Кловіс (археалагічная культура)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Кловіс.
Кловіс
Палеаліт
Наканечнік Кловіс у Брытанскім музеі
Геаграфічны рэгіён Паўночная Амерыка
Лакалізацыя ЗША, Канада, Мексіка
Датаванне 11 тысячагоддзе да н.э. — 7 тысячагоддзе да н.э.
Носьбіты індзейцы
Тып гаспадаркі паляванне, збіральніцтва
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кловіс (англ.: Clovis), або Льяна (Llano) — археалагічная культура позняга палеаліту ў Паўночнай Амерыцы і поўначы Паўднёвай Амерыкі.

Асаблівасці

[правіць | правіць зыходнік]

Атрымала сваю назву па населенаму пункту Кловіс у штаце Нью-Мексіка, ЗША, каля якога ў 1936—1938 гг. былі знойдзены першыя артэфакты. Радыевугляродны аналіз паказаў, што яны былі створаны прыблізна за 11,5 — 11 тыс. гадоў да н. э. Пазней рэшткі гэтай культуры былі выяўлены на вялізарнай тэрыторыі ад Канады да поўначы Паўднёвай Амерыкі.

Культура Кловіс не была аднастайнай, мела тэрытарыяльныя адрозненні. Класічнай лічыцца культура Вялікіх раўнін і Арызоны. Адметнай рысай Кловіс з’яўляюцца рыфленыя з двух бакоў каменныя наканечнікі дзід. Акрамя таго, выкарыстоўваліся каменныя скрэблы, востраканечнікі, секачы. Людзі таго часу займаліся пераважна збіральніцтвам і паляваннем на буйных траваедных звяроў, у тым ліку мамантаў, бізонаў, тапіраў, гіганцкіх ляніўцаў і г. д. Выяўлена, што яны ўжывалі больш за 125 відаў раслін і жывёлін і, такім чынам, былі добра прыстасаваныя да тагачасных умоў. Стаянкі ў асноўным мелі часовы характар, але знойдзены таксама доўгачасовыя пасяленні, якія займалі значную плошчу. У 8 — 7 тыс. да н. э. Кловіс канчаткова саступіла месца іншым археалагічным культурам.

Навуковыя дыскусіі

[правіць | правіць зыходнік]
Месцы археалагічных знаходак у Новым Свеце, якія меркавана датуюцца раней за культуру Кловіс

Доўгі час культура Кловіс лічылася найстаражытнейшай у Амерыцы. Меркавалася, што яе прадстаўнікі з’яўляліся прамымі нашчадкамі тых, хто прыйшоў у Амерыку з Азіі праз Берынгію і праход у льдах. Аднак сучасныя генетычныя даследаванні паказалі, што засяленне Амерыкі адбылося на некалькі тысячагоддзяў раней. Гэта было пацверджана новымі археалагічнымі знаходкамі.

У 1988 г. шэраг даследчыкаў прапанаваў гіпотэзу аб уздзеянні еўрапейскіх салютрэйскіх перасяленцаў на культуру Кловіс, паколькі ў Еўропе (ля гары Салютрэ) ў 22 — 17 тыс. да н. э. таксама былі распаўсюджаны наканечнікі дзід, падобныя да кловіскіх. Аднак яна не знайшла ніякіх пацверджанняў.

Дыскусійным таксама з’яўляецца пытанне аб знікненні культуры Кловіс. Большасць археолагаў звязваюць гэты факт ці то з эвалюцыяй культуры і пераходам яе ў іншыя, ці то са знікненнем або скарачэннем буйных траваедных у выніку натуральных кліматычных зменаў. Але ў 2007 г. была высунутая гіпотэза пра тое, што пахаладанне і выміранне жывёл і людзей Кловіс адбыліся ў выніку катастрофы, выкліканай ударам вялікага касмічнага цела.

У 2013 годзе міжнародная група вучоных прачытала геном адзінага вядомага прадстаўніка культуры Кловіс — двухгадовага хлопчыка, які жыў 12,5 тысяч гадоў назад. Якасць ДНК дазволіла прачытаць геном 14 разоў, што гарантуе нізкі ўзровень памылак. Параўнанне атрыманых паслядоўнасцей з вядомымі генагеаграфічнымі данымі паказвае, што прадстаўнікі культуры Кловіс былі генетычна блізкія да сучасных індзейцаў Паўночнай і Цэнтральнай Амерыкі і, адпаведна, з’яўляюцца сваякамі азіятаў Сібіры і Далёкага Усходу[1][2].

Зноскі

  1. ↑ http://www.nature.com/nature/journal/v506/n7487/full/nature13025.html
  2. ↑ http://lenta.ru/news/2014/02/13/clovisgenome/

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]