Людскія страты ў Іракскай вайне

Транспарціроўка загінулых вайскоўцаў ЗША на борце самалёта C-17.

Іракская вайна (2003—2011) стала адным з найбуйнейшых узброеных канфліктаў пачатку XXI стагоддзя. У гісторыі Ірака гэта другі, пасля ірана-іракскай, па кровапралітнасці канфлікт, а па некаторых падліках нават пераўзыходзіць яе. Для ЗША і іх саюзнікаў кампанія ў сучаснасці з’яўляецца першай па ліку страт, пераўзыходзячы вайну ў Афганістане, якая доўжылася нашмат даўжэй.

Па мінімальных ацэнках у баявых дзеяннях загінулі 56 799 камбатантаў (25 091 байцоў міжнароднай кааліцыі і саюзных ёй іракскіх сіл, 31 708 байцоў пра-хусейнаўскіх сіл і паўстанцкіх атрадаў) і 97 000 цывільных асоб. Цалкам — 153 000 чалавек. Максімальныя лічбы дасягаюць адзнакі ў некалькі сотняў тысяч або мільён загінуўшых.

Камбатанты

[правіць | правіць зыходнік]

Міжнародная кааліцыя

[правіць | правіць зыходнік]

Міжнародная кааліцыя на чале з ЗША, паводле даных міністэрстваў абароны краін альянсу, а таксама аўтарытэтнага незалежнага інтэрнэт-сайта iCasualties.org, баявыя і небаявыя страты кааліцыі склалі 4804 вайскоўцаў загінулымі, сярод якіх 4 423 (яшчэ 66 амерыканцаў забілі пасля завяршэння аперацыі «Іракская свабода»[1]) з’яўляюцца байцамі амерыканскай арміі. З гэтых лічб падчас непасрэднага ўварвання і баёў з урадавай арміяй рэжыма Садама Хусейна былі забіты 172 салдаты іншаземных сіл (139 амерыканцаў і 33 брытанцы[2])[3].

У той жа час, існуюць і іншыя ацэнкі страт, асабліва што датычыцца арміі ЗША.

Як заявіў 26 сакавіка 2003 года ўрад Хусейна, толькі за першы тыдзень канфлікту ў баях загінулі каля 700 брытанскіх і амерыканскіх ваенных[4][5]. Згодна з інфармацыяй іракскага паўстанцкага руху, у баях у Фалуджы за 4—30 красавіка і 8—18 лістапада 2004 года загінула 640 «амерыканскіх акупантаў», у той час як іх апаненты прызналі гібель толькі 119 чалавек[6][7], а падчас дзеянняў снайпероў у Багдадзе за перыяд 2005—2008 гадоў, як сцвярджалі баевікі, налічана 634 забітых ваенных ЗША, дзе кааліцыя пацвердзіла 37[8]. Паводле даных КВІР Ірана, рэальныя амерыканскія ваенныя страты нібыта ў 2,5 разы больш заяўленых, гэта значыць крыху больш за 11 тыс. чалавек[9]. Некаторыя няўрадавыя назіральнікі казалі пра 10 тысяч чалавек забітымі[10][11][12].

Па заяве спецыяліста па Блізкім Усходзе Уладзіміра Платава, амерыканскае камандаванне паведамляла пра гібель байца толькі пры ўмове, што ён быў забіты непасрэдна на поле бою, пры гэтым хаваючы факты небаявых страт ці ж нават выдаючы баявыя страты за небаявыя[10]. Таксама сцвярджалася аб неўліку ў афіцыйны спіс страт памерлых у шпіталях і замежных грамадзян, якія ваююць у арміі ЗША. Па паведамленнях, пры гібелі апошніх парой закопвалі ў магілы прама на тэрыторыях баз або ў іх ваколіцах[4][13][14]. Так, па дадзеных Europa Press, толькі за красавік 2004 года не былі ўлічаны 13 загінулых амерыканскіх вайскоўцаў[15].

Такім чынам, зыходзячы з розных крыніц, усяго замежны ваенны кантынгент страціў як мінімум 4804 чалавек забітымі, сярод якіх:

Таксама трэба адзначыць пра смерць 31 турэцкага сілавіка, якіх звычайна не ўключаюць у страты кааліцыі[16][17].

