Кмен

Кмен
Кмен звычайны. Агульны выгляд расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Парасонакветныя Сямейства:  Парасонавыя Падсямейства:  Apioideae Трыба:  Careae Род:  Кмен
Міжнародная навуковая назва
Carum L., 1753
Сінонімы
Selinopsis Coss. & Durieu ex Batt. & Trab.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29609 NCBI   48031 EOL   71049 GRIN   g:2129 IPNI   39776

Кмен^[3][4] (Cárum) — род шматгадовых або двугадовых раслін сямейства Парасонавыя (Apiaceae), з якіх найбольш вядомы від кмен звычайны (Carum carvi), які выкарыстоўваецца ў якасці спецый.

Батанічнае апісанне

Кмен звычайны. Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

Травяністая расліна. У культуры найбольш пашыраны кмен звычайны — двухгадовая (ёсць і аднагадовыя сарты) эфіраалейная расліна. У першы год утварае мясісты корань з разеткай прыкаранёвага лісця, з якой на другі год развіваецца гладкае галінастае сцябло, што заканчваецца суквеццем — складаным парасонікам. Плады маюць у сабе 3—7 % эфірнага і 18—20 % тлустага тэхнічнага алею.

Арэал

Прадстаўнікі роду растуць ва ўмераным і субтрапічным клімаце Еўропы і Азіі.

Віды

Род налічвае каля 30 відаў^[5], некаторыя з іх:

• Carum appuanum (Viv.) Grande
• Carum asinorum Litard. & Maire
• Carum atlanticum (Coss. ex Ball) Litard. & Maire
• Carum atrosanguineum Kar. & Kir.
• Carum buriaticum Turcz.
• Carum carvi L. typus^[6] — Кмен звычайны
• Carum carvifolium (DC.) Arcang.
• Carum caucasicum (M.B.) Boiss.
• Carum depressum Hartvig & Kit Tan
• Carum diversifolium (DC.) C.B.Clarke
• Carum graecum Boiss. & Heldr.
• Carum grossheimii Schischk.
• Carum heldreichii Boiss.
• Carum iminouakense Quézel
• Carum jahandiezii Litard. & Maire
• Carum komarovii Karjag.
• Carum lacuum Emb.
• Carum leucocoleon Boiss. & A.Huet
• Carum lomatocarum Boiss.
• Carum meifolium (M.B.) Boiss.
• Carum meoides (Griseb.) Halácsy
• Carum multiflorum (Sm.) Boiss.
• Carum pachypodium Candargy
• Carum polyphyllum Boiss. & Balansa ex Boiss.
• Carum proliferum Maire
• Carum rupicola Hartvig & Strid
• Carum saxicolum Albov
• Carum strictum (Griseb.) Boiss.
• Carum verticillatum (L.) W.D.J.Koch

Выкарыстанне

У ежу спажываюць маладое сцябло і лісце ў салатах або як прыправу да супоў, спажываюць таксама і карані кмену. Насеннем аздабляюць хлебапякарныя, кандытарскія і лікёра-гарэлачныя вырабы, квашаную капусту. Добра расце на сугліністых, угноеных арганікай глебах. Сеюць насеннем з міжрадкоўем 30 см. У першы год у міжрадкоўях вырошчваюць перамежкавыя культуры. Насенне збіраюць на наступны год.

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Кмен у адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.8. Мн., 1999, С.357-358
4. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 33. — 160 с. — 2 350 экз.
5. 29 паводле The Plant List: Carum Архівавана 3 ліпеня 2013.
6. Звесткі пра род Carum у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)

Літаратура

• Энцыклапедыя сельскага гаспадара. — Мн.: БелЭн, 1993.
• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Т. 3. — С. 46. — 599 с. — 10 000 экз.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кмен