Жан-Антуан Петыпа

Жан-Антуан Петыпа
фр.: Jean-Antoine Petipa
Дата нараджэння 16 лютага 1787(1787-02-16)
Месца нараджэння
Дата смерці 28 ліпеня 1855(1855-07-28) (68 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Дзеці Марыус Іванавіч Петыпа і Люсьен Петыпа
Прафесія харэограф, балетмайстар, артыст балета
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Петыпа.

Жан-Антуан Петыпа (фр.: Jean-Antoine-Nicolas Petipa; 16 лютага 1787, Парыж, Францыя — 28 ліпеня 1855, Санкт-Пецярбург, Расія) — французскі балетны танцор і харэограф; бацька двух выдатных французскіх балетных танцораў і балетмайстраў Люсьена Петыпа і Марыуса Петыпа.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Сцэнічны дэбют Жана-Антуана Петыпа адбыўся ва ўзросце 8 гадоў, калі ён у 1795 годзе ўпершыню выступіў на сцэне Парыжскай оперы ў невялікай партыі балета «Псіхея», пастаўленым П’ерам Гардэлем у гэтым тэатры яшчэ пяць гадоў таму. Аб гэтым дэбюце стала вядома толькі з адной крыніцы — тэатральнай праграмкі; а аб вучобе ў Парыжскай оперы сведчыць яшчэ адзін дакумент: петыцыя бацькі да міністра ўнутраных спраў, датаваная 1799 годам, з просьбай пакінуць дзяцей на навучанні ў школе Парыжскай оперы.

У 1810—1812 гадах працаваў у Каселі, дзе выступаў у балетах «Пакараная ветранасць», «Аннета і Любім» (на лібрэта Шарля-Сімона Фавара), «Цікаба і Зілоа, або Мексіканцы», «Млынары» (балетмайстар Ж.-Б. Блаш  (англ.) (бел.), «Забавы Парыса».[1]

Затым Петыпа быў прыняты балетмайстрам у Ліён на сезон 1813—1814 гадоў. І вельмі хутка атрымаў наступнае запрашэнне — ад наследнага прынца, будучага Карла XIV Шведскага, узначаліць балетную трупу. Затым некалькі разоў узначальваў балет у Французскім тэатры ў Гамбургу.

У 1814—1815 гадах выступіў у балетах «Шэсць прасцячак», «Пастух Сьера-Марэны, або Любоўная хітрасць Аляксандра» і «Квакеры» у парыжскім тэатры «Порт-Сен-Мартэн»  (англ.) (бел..[1]

У 1815—1818 гадах працаваў у Марселі, дзе ў 1818 годзе дэбютаваў як балетмайстар анакрэантычным балетам «Нараджэнне Венеры і Амура».

У 1819—1832, 1833—1835, 1841—1843 гадах працаваў у Бруселі, дзе дэбютаваў у балеце «Альмавіва і Разіна» (1819, балетмайстар Ф. А. Блаш  (фр.) (бел.).

Паставіў у «Тэатры дэ ла Манэ»  (руск.) (бел. дывертысмент у оперы «Караван з Каіра» А. Грэтры (1819) і балеты: «Кермеса» (1819), «Месье Дешалюмо» П. Гаво (1822); «Фрызак, або Падвойнае вяселле», «Пятага ліпеня» (1825), «Маленькія Данаіды» (1828) — усё на музыку Снеля; «23, 24, 25 і 26 верасня» (1831). Там жа аднавіў балеты «Спадар дэ Пурсаньяк» Ж. Каралі і «Жако, або Бразільская малпа» Ф. Тальёні (з новай музыкай Снеля) — абодва ў 1826.

У пастаноўцы Петыпа балета «Танцаманія» Э. Мегюля  (руск.) (бел. ў 1831 годзе (па П. Гардэлю) дэбютаваў яго сын і вучань — Марыус Петыпа.

Жан-Антуан Петыпа заснаваў у Бруселі Кансерваторыю танца.[1]

У складзе трупы А. Леконт (разам з Марыусам Петыпа) у 1839 годзе здзейсніў турнэ па ЗША; у Нью-Ёркскім тэатры выканаў камедыйную ролю лекара-шарлатана ў балеце «Тарантул  (руск.) (бел.» К. Жыда  (англ.) (бел. (балетмайстар Ж. Каралі) і паставіў балет «Марка Бомба, або Хвастлівы сяржант» (1839) і некаторыя іншыя.

У 1845—1846 гадах працаваў таксама ў Бардо і Мадрыдзе.

У 1847 годзе прыехаў у Расію.

У 1848 годзе паставіў разам з Марыусам Петыпа ў Вялікім тэатры Санкт-Пецярбурга балет «Сатаніла, або Каханне і пекла» Н.-А. Рэбера і Ф. Бенуа (па Ж. Мазілье  (руск.) (бел., новая рэдакцыя).

Да канца жыцця быў настаўнікам танцаў у Пецярбургскім тэатральным вучылішчы (сярод вучняў — Л. І. Іванаў[2], П. А. Герт і іншыя).

Зноскі

  1. ↑ а б в Петипа в энциклопедии балета. Архівавана з першакрыніцы 13 мая 2013. Праверана 4 студзеня 2011.
  2. ↑ Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 10. Ива — Италики. 1972. 592 стр., илл.; 44 л. илл. и карт. 1 карта-вкл.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Балет: энциклопедия. / Гл. ред. Ю. Н. Григорович. — М.: Советская энциклопедия, 1981. — 623 стр. с илл.