Сілы новага іракскага ўрада

[правіць | правіць зыходнік]

Па некаторых падліках, іракская армія і іншыя сілавыя структуры страцілі 17 690 чалавек забітымі[18] і яшчэ 1002 байцоў лаяльнага новаму ўраду апалчэння «Сыны Ірака»[19]. Разам з тым як мінімум 24 байцоў курдскай Пешмергі, саюзнай да замежнікаў і новага ўрада, былі забіты падчас уварвання[20]

Прыватныя ваенныя кампаніі

[правіць | правіць зыходнік]

Станам на сакавік 2011 года агульная колькасць страт сярод супрацоўнікаў прыватных ваенных кампаній ацэньваецца ў 1537 забітых[21][22]. Галоўным чынам гэта грамадзяне ЗША, Вялікабрытаніі і Турцыі. Аднак ёсць і з краін, якія не прымалі непасрэднага ўдзелу ў канфлікце, да прыкладу, Расія, Кітай, Малдова, Аўстрыя, Германія, Бразілія і іншыя.

Сілы ўрада Садама Хусейна

[правіць | правіць зыходнік]

Зыходзячы з розных ацэнак, вясной 2003 года армія прэзідэнта С. Хусейна страціла 5 388[23]—45 000[24] чалавек забітымі.

Іракскія паўстанцы

[правіць | правіць зыходнік]

Інфармацыя аб стратах баевікоў ад іх саміх амаль адсутнічае, але, па даных кааліцыі, атрады паўстанцкага руху панеслі страты ў 26 320—27 000 забітых[25], з якіх на 2007 год ад 8,6 да 14,1 тысяч загінулі непасрэдна ў баях з замежнымі сіламі[26]. Адсюль таксама пэўная колькасць байцоў загінула ў сутычках паміж сабой, паколькі супраціў з’яўляўся разнамасным і яго члены мелі шэраг ідэалагічных і рэлігійных спрэчак. Асабліва гэта тычылася барацьбы шыітаў з сунітамі, суфітаў з салафітамі і праіранскіх сіл (прыхільнікаў ісламскай рэспублікі) з баасістамі (прыхільнікаў зрынутага рэжыму С. Хусейна)

Некамбатанты

[правіць | правіць зыходнік]

Мірнае насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]

Па ацэнцы брытанскага медыцынскага часопіса The Lancet, да восені 2004 года ахвярамі вайны сталі 98 тыс. іракцаў[27], а да лета 2006 году — 655 тысяч[28]. Абедзве лічбы ўключаюць непрамыя страты — гэта значыць тых, хто не нарадзіўся ў выніку пагаршэння сістэмы аховы здароўя, інфраструктуры, росту злачыннасці і г. д. Гэтыя лічбы ўключаюць таксама скарачэнне колькасці насельніцтва ў выніку змяншэння нараджальнасці ў перыяд ваенных дзеянняў і ў наступны перыяд. Гэта скарачэнне разглядаецца як прамы вынік вайны, якая выклікала змены ў сацыяльнай структуры іракскага грамадства, а таксама істотна паменшыла колькасць новых шлюбаў. Пасля заканчэння вайны, у 2013 годзе, The Lancet апублікаваў новае даследаванне, у якім прыведзена нашмат меншая адзнака ахвяр — 116 903[29].

Па даных амерыкана-брытанскай няўрадавай праваабарончай арганізацыі «Iraq Body Count», з пачатку акупацыі Ірака да снежня 2007 года, у краіне загінулі каля 80 тыс. мірных жыхароў, больш за 160 тыс. атрымалі раненні і калецтвы. Толькі ў Багдадзе ахвярамі сталі 40,5 тыс. чалавек. Чвэрць загінулых — жанчыны і дзеці[30]. Гэтыя даныя не з’яўляюцца поўнымі, паколькі «Ірак бодзі Каунт» падлічваў толькі тыя смерці, пра якія паведамлялі сродкі масавай інфармацыі.

Па ацэнцы інфармацыйнага агенцтва «Асашыэйтэд Прэс», якое з 2006 года займаецца падлікам ахвяр вайны па навінавых паведамленнях, у 2006 годзе ў Іраку ў выніку гвалту загінулі 13 813 мірных жыхароў, у 2007 годзе — 18 610[31].

Па ацэнцы новага іракскага ўрада і Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, з сакавіка 2003 і да сярэдзіны 2006 года памерлі гвалтоўнай смерцю 151 тыс. чалавек[32]. Праведзенае СААЗ даследаванне эксперты назвалі самым буйным і найбольш адпаведным крытэрам навуковасці пасля пачатку вайны[33].

У 2008-м даследчая кампанія IIACSS ацэньвала колькасць ахвяр ад 946 000 да 1 120 000. У IDC заявілі, што за гады акупацыі загінулі не менш за 97 тысяч мірных іракцаў, а брытанскі часопіс The Lancet у 2013-м называў лічбу ў 116 тысяч[34].

Дыпламаты

[правіць | правіць зыходнік]

29 лістапада 2003 года ў горадзе Тыкрыт паўстанцы атакавалі аўтамашыну, былі забіты саветнік пасольства Японіі ў Лондане Кацухіко Аку і сакратар японскай місіі ў Багдадзе Масаморы Іноуэ[35].

