Ніш

Горад Ніш сербск.: Ниш Герб Сцяг Краіна  Сербія Каардынаты 43°19′09″ пн. ш. 21°53′46″ у. д.^HGЯO Кіраўнік Darko Bulatović^[d] Першая згадка V стагоддзе да н.э. Плошча 597 км² Вышыня цэнтра 195 ± 1 м Насельніцтва ▲183 164 чал. (2011) Часавы пояс UTC+1 і Цэнтральнаеўрапейскі час Тэлефонны код 018 Паштовыя індэксы 18000 Аўтамабільны код NI Афіцыйны сайт ni.rs (серб.) Ніш на карце Сербіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ніш (серб. Ниш) — горад у Сербіі, сталіца адміністрацыйнага рэгіёна Нішава.

Насельніцтва 183 164 чалавек (2011), разам з прыгарадамі — 260 273 жыхары. Ніш размешчаны на паўднёвы ўсход ад Бялграда, на рацэ Нішава. Тут сходзяцца асноўныя транспартныя шляхі з Цэнтральнай Еўропы ў Грэцыю і Турцыю. На працягу стагоддзяў Ніш быў адміністрацыйным, гандлёвым і ваенным цэнтрам. У раёне сучаснага Нішу, у старажытным горадзе Наісе (лац.: Naissus, грэч. Ναϊσσός) нарадзіліся Канстанцін Вялікі і Канстанцы III. У свой час Нішам валодалі розныя народы: дарданцы, фракійцы, ілірыйцы, кельты, рымляне, гуны, авары, а пасля і візантыйцы, сербы, балгары і туркі.

Сучасны Ніш — буйны гандлёвы, прамысловы і культурны цэнтр на паўднёвым усходзе Сербіі.

Гісторыя

Ранняя гісторыя

На тэрыторыі Нішу людзі жылі з эпохі сярэдняга палеаліту (100 000—30 000 да н.э.). Назву гораду, хутчэй за ўсё, надалі кельты.

Рымляне захапілі горад у I стагоддзі да н.э., і Наіс (сучасны Ніш) стаў цэнтрам правінцыі Верхняя Мёзія. У верасні 268 года н.э. рымская армія сутыкнулася з готамі ў крывавай бітве пад Наісам. Перамога ў ёй забяспечыла існаванне Заходняй Рымскай імперыі на наступныя два стагоддзі. А ў 271 (або ў 273) годзе ў Наісе нарадзіўся будучы імператар Канстанцін Вялікі.

У V стагоддзі горад неаднаразова цярпеў ад нападу гунаў, якія, ў рэшце рэшт, разбурылі яго.

Сярэднявечча

У VI—VII стагоддзях на горад восем разоў нападалі славяне, і ў 615 годзе захапілі яго. У 803 годзе горад захапіў балгарскі хан Крум. У 1018 годзе Візантыя вярнула сабе горад. Балгарыя зноў стала валодаць горадам з 1190 года. У 1386 і 1427 гадах горад быў разрабаваны і разбураны туркамі. У 1443 годзе горадам завалодаў сербскі дэспат Георгій Бранкавіч: хрысціянскае войска на чале з ім і венгерскім ваяводам Янашам Хуньядзі адкінула турак да Сафіі.

Асманская імперыя

Але ўжо ў 1448 годзе Ніш быў захоплены асманамі. Падчас Вялікай турэцкай вайны ў верасні 1689 года горад здолелі захапіць аўстрыйцы, але ўжо праз года яны былі вымушаны капітуляваць і зноў здаць яго туркам.

У 1737 годзе туркі пабудавалі Нішскую крэпасць.

У складзе Сербіі і Югаславіі

Паводле сцверджанняў балгарскіх гісторыкаў, да 1878 года большую частку насельніцтва складалі балгары^[1]. Але ў выніку Сан-Стэфанскага міру Ніш быў далучаны да Сербіі. у наступныя дзесяцігоддзі большасць балгараў пакінула горад, а ў сувязі з урбанізацыяй XX стагоддзя ў горад перасяліліся тысячы сербскіх сялян.

14 кастрычніка 1944 года горад быў вызвалены ад нацысцкіх акупантаў.

У 1996 годзе жыхары Ніша першымі паўсталі супраць рэжыму Слабадана Мілошавіча. Падчас вайны ў Югаславіі, 7 мая 1999 года, горад бамбардзіраваўся авіяцыяй NATO.

Насельніцтва

Год Колькасць 1931 35 465 1941 44 800 1948 49 332 Год Колькасць 1953 58 656 1961 81 250 1971 127 654 Год Колькасць 1981 161 376 1991 173 250 2002 173 724 Год Колькасць 2011 183 164

Гарады-пабрацімы

•  Amarusio Municipality^[d], Грэцыя
•  Glyfada^[d], Грэцыя
•  Marousi^[d], Грэцыя
•  Rognan^[d], Нарвегія
•  Бад-Гомбург, Германія
•  Белгарад, Расія
•  Беэр-Шэва, Ізраіль
•  Велес^[d], Паўночная Македонія
•  Вяліка-Тырнава, Балгарыя (1973)
•  Вяліка-Тырнава (абшчына), Балгарыя (1973)
•  Кошыцы, Славакія
•  Кракаў, Польшча
•  Курск, Расія (2006)^[2]
•  Охрыд, Паўночная Македонія (2007)^[3]
•  Сента^[d], Сербія
•  Скоп’е, Паўночная Македонія
•  Спарта^[d], Грэцыя
•  Электрасталь, Расія (12 верасня 2008)

Славутасці

• Медыяна (рэшткі рымскага горада)
• Некропаль IV—XII стагоддзяў
• Турэцкі караван-сарай XVI стагоддзя
• крэпасць XVIII стагоддзя
• Сабор Святой Тройцы
• Касцёл Сэрцы Ісуса
• Мячэць Іслам Ага
• Сінагога
• Чэле Кула (Вежа Чарапоў)
• Мемарыял на месцы канцэнтрацыйнага лагера Црвены Крст

Вядомыя асобы

• Нікола Карабаціч (нар. у 1984) — французскі гандбаліст.

Галерэя

• 
  Медыяна (рэшткі рымскага горада)
• 
  Уваход у крэпасць
• 
  Ніш уначы
• 
  Сабор Святой Тройцы
• 
  Касцёл Сэрца Ісуса

Зноскі

1. Герчев, Христо. Сръбски свидетелства върху българите в Моравско (болг.). — София, 1921.
2. http://www.kurskadmin.ru/node/911
3. https://ohrid.gov.mk/%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8/#1550493792804-9dd50839-cc473bde-e13530e7-072b

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ніш