Жацец

Горад
Жацец
чэшск.: Žatec
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Край
Раён
АПП
Каардынаты
Староста
Здэнка Гамаўсава
Першая згадка
Ранейшыя назвы
Зац
Плошча
42,69 км²
Вышыня цэнтра
233 м
Насельніцтва
▲ 19 264 чалавек (2012)
Часавы пояс
Паштовы індэкс
438 01
Аўтамабільны код
U (старыя LN)
Афіцыйны сайт
Жацец на карце Чэхіі
Жацец (Чэхія)
Жацец
Панарамны від на Жацец з р. Огржэ

Жа́цец[1] (чэшск.: Žatec [ˈʒatɛts], ням.: Saaz) — горад на паўночным захадзе Чэхіі, у раёне Лоўні Усцецкага края. Размешчаны на рацэ Огржэ, за 75 кіламетрах ад Прагі. Колькасць насельніцтва складае 19,8 тыс. жыхароў (2011). Плошча горада — 42,7 км².

Цэнтр раёна хмеляводства і піваварства, часам яго называюць «сталіцай хмеля». Жацецкі хмель з'яўляецца неад'емным інгрэдыентам класічнага пільзнера.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Славутасці Жатца

Тэрыторыю Жатца яшчэ ў першым тысячагоддзі насяляла племя лучан, якія зваліся так па назве мясцовасці Лука, дзе пасля і быў пабудаваны горад. Мясцовасць была багатая на лугі і таму атрымала такую назву («luca» на латыні азначае «луг»). Першыя ўмацаваныя паселішчы на тэрыторыі будучага горада датуюцца 9 ст.

Жацец упершыню згадваецца ў хроніцы нямецкага біскупа Цітмара Мерзебургскага ў 1004. Пісьмовыя крыніцы XI—XIII стст. апісваюць горад як значны рэлігійны і адміністрацыйны цэнтр. З 1083 па 1108 ім валодалі Вршоўцы — знатны чэшскі род; кіраўніком горада ў гэты перыяд быў Божай з роду Вршоўцаў.

У 1099 годзе Бржэціслаў II Малодшы і юны Баляслаў III, будучы кароль Польшчы, правялі Раство ў Жацецкім замку. Падчас свята 14-гадовы Баляслаў, са згоды ўсіх комітаў (вяльможаў) быў ўзведзены ў мечнікі свайго дзядзькі, з ганаровым жалаваннем у 100 грыўняў срэбра і 10 грыўняў золата.

З 1111 года горадам валодаў Сабеслаў, брат князя Уладзіслава I.

Жацец ператварыўся ў феадальны горад дзякуючы каралеўскай хартыі 1256 года, якой чэшскі кароль Пржэмысл II Отакар падаваў яму асаблівыя правы і прывілеі. Крыніцай росквіту горада ў тыя часы былі рамёствы, сельская гаспадарка і гандаль. У 1261 годзе піваварам Жатца пададзена права варыць піва. Жацец стаў вядомым цэнтрам піваварства і гандлю хмелем.

У Жатцы існавала Лацінская школа. У 1335 годзе Іаан Люксембургскі падаў гораду права выбіраць яе рэктара і выкладчыкаў. Каля 1400 года рэктарам школы быў Ян з Жатца, аўтар «Багемскага аратага». Пад яго кіраўніцтвам школа стала адной з самых вядомых і паважаных адукацыйных устаноў у Багеміі. У 1405  годзе рамеснікі выключылі патрыцыяў з гарадскога савета.

У XV стагоддзі Жацец праявіў спагаду да гусіцкага руху, за што быў аддзены анафеме. У час крыжовага паходу супраць гусітаў ў 1421 годзе армія крыжакоў пацярпела паражэнне каля сцен горада.

У XVI ст. Жацец быў адным з самых густазаселеных гарадоў Багеміі. Старадаўні выгляд горада захаваны на карціне Яна Віленберга (1602). Але з-за Трыццацігадовай вайны многія жыхары эмігравалі з горада, і яго эканамічнае становішча стала пагаршацца. Змяніўся нават рэлігійны і нацыянальны склад горада. Нягледзячы на гэта, Жацец заставаўся цэнтрам Багеміі аж да 1850.

У 17 стагоддзі горад прасунуўся як вядомы цэнтр хмеляводства. Паводле гістарычных звестак станам на 1767 год у горадзе знаходзіліся 4 піваварныя заводы і 20 саладоўняў. У 1833 годзе было заснавана таварыства хмеляводаў для абароны якасці хмеля. Праз некалькі гадоў узніклі таксама хмелевы рынак і цэх маркіроўкі хмеля. У 1934 годзе на тэрыторыі горада былі зарэгістраваны 161 хмеляводчая фірма і 53 пакавальныя прадпрыемствы.

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]
Год Колькасць
1869 8 869 [2]
1869 10 050 [3]
1880 10 425 [2]
1880 11 660 [3]
1890 14 520 [3]
1900 17 754 [3]
1910 18 666 [3]
1921 17 761 [3]
1930 18 100 [2]
Год Колькасць
1930 19 757 [3]
1950 13 174 [2]
1950 14 088 [3]
1961 15 661 [3]
1961 14 779 [2]
1970 16 525 [3]
1970 15 803 [2]
1980 19 145 [3]
1980 21 244 [2]
Год Колькасць
1991 21 422 [2]
1991 20 320 [3]
2001 19 919 [3]
2011 18 786 [3]
2014 19 224 [4]
2016 19 271 [5]
2017 19 193 [6]
2018 19 142 [7]
2019 19 133 [8]
Год Колькасць
2020 19 047 [9]
2021 18 823 [10]
2021 18 467 [11]
2022 18 570 [12]
2023 19 044 [13]
2024 19 046 [14]

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Напісанне Жацец паводле карты да арт. Чэхія Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
  2. ↑ а б в г д е ё ж Historický lexikon obcí České republiky 1869–2005: 1. díl / пад рэд. J. Růžková, J. Škrabal — ČSÚ, 2006. — 759 с. — ISBN 978-80-250-1310-6 Праверана 4 верасня 2018.
  3. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н Historický lexikon obcí České republiky – 1869–2011 — ČSÚ, 2015.
  4. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2014 — Praha: 2014.
  5. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2016 — Praha: 2016. Праверана 3 верасня 2016.
  6. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2017 — Praha: 2017. — ISBN 978-80-250-2770-7 Праверана 4 мая 2017.
  7. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2018 — Praha: ČSÚ, 2018. — ISBN 978-80-250-2843-8 Праверана 1 мая 2018.
  8. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2019 — Praha: ČSÚ, 2019. — ISBN 978-80-250-2914-5 Праверана 4 мая 2019.
  9. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2020 — Praha: ČSÚ, 2020. Праверана 1 мая 2020.
  10. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2021 — Praha: ČSÚ, 2021. Праверана 30 красавіка 2021.
  11. ↑ Český statistický úřad (unspecified title) Праверана 18 красавіка 2022.
  12. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1. 1. 2022 — Praha: ČSÚ, 2022. Праверана 2 мая 2022.
  13. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích – k 1. 1. 2023 — Praha: ČSÚ, 2023. Праверана 25 мая 2023.
  14. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích – k 1. 1. 2024 — Praha: ČSÚ, 2024. Праверана 19 мая 2024.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]