Насельніцтва Тувалу

Насельніцтва Тувалу[1]
Структура насельніцтва
Колькасць насельніцтва 12 177 (2008, адзнака)
Шчыльнасць насельніцтва 468 (2008)
Сярэдні ўзрост агульны: 25,2
мужчын: 24,2
жанчын: 26,4 (2008)
Узроставая структура 0-14: 29,4 ‰
15-64: 65,4 ‰
старэй 64: 5,2 ‰ (2008)
Доля гарадскога насельніцтва 47 % (2002)
Нараджальнасць
Агульны каэфіцыент фертыльнасці 2,94 ‰ (2008)
Тэмпы росту насельніцтва 1,577 % (2008)
Смяротнасць
Дзіцячая смяротнасць на 1000
народжаных 		агульная: 18,97 ‰ (2008)
хлопчыкаў: 21,56 ‰ (2008)
дзяўчынак: 16,25 ‰ (2008)
Агульная смяротнасць на 1000
чалавек 		агульная: 6,98 ‰ (2008)
Жыхар Тувалу ў традыцыйным уборы (1841 год)

Паводле апошняга перапісу 2002 года колькасць насельніцтва Тувалу складала 9561 чалавек[2] (уключаючы турыстаў, часовых рабочых; колькасць пастаяннага насельніцтва — 9359 чалавек[2]). Да 2008 годзе гэта лічба павялічылася да 12 177 чалавек (ацэнка).[3] Нягледзячы на тое, што тэмпы прыросту насельніцтва павялічыліся з 0,6 % у 1991—2002 гадах да 1,577 % у 2008 годзе, рост насельніцтва Тувалу застаецца досыць нізкім на фоне іншых краін Акіяніі. Адной з асноўных прычын гэтага з'яўляецца эміграцыя насельніцтва.[4] У 2001 годзе ў Новай Зеландыі (пераважна ў гарадах Окленд і Уэлінгтан) пражывала 1960 прадстаўнікоў народа тувалу (трохі менш за 1 % ад колькасці народаў Акіяніі, якія пражываюць на тэрыторыі Новай Зеландыі).[5] Дыяспары выхадцаў з Тувалу таксама ёсць у Фіджы (на востраве Кіоа, які быў арандаваны жыхарамі вострава Ваітупу пасля Другой сусветнай вайны), Самоа, Кірыбаці (галоўным чынам гэта нашчадкі тувалійскіх працаўнікоў вострава Банаба), Науру (працаўнікі Наўруанскай фасфатнай кампаніі).[6]

Значная частка насельніцтва Тувалу пражывае ў сталіцы і адзіным горадзе краіны, Фунафуці, — 47 %.[4] Унутраная міграцыя насельніцтва, якая характарызуецца перасяленнем людзей з аддаленых астравоў на атол Фунафуці, з'яўляецца адной з асноўных тэндэнцый, адзначаных на Тувалу. Напрыклад, у 1992 годзе на атоле пражывала 42 % насельніцтва краіны, а ў 1979 годзе — усяго 29 %.[7] Гэта стварае павялічаную нагрузку на рэсурсы і землі вострава, прыводзіць да берагавой эрозіі, негатыўна адбіваецца на мясцовай экасістэме. Адзінымі аддаленымі астравамі, дзе ў 2002 годзе быў адзначаны рост насельніцтва, былі Ваітупу (рост на 389 чалавек у параўнанні з 1992 годам) і Нукулаэлаэ (рост на 40 чалавек).[8] На ўсіх астатніх атолах назіралася дэпапуляцыя: самая значная — на востраве Нукуфетау (колькасць насельніцтва паменшылася на 165 чалавек). Самая высокая шчыльнасць насельніцтва ў 2002 годзе была зарэгістравана на атоле Фунафуці — 1610 чалавек на кв. км, у той час як па краіне гэта лічба складала 373 чалавека на кв. км (самая нізкая шчыльнасць — на атоле Ніўлакіта, 83 чалавекі на кв. км).[8]