3 чэрвеня 2006 года ў Багдадзе ў выніку нападу баевікоў на аўтамабіль расійскай місіі быў забіты супрацоўнік пасольства Віталь Цітоў і выкрадзены яшчэ чатыры супрацоўнікі — афіцэр СВР Алег Федасееў, трэці сакратар пасольства Фёдар Зайцаў, супрацоўнікі пасольства Рынат Агліулін і Анатоль Смірноў[36]; іх целы былі выяўленыя толькі ў 2012 годзе[37].

Гл. таксама: ‎Выкраданне расійскіх дыпламатаў у Іраку

Журналісты і супрацоўнікі СМІ

[правіць | правіць зыходнік]

У перыяд з пачатку вайны да 31 мая 2006 года ў Іраку загінулі 97 работнікаў сродкаў масавай інфармацыі (71 журналіст і 26 офісных работнікаў, вадзіцеляў, перакладчыкаў і прадстаўнікоў іншых прафесій)[38].

У перыяд да 16 красавіка 2007 года ў Іраку загінулі 138 супрацоўнікаў сродкаў масавай інфармацыі (з іх 95 рэпарцёраў)[39].

У перыяд з пачатку вайны да 6 красавіка 2010 года ў Іраку загінулі 189 супрацоўнікаў сродкаў масавай інфармацыі (з іх 137 журналістаў і рэпарцёраў, а таксама 52 тэхнічных памочніка: аператары, перакладчыкі, вадзіцелі і інш.)[40].

У перыяд да 30 снежня 2012 года ў Іраку загінулі 373 журналіста[41].

