Бесі Блаўнт і Марыі Кэры (роднай сястры Ганны Балейн). Спецыялісты па гісторыі музыкі лічаць, што знакамітыя «Зялёныя рукавы» («Greensleeves») — прысвячэнне закаханага караля будучай жонцы Ганне, пакладзенае на старадаўнюю мелодыю. Невядома, ці сапраўды гэтыя радкі напісаў Генрых VIII, але прыгожую легенду берагуць, — і прынята лічыць, што цудоўная незнаёмка ў зялёнай сукенцы і ёсць лэдзі Ганна Балейн. Грацыёзная, дасціпная дзяўчына так спадабалася каралю, што ён паспяшаўся перашкодзіць магчымаму саюзу з лордам Персі. А так як маладыя людзі ўпарціліся ў сваім жаданні быць разам, Персі спешна ажанілі на Мэрыян Тэлбат, дачцэ графа Шрусберы, а Ганну адправілі ў маёнтак — Хівер.

Вяртанне да двара адбылося толькі ў 1526 годзе (некаторыя крыніцы называюць 1525). Новыя заляцанні караля Ганна прымала без усялякага захаплення, — ёй замінаў лёс фаварыткі (на вачах усяго двара разгортвалася драма яе больш «згаворлівай» сястры Марыі). Ганна з задавальненнем складала кампанію адукаванаму і таленавітаму каралю, але ўступаць з ім у шлюб зусім не збіралася.

Генрых VIII з 1509 быў жанаты на Кацярыне Арагонскай, аднак гэты шлюб не даў Англіі спадчынніка мужчынскага полу, — адзіным дзіцем каралеўскай пары была дачка Марыя, будучая каралева Англіі, больш вядомая як Марыя Крывавая. Хісткасць становішча дынастыі Цюдараў прымушала Генрыха ўсё часцей задумвацца аб нараджэнні сына — спадчынніка.

У канчатковым выніку, кароль вырашыўся прапанаваць ёй ужо не месца фаварыткі, а карону Англіі.

Шлюб

Атрымаўшы пісьмовы адказ з згодай, Генрых пачаў дзейнічаць — ён быў упэўнены, што Папа Рымскі не адмовіцца скасаваць яго бяздзетны шлюб.

У пачатку мая 1527 года Ганна разам з каралём ужо прымала французскіх паслоў, а кардыналу Томасу Уолсі было даручана «уладзіць асабістыя справы караля» у Ватыкане.

Генрых быў упэўнены, што яго жонка пагодзіцца на развод, аднак ён амыліўся — для іспанскай прынцэсы гэта азначала страту гонару і годнасці. Да таго ж пляменнік Кацярыны Карл V не збіраўся спакойна прымаць удары, якія наносяцца іх сям’і.

Становішча ў Еўропе рабілася напружаным, але каталіцкая царква не спяшалася са скасаваннем шлюбу англійскага караля. Справа скончылася тым, што Генрых вырашыў больш не чакаць папскай міласці і парваў саюз з Рымам. Жадаючы памяняць каралеву, Генрых памяняў рэлігію. Кароль вырашыў, што з гэтага моманту ўлада рымскага Папы на Англію не распаўсюджваецца. Генрых абвясціў сябе кіраўніком Царквы, якая, пасля прыме канфесійную назву англіканскай, а шлюб з Кацярынай — несапраўдным. Народ любіў каралеву Кацярыну, таму вуліцы горада запаўнялі пасквілямі і лістоўкамі, якія аблівалі брудам Ганну. Да студзеня 1533 Ганна ўзрадавала караля доўгачаканай весткай: яна была цяжарная. 25 студзеня 1533 г, выконваючы строгую таямніцу, кароль і Ганна абвянчаліся.

Адвергнутая каралева Кацярына яшчэ некалькі гадоў пражыла ў адзіноце і памерла толькі ў 1536 годзе. Аднак да канца сваіх дзён яна адмаўлялася прызнаваць незаконнасць свайго шлюбу з каралём.

Пакаранне

Маладая каралева была не такой рахманай і цярплівай, як адвергнутая іспанка Кацярына. Яна была патрабавальная, славалюбівыя і здолела нажыць сабе мноства нядобразычліўцаў. Кароль, выконваючы запыты новай жонкі, выганяў і пакараў смерцю ўсіх праціўнікаў Ганны: ахвярамі рэпрэсій сталі нават сябры Генрыха — кардынал Уолсі і філосаф Томас Мор. Надзеі караля на нараджэнне сына зноў не апраўдаліся — у верасні 1533 Ганна нарадзіла дзяўчынку, будучую каралеву Елізавету I. Кароль Генрых быў расчараваны.

З часам Ганна Балейн стала паводзіць сябе больш абуральна — яна ладзіла святы (часта ў адсутнасць караля), заказвала сабе самыя дарагія ўпрыгожанні. Наступныя два з паловай гады былі для Генрыха і Ганны поўныя сцэн рэўнасці, сямейных разладаў і расчараванняў у сувязі з немагчымасцю мець сына. Прыкладна ў гэты жа час кароль захапіўся фрэйлінай — Джэйн Сеймур. Генрых вырашыў пазбавіцца ад Ганны. Маладая каралева была абвінавачана ў дзяржаўнай здрадзе і ў шлюбнай здрадзе каралю. Палюбоўнікамі былі абвешчаны сябры каралевы — Генры Норыс, Марк Смітан, а таксама родны брат Ганны — Джордж, лорд Рочфард. Пасля паказальнага суда, прысуд якога быў з самага пачатку вядомы ўсім прысутным, Ганна Балейн, каралева Англіі, была гільяціравана 19 мая 1536 года.

Крыніцы

Літаратура

Ives, Eric. The Life and Death of Anne Boleyn. — United Kingdom: Blackwell Publishing, 2004. — 480 с. — ISBN 978-0-631-23479.
Starkey, David. Six Wives: The Queens of Henry VIII. — New York: HarperPerennial, 2004. — 880 с. — ISBN 0-06-0005505.
Warnick, Retha. The Rise and Fall of Anne Boleyn: Family Politics at the Court of Henry VIII. — Cambridge University Press, 1989. — 338 с. — ISBN 0-521-40677-3.
Weir, Alison. Henry VIII: The King and His Court. — New York: Random House Publishing Group, 2002. — 656 с. — ISBN 978-0-307-41547-9.
Weir, Alison. The Six Wives of Henry VIII. — New York: Grove Press, 1991. — 656 с. — ISBN 0-8021-3683-4.

Спасылкі

Сайт пра Цюдараў Архівавана 1 лютага 2020.
Дынастыя Цюдараў у кінематографе Архівавана 24 лютага 2012.