У 2002 годзе мужчыны складалі 49,3 % (4614 чал.), жанчыны — 50,7 % (4745 чал.).[9] Доля гарадскога насельніцтва — 47 %, сельскага — 53 %.[2]

Узровень натуральнага прыросту ў 2008 годзе склаў 1,577 %.[3] Доля дзяцей да 15 гадоў у 2002 годзе — 36,4 %, сталага насельніцтва ад 15 да 59 гадоў — 55 %, старэй 60 гадоў — 8,6 %, такім чынам, сярэдні ўзрост насельніцтва складаў 23,6 года (у 1991 годзе — 25,1 года).[2] Сярэдняя працягласць жыцця мужчын, паводле адзнакі 2008 года, — 66,7 гадоў, жанчын — 71,36 гадоў.[3]

Этнічны склад

[правіць | правіць зыходнік]
Дзеці вострава Ніўтаа.

Насельніцтва Тувалу гамагеннае: паводле перапісу 2002 года звыш 94 % жыхароў былі прадстаўнікамі карэннага палінезійскага народа тувалу, 4,6 % — прадстаўнікі змяшаных шлюбаў тувалу і іншых народаў, і толькі 168 чалавек (ці 1,8 %) былі замежнікамі (перш за ўсё, выхадцы з іншых астравоў Ціхага акіяна, з іх большасць — прадстаўнікі мікранезійскага народа кірыбаці).[10]

Мовы

[правіць | правіць зыходнік]

Апроч англійскай мовы афіцыйнай мовай краіны з'яўляецца мова тувалу, якая адносіцца да палінезійскіх моў. У ёй маецца вялікая колькасць запазычанняў з самаанскай мовы, якая ў мінулым выкарыстоўваўся хрысціянскімі місіянерамі. Тым не менш носьбіты дзвюх гэтых моў не разумеюць адзін аднаго. Найбольш блізкай мовай з'яўляецца такелау.[11] Агульная колькасць носьбітаў тувалу ў 1998 годзе складала каля 10 670 чал.[11]

Для запісу 11 зычны і пяці галосных гукаў выкарыстоўваецца алфавіт на аснове лацінскага. Усяго вылучаюцца сем дыялектаў тувалу, якія падзяляюцца на дзве дыялектныя зоны: паўночную (распаўсюджаны на астравах Нанумеа, Нануманга, Ніўтаа і Ніўлакіта) і паўднёвую (афіцыйны варыянт мовы; распаўсюджаны на астравах Фунафуці, Ваітупу, Нукуфетау і Нукулаэлаэ).[11][12]

У краіне ёсць носьбіты і іншых ціхаакіянскіх моў: самаанскага і кірыбаці[3]. Асаблівую цікавасць уяўляе атол Нуі, які на працягу некалькіх стагоддзяў знаходзіўся пад моцным уплывам мікранезійскай культуры суседніх астравоў Гілберта, воіны якіх захапілі востраў у XVII—XVIII стагоддзях.[13] Жыхары Нуі размаўляюць на адным з дыялектаў мовы тувалу, які ўзнік ў выніку змяшэння моў кірыбаці, тувалу і самаанскага.[13]

Рэлігійны склад

[правіць | правіць зыходнік]

Панавальнай рэлігіяй на астравах Тувалу з'яўляецца хрысціянства, прыўнесенае на архіпелаг святаром Элекана (англ.: Elekana) з вострава Маніхікі ў 1861 годзе.[14] Прабыўшы на астравах Тувалу чатыры месяца, святар адправіўся ў Самоа, каб вывучыцца місіянерскаму справе. Пасля Элекана вярнуўся на архіпелаг, а самі астравы ўвайшлі ў сферу ўплыву Лонданскага місіянерскага таварыства. У 1969 годзе з гэтага місіянерскага таварыства вылучылася Царква Тувалу (англ.: Te Ekalesia Kelisiano Tuvalu).[14]