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Официальная статистика Министерства обороны США от 31 марта 2014 (pdf-файл). Архівавана з першакрыніцы 6 ліпеня 2009. Праверана 19 красавіка 2009.
  2. ↑ "Iraq Coalition Casualties: Fatalities by Year and Month" Архівавана 6 лютага 2016 года. iCasualties.org. (Праверана {{{1}}})
  3. ↑ iCasualties.org
  4. ↑ а б Срочно! Обнаружено секретное захоронение американских солдат // Сетевое издание KM.RU, 26 марта 2003
  5. ↑ Данные Ирака о потерях коалиции: 700 убитых и тысячи раненых // News.ru, 31 марта 2003
  6. ↑ Inside Fallujah: The Unembedded Story by Ahmed Mansour
  7. ↑ Данные повстанцев: в Эль-Фаллудже американцы потеряли 400 человек, есть перебежчики из армии США
  8. ↑ Как? Один человек смог ликвидировать 634 американских военных Архівавана 26 ліпеня 2020.
  9. ↑ КСИР Ирана рассказал о реальных потерях США в Ираке и Афганистане // RG.RU, 22 феврале 2019
  10. ↑ а б Сколько гибнет американских солдат на Ближнем Востоке и зачем? Архівавана 16 студзеня 2021. // Новое восточное обозрение, 6 февраля 2020
  11. ↑ Бои в Фаллудже не прекращаются // Lenta.ru, 11 ноября 2004
  12. ↑ [1](недаступная спасылка)
  13. ↑ О большой лжи и американских потерях в Ираке // Издательский дом «Беларусь сегодня», 3 ноября 2005
  14. ↑ «Если погибший военнослужащий не является гражданином США, он может быть захоронен прямо на территории военной базы — подобная братская могила была найдена, в частности, на эвакуированной базе США под Багдадом» Архівавана 11 красавіка 2020.
  15. ↑ США несут рекордные потери и просят подкрепления в Ираке Korrespondent.net, 29 апреля 2004
  16. ↑ Турция объявила о завершении операции в Ираке // "Интерфакс" от 29 февраля 2008
  17. ↑ 4 Turkish cops slain in daytime Mosul ambush Архівавана 15 ліпеня 2014. // "Chicago Tribune" от 18 декабря 2004
  18. ↑ 260 killed in 2003,[2] 15,196 killed from 2004 through 2009 (with the exceptions of May 2004 and March 2009),[3] 67 killed in March 2009,[4] 1,100 killed in 2010,[5] and 1,067 killed in 2011,[6] thus giving a total of 17,690 dead
  19. ↑ Greg Bruno. Finding a Place for the 'Sons of Iraq'. Council on Foreign Relations. Архівавана з першакрыніцы 10 December 2016. Праверана 26 December 2011.
  20. ↑ Willing to face Death: A History of Kurdish Military Forces – the Peshmerga – from the Ottoman Empire to Present-Day Iraq (page 67) Архівавана 29 кастрычніка 2013 года., Michael G. Lortz
  21. ↑ "In outsourced U.S. wars, contractor deaths top 1,000 | Politics". Reuters. 2007-07-03. Праверана 2009-01-30.
  22. ↑ US and Coalition Casualties in Iraq and Afghanistan, Catherine Lutz, Watson Institute, Brown University, June 6, 2011(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 верасня 2021. Праверана 13 кастрычніка 2023.
  23. ↑ [7] Архівавана 2 верасня 2009. // comw.org
  24. ↑ "Body counts". By Jonathan Steele. The Guardian. 28 May 2003.
  25. ↑ 597 killed in 2003,[8] Архівавана 28 красавіка 2011 года., 23,984 killed from 2004 through 2009 (with the exceptions of May 2004 and March 2009), [9] Архівавана 30 ліпеня 2013 года. 652 killed in May 2004,[10] Архівавана 2 снежня 2010 года. 45 killed in March 2009,[11] Архівавана 3 верасня 2009 года. 676 killed in 2010,[12] Архівавана 4 жніўня 2014 года. 366 killed in 2011 (with the exception of February), [13] Архівавана 14 ліпеня 2014 года.[14] Архівавана 9 лютага 2015 года.[15] Архівавана 12 жніўня 2014 года.[16] Архівавана 9 лютага 2015 года.Archived copy. Архівавана з першакрыніцы January 11, 2012. Праверана July 3, 2011.[17]Archived copy. Архівавана з першакрыніцы January 12, 2012. Праверана October 22, 2011.Archived copy. Архівавана з першакрыніцы October 2, 2011. Праверана October 15, 2011. thus giving a total of 26,320 dead
  26. ↑ В Ираке за четыре года были уничтожены свыше 19 тыс. бойцов — данные Пентагона(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2009. Праверана 4 кастрычніка 2007.
  27. ↑ Les Roberts, Riyadh Lafta, Richard Garfield, Jamal Khudhairi, Gilbert Burnham. Mortality before and after the 2003 invasion of Iraq: cluster sample survey (англ.) (pdf)(недаступная спасылка). ZMag.org (29 кастрычніка 2004). Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2005. Праверана 12 верасня 2019.
  28. ↑ [18]
  29. ↑ David Blair. Iraq war 10 years on: at least 116,000 civilians killed (англ.). The Telegraph (15 сакавіка 2013). Праверана 12 верасня 2019.
  30. ↑ Александр Садчиков. Кому проиграла Америка? (руск.)(недаступная спасылка). «Известия» (14 снежня 2007). Архівавана з першакрыніцы 3 жніўня 2012. Праверана 12 верасня 2019.
  31. ↑ Bradley Brooks. 2007 deadliest for US troops in Iraq (англ.)(недаступная спасылка). Yahoo! News (30 снежня 2007). Архівавана з першакрыніцы 31 снежня 2007. Праверана 12 верасня 2019.
  32. ↑ 151,000 Iraqis died violent deaths in three years after 2003 invasion – UN study (англ.). UN News (9 студзеня 2008). Праверана 12 верасня 2019.
  33. ↑ Marilynn Marchiў парne. 151,000 Iraqis died in 3 years after US invaded, study by Iraq and UN health agency finds (англ.)(недаступная спасылка). Star Tribune. Праверана 12 верасня 2019.(недаступная спасылка)
  34. ↑ Миллион погибших и 20 лет позора.
    «В 2008-м исследовательская компания IIACSS оценивала количество жертв в миллион. "Если принять во внимание погрешность, то расчетный диапазон составляет от 946 000 до 1 120 000", — отмечали авторы доклада, не уточняя, включены ли в это число иракские военнослужащие. В IBC полагают, что за годы оккупации погибли не менее 97 тысяч мирных иракцев, а британский журнал The Lancet в 2013-м называл 116 тысяч.»
  35. ↑ Japan: Hostage killed in Iraq // «CNN» от 29 октября 2004
  36. ↑ Тело погибшего в Ираке сотрудника посольства РФ доставят в Москву(недаступная спасылка) // LENTA.RU от 6 июня 2006
  37. ↑ В Ираке нашли тела офицера СВР и трех сотрудников посольства РФ // «Росбалт» от 10 апреля 2012
  38. ↑ В Ираке погиб 71 журналист — столько же, сколько во Вьетнаме Архівавана 4 сакавіка 2016. // NEWSRU.COM от 31 мая 2006
  39. ↑ Журналисты, погибшие в Ираке и Афганистане. 2001—2007 гг. // РИА «Новости» от 16 апреля 2007
  40. ↑ Надежда Кеворкова. Почему в Ираке убивают журналистов («RT», Россия) // «ИноСМИ» от 7 апреля 2010
  41. ↑ С момента свержения режима Саддама Хусейна в Ираке погибли 373 журналиста Архівавана 16 верасня 2013. // «ТАСС-Телеком» от 30 декабря 2012

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]