Дукштас

Горад Дукштас літ.: Dūkštas Герб Краіна  Літва Павет Уцянскі Раён Ігналінскі Сянюнія Дукштаская Каардынаты 55°31′00″ пн. ш. 26°19′00″ у. д.^HGЯO Горад з 1956 Вышыня цэнтра 160 м Насельніцтва ▼682 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Дукштас на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дукштас (літ.: Dūkštas, традыцыйная беларуская назва — Дукшты^[2]) — горад у Літве, непадалёк ад возера Дукштас (Дукшты). Цэнтр сянюніі Ігналінскага раёна Уцянскага павета. Насельніцтва 932 чал. (2009).

Геаграфія

Размешчаны за 27 км ад Ігналіны; чыгуначная станцыя на лініі Вільнюс — Даўгаўпілс. Аўтамабільныя дарогі на Ігналіну, Вісагінас, Зарасай.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Дукшты згадваюцца ў XVI стагоддзі як уладанне Гедройцаў у Браслаўскім павеце Віленскага ваяводства. У 1573 годзе мясцовасць перайшла да Рудамінаў-Дусяцкіх.

У 1647 годзе Дарота з Гедройцаў фундавала ў Дукштах каталіцкую капліцу. У 1772 годзе манахі-піяры збудавалі тут касцёл, неўзабаве пераўтвораны на парафіяльны.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дукшты апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце. У 1813 годзе мясцовасць перайшла да Бяганскіх і Даўгілаў. У 1835 годзе тут жыў Ян Рустэм, пахаваны на мясцовых могілках. У 1862 годзе адкрылася станцыя Дукшты на чыгунцы Пецярбург — Варшава. У 1901 годзе маёнтак перайшоў да Занаў.

Найноўшы час

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Дукшты занялі войскі Германскай імперыі. Пакінулі гэтую тэрыторыю германскія войскі ў снежні 1918 года. На зыходзе польска-савецкай вайны ў 1920 годзе Дукшты апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у міжваеннай Польскай Рэспубліцы, дзе сталі цэнтрам гміны Свянцянскага павета Віленскага ваяводства.

З 1939 года Дукштас у складзе Літвы, дзе 28 снежня 1956 года атрымаў статус горада.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Агульны выгляд, 1916 г.
• 
  Царква-мураўёўка, 1915 г.
• 
  Чыгуначная станцыя, 1916 г.
• 
  Капліца, 1915—1918 гг.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1866 год — 73 чал.^[3]
• XX стагоддзе: 1914 год — 726 чал.; 1921 год — 1076 чал.; 1959 год — 1968 чал.; 1970 год — 1444 чал.; 1974 год — 1500 чал.; 1979 год — 1633 чал.; 1985 год — 1600 чал.; 1989 год — 1193 чал.
• XXI стагоддзе: 2001 год — 1070 чал.; 2010 год — 923 чал.

Год Колькасць 2001 1 071 [1] 2002 1 080 [1] 2003 1 065 [1] 2004 1 026 [1] 2005 991 [1] 2006 963 [1] Год Колькасць 2007 921 [1] 2008 922 [1] 2009 920 [1] 2010 901 [1] 2011 894 [1] 2012 873 [1] Год Колькасць 2013 858 [1] 2014 840 [1] 2015 812 [1] 2016 786 [1] 2017 821 [4] 2018 797 [1] Год Колькасць 2019 758 [5] 2020 738 [5] 2021 732 [1] 2022 714 [5] 2023 682 [1]

Клімат

Кліматаграма Дукштаса
С	Л	С	К	М	Ч	Л	Ж	В	К	Л	С
51   -2.8 -6.9	45   -2.0 -7.0	46   3.2 -3.6	49   11.2 2.3	69   16.8 8.1	80   20.1 12.1	87   22.4 14.9	87   21.1 14.0	65   16.1 9.7	63   9.1 4.4	52   3.8 0.6	53   -0.2 -3.5
Тэмпература ў °C • Сума ападкаў у мм Крыніца: «Climate-Data.org»[6]

Турыстычная інфармацыя

Палац Бяганскіх

Славутасці

• Касцёл Святога Станіслава Косткі (1936)
• Сядзіба Бяганскіх (1820)
• Царква Прасвятой Тройцы (1871)

Вядомыя асобы

• Тамаш Зан (1902—1989) — польскі ваенны дзеяч.
• Юры Туронак (нар. 1929) — беларускі гісторык.

Крыніцы

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — С. 74. — ISBN 978-985-508-245-4.
3. SgKP 1881, s. 213.
4. State Data Agency of Lithuania Праверана 18 лютага 2018.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806"></a>
5. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
6. Дукштас «Climate-Data.org» (англ.)

Літаратура

• Dukszty // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. — S. 213.
• Dūkštas. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, III t. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1978. T.III: Demokratinis-Garibaldžio, 189 psl. (літ.)
• Dūkštas. Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. 1 (A-J). Vilnius, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1966, 441 psl. (літ.)
• Dūkštas. Mūsų Lietuva, T. 1. — Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1964. — 631 psl. (літ.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дукштас
• Дукштас «GeoNames» (англ.)