У 2002 годзе доля пратэстантаў (кангрэгацыяналістаў Царквы Тувалу) складала 91 % (8521 чалавек), адвентыстаў сёмага дня — 2 % (183 чалавек). За імі ішлі прадстаўнікі Веры Бахаі (177 чалавек), Асамблеі братоў (англ.: Brethren Assembly, новае пратэстанцкае цячэнне, 166 чалавек).[15] На астравах таксама прадстаўлены іншыя рэлігійныя плыні, але колькасць іх прыхільнікаў невялікая.

На ўсіх астравах Тувалу маюцца традыцыйныя правадыры, якія адначасова з'яўляюцца членамі Царквы Тувалу. Большая частка паслядоўнікаў іншых рэлігій прадстаўлены на атоле Фунафуці (за выключэннем вострава Нанумеа, дзе зарэгістравана вялікая доля паслядоўнікаў Бахаі).[16]

Канстытуцыя краіны гарантуе свабоду веравызнання.[16]

Зноскі

  1. ↑ Даныя ЦРУ ЗША на 19 чэрвеня 2008 года і Аддзяленні статыстыкі Урада Тувалу.
  2. ↑ а б в г Census of Population and Housing and sample Surveys (англ.). Tuvalu Central Statistics Division. Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2011. Праверана 13 ліпеня 2008.
  3. ↑ а б в г Tuvalu (англ.)(недаступная спасылка). CIA. The World Fact Book.. Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2016. Праверана 12 ліпеня 2008.
  4. ↑ а б Ministry of Natural Resources, Environment, Agriculture and Lands of Tuvalu. 2.1.2 Demographic situation // Tuvalu’s National Adaptation Programme of Action. — май 2007. — С. 15. Архівавана 24 верасня 2015.
  5. ↑ Tuvaluan people in New Zealand. (англ.)(недаступная спасылка). New Zealand's official statistics agency.. Архівавана з першакрыніцы 10 чэрвеня 2006. Праверана 24 ліпеня 2008.
  6. ↑ Niko Besnier. Tuvaluan. A Polynesian Language of the Central Pacific. — London: Routldege, 2000. — С. xx. — ISBN 0415024560.
  7. ↑ United Nations Development Programme. Government Of Tuvalu. Millennium Development Goals Report 2006. — 2006. — С. 3. Архівавана 24 верасня 2015.
  8. ↑ а б Secretariat of the Pacific Community. Tuvalu 2002: Population and Housing Census. Volume 1. Analytical report. — 2002. — С. 15.
  9. ↑ Analytical report // Tuvalu 2002: Population and Housing Census. — Secretariat of the Pacific Community, 2002. — Т. 1. — С. 17.
  10. ↑ Secretariat of the Pacific Community. Tuvalu 2002: Population and Housing Census. Volume 1. Analytical report. — 2002. — С. 22.
  11. ↑ а б в Languages of Tuvalu (англ.). Ethnologue. Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2011. Праверана 18 ліпеня 2008.
  12. ↑ Niko Besnier. Tuvaluan. A Polynesian Language of the Central Pacific. — London: Routldege, 2000. — С. xxi. — ISBN 0415024560.
  13. ↑ а б Niko Besnier. Tuvaluan. A Polynesian Language of the Central Pacific. — London: Routldege, 2000. — С. xix—xx. — ISBN 0415024560.
  14. ↑ а б Te Ekalesia Kelisiano Tuvalu. (англ.). Reformed online. Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2011. Праверана 18 ліпеня 2008.
  15. ↑ Secretariat of the Pacific Community. Tuvalu 2002: Population and Housing Census. Volume 1. Analytical report. — 2002. — С. 23.
  16. ↑ а б Tuvalu. International Religious Freedom Report 2007. (англ.). Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. U.S. State Department. Архівавана з першакрыніцы 10 жніўня 2011. Праверана 17 ліпеня 